Ibraymov Alpamis

Korrelyatsion hám
regression analizler

Bioinformatika hám biomexanika

Reje 01. 02.
Statistikalıq maǵlıwmat- Statistikalıq maǵlıwmat-
lardıń korrelyatsion analizi lardıń
regression analizi

03. 04.
Korrelyatsion analizin Regression analizi
esaplaw algoritmleri esaplaw algoritmleri
 01. Korrelyatsiya - bul ózgeriwshilerdiń izbe-iz
ózgeriwi, bir ózgeriwshiniń basqa ózgeriwshige
Statistikalıq kóre ayirmashılıǵı bar ekenligin sáwlelendiriw
maǵlıwmatlardıń tiykarǵı wazıypası esaplanadı.
korrelyatsion
analizi Korrelyatsiya analiz usılı arqalı ózgeriwshiler
arasındaǵı statistikalıq baylanıslardı úyreniw
hám baylanıstıń bekkemligin bahalaw múmkin.
 Korrelyatsiya, eki yamasa odan artıq ózgeriwshiler (parametrler) ortasındaǵı statistikalıq
baylanıslılıqtı ańlatiwshı termin esaplanadı. Korrelyatsiya koefficiyenti, ózgeriwshiler arasındaǵı
baylanıslılıqtıń kúshin ańlatadı. Bul koefficiyenttiń ma`nisi -1 den +1 ge shekem bolıwı múmkin.

-Eger koefficiyent +1 ge jaqın bolsa, bul ózgeriwshiler ortasındaǵı baylanıslılıq kúshli hám tuwrı
sızıqlı munasábetti ańlatadı.
-Eger koefficiyent -1 ge jaqın bolsa, bul ózgeriwshiler ortasındaǵı baylanıslılıq kúshli hám keri
sızıqlı munasábetti ańlatadı.
-Eger koefficiyent 0 ge jaqın bolsa, bul ózgeriwshiler ortasında óz-ara baylanıslılıq joqlıqtı
ańlatadı.

Korrelyatsiya analizi, ózgeriwshiler arasındaǵı baylanıslılıqtı anıqlawda paydalanıladı. Bul analiz

statistikada hám basqa tarawlarda keń qollanıladı. Korrelyatsiya analizi, maǵlıwmatlar
kompleksiniń tarqalıwın hám ózgeriwshiler arasındaǵı munasábetlerdi túsiniwge járdem beredi.
Korrelyatsiya koefficiyenti, ózgeriwshiler arasındaǵı baylanıslılıqtıń kúshin ańlatadı. Bul
koefficiyenttiń ma`nisi -1 den +1 ge shekem bolıwı múmkin. Korrelyatsiya koefficiyenti,
ózgeriwshiler arasındaǵı baylanıslılıqtıń tuwrı sızıqlı yamasa keri sızıqlı bolıwın ańlatadı.
Korrelyatsiya analizidi sheshiw ushın qoyılatuǵın sorawlar

Hádiyseler arasında baylanıs barma ?

Hádiyseler ortasındaǵı baylanıs qanshellilik kúshli ?

Korrelyatsiya analizidiń elementleri
(ℰ, ղ) tosınarlı muǵdardan gúzetiwlerinen paydalanıp (x1,y1), … , (xn,yn) eki ólshewli normal bólistiriwge iye
bolǵan n ta ólshemler ibarat bolsın.

Saylanǵan korrelatsiya koefficiyent sanı: Bul jerde ||1.

Tómendegi kestede korrelatsiya maydanınıń saylanǵan koefficiyenti ma`nisine baylanıslı noqatlıq grafigin
kóriwińiz múmkin.
Regressiya analizi - bul baylanıslı
ózgeriwshi hám bir yamasa bir neshe
ǵárezsiz ózgeriwshiler ortasındaǵı mu-
nasábetlerdi úyreniw ushın isletiletuǵın
02.
statistikalıq usıl. Bul ǵárezsiz ózgeriw-
shilerdiń baylanıslı ózgeriwshige qan- Statistikalıq maǵlıw-
day tásir etiwin anıqlaw hám ǵárezsiz
ózgeriwshiler tiykarında baylanıslı
matlardıń
ózgeriwshiniń ma`nisin boljaw imkaniy- regression analizi
atın beredi.
Regression analizi tómendegiler ushın paydalanıladı:

Izertlew yamasa tájiriybe nátiyjelerine faktorlardıń tásirin úyreniw.

Ǵárezsiz ózgeriwshiler tiykarında baylanıslı ózgeriwshi bahaların boljaw.

Ózgeriwshiler ortasındaǵı baylanıslılıqtı anıqlaw.

Maǵlıwmatlar anomaliyaların anıqlaw.

Aytaylıq, sizde bir neshe ay dawamında túrli ónimler ushın reklama hám sawda ǵárejetleri haqqında maǵlıwmatlar bar. Biz
satıwǵa tásir etetuǵın faktorlardı anıqlawdı hám reklama ǵárejetlerine tiykarlanǵan halda satıwlardıń keleshektegi ma`nisin
boljawdı qáleymiz.

Regressiya analizinen paydalanıp, biz reklama ǵárejetleri (ǵárezsiz ózgeriwshi) hám satıwlar (ǵárezli ózgeriwshi) ortasındaǵı
munasábetti suwretleytuǵın modeldi jarata alamız. Keyin biz bul modelden reklama ǵárejetleri boyınsha keleshekte
satıwlardı shama qılıw ushın paydalanıwımız múmkin.

Regressiya analizi bizge reklama ǵárejetleri satıwǵa qanshellilik tásir kórsetiwin hám qanday jóneliste ekenligin túsiniwge
járdem beredi, sonıń menen birge, ónim bahası, máwsimiyligi yamasa báseki sıyaqlı satıwǵa tásir kórsetiwi múmkin bolǵan
basqa faktorlardı anıqlaydı.

Regression analizdi
mısalda paydalanıw
 Pierson óz-ara baylanıslılıq koefficiyenti
Bul algoritm eki úzliksiz ózgeriwshi ortasındaǵı sızıqlı bay-
lanıslılıqtı o'lsheydi. Ol -1 den 1 ge shekem boladı, bul jerde
-1 tolıq unamsız, 1 unamlı hám 0 hesh qanday baylanıslılıqtı
ańlatadı.

Spirman óz-ara baylanıslılıq koefficiyenti

Bul algoritm eki ózgeriwshi ortasındaǵı turaqlı baylanıs-
03. lılıqtı o'lsheydi, bul sızıqlı bolıwı shárt emes. Sonıń menen
birge, ol -1 den 1 ge shekem ózgeredi, bul jerde -1 tolıq teris
Korrelyatsion monoton baylanıslılıqtı, 1 - oń monoton baylanıslılıqtı, 0
bolsa monoton baylanıslılıqtıń joq ekenligin kórsetedi.
analizin
esaplaw algo-
ritmleri Determinatsiya koefficiyenti
Bul algoritm bir ózgeriwshiniń basqa ózgeriwshini qan-
shellilik jaqsı boljawın o'lsheydi. Ol 0 den 1 ge shekem
bolıp, 0 bir ózgeriwshiniń basqa ózgeriwshin boljaw etpes-
ligin, 1 bolsa tolıq boljawdı ańlatadı.
 Ápiwayı sızıqlı regressiya
Bul algoritm tek bir ǵárezsiz ózgeriwshi ámeldegi bolǵanda
isletiledi. Ol ǵárezsiz ózgeriwshiniń ma`nisine tıykarlanıp
baylanıslı ózgeriwshiniń ma`nisin shama etetuǵın sızıqlı
modeldi dúzedi.

Logistik regressiya
Bul algoritm baylanıslı ózgeriwshi tek eki mániske iye
04. bolǵanda, ekilik klassifikaciyalaw ushın isletiledi. Ol eki
klasstan birine bolıw múmkinshiligin shama etetuǵın logis-
Regression tika modeli jaratadı.
analizi
esaplaw algo- Polinomlı regressiya
ritmleri Bul algoritm baylanıslı ózgeriwshi hám ǵárezsiz ózgeriw-
shiler sızıqlı bolmaǵan baylanıslılıqqa iye bolǵanda
isletiledi. Ol baylanıslı ózgeriwsheniń ma`nisin shama qılıw
ushın kóp qırlı ózgeriwshilerdi óz ishine alǵan modeldi
dúzedi.
Paydalanılǵan ádebiyatlar

1. Статистика. В 2 ч. Часть 2. Учебник и практикум для академического

бакалавриата Мхитарян В. С., Агапова Т. Н., Ильенкова С. Д., Суринов А. Е.
2018.
2. Statistika: darsIik - Toshkent: Tafakkur bo'stoni, 2013 .
3. Статистика. Учебник. /Под ред. И.И. Елисеевой. – М.: Проспект, 2010.
Itibarıńız
ushın
raxmet!