ORTOGRAPIYA

NG WIKANG
FILIPINO (2009)
By: GOLDIE L. RELACION
Mga Layunin:
1.Natutukoy ang mga estandardisadong grapema sa
Ortograpiya;
2.Nalalaman ang mga tuntunin sa paggamit at
pagbigkas nito;
3.Naiisa-isa ang mga tuntuning panlahat sa
Pagbaybay
4.
 Ang gabay sa Ortograpiya ng Wikang
Filipino ay binubuo ng mga kalakaran
kung paano sumusulat ang mga Pilipino
sa kanilang wikang Pambansa.
Inilalahad sa ortograpiyang ito ang
estandardisadong mga grapema at mga
tuntunin sa paggamit at pagbigkas ng
mga simbolong ito.
GRAPEMA

Pinakamababàng yunit sa sistema ng pagsusulat.

Binubuo ng tinatawag na mga titik at mga di-titik.

A.Titik o Letra
Binubuo ito ng mga patinig o/at ng mga katinig.
Ang serye ng mga titik o letra ay tinatawag na alpabeto na
binubuo ng dalawampu’t walong (28) titik na at binibigkas sa
tunog-Ingles maliban sa ñ.
B. Di-titik o Hindi Letra
Binubuo ng mga tuldik at mga bantas.
1.Ang tuldik ay gabay sa paraan ng pagbigkas ng mga
salita.
• Paiwa (`) – Malumi o malumanay.
Halimbawa: lahì, balità
• Pakupya (^) – Maragsa o may impit sa dulo ng salita.
Halimbawa: yugtô, dugô, butikî,
• Pahilis (’) – Mabilis at walang impit sa dulo ng salita.
Halimbawa: bulaklák, bumilí
2. Mga bantas
tuldok (.) tuldok-kuwit (;)
pananong(?) tutuldok (:)
pamdamdam (!) kudlit (‘)
kuwit (,) gitling (-)
MGA TUNTUNING PANLAHAT SA PAGBAYBAY
A. Pasalitang Pagbaybay
Paletra ang pasalitang pagbaybay sa Filipino. Paisa-isang
binibigkas sa maayos na pagkakasunod-sunod ang mga letra.
Mga Halimbawa:
PASULAT PABIGKAS
Boto /bi-o-ti-o/
ASEAN /ey-es-i-ey-en/
Bb. /kapital bi-bi/
AGA /ey-dyi-ey/
KWF /key-dobolyu-ef/
Fe /ef-i/
B. Pasulat na Pagbaybay
1.Panatilihin ang orihinal na anyo ng mga salitang mula sa
ibang katutubong wika sa Pilipinas.
Halimbawa:
Vakul – (Ivatan) panakip sa ulo.
Butanding – (Bicol) Sa halip na whale shark
Cabalen – (Pampango) kababayan
2. Sa pagbaybay ng mga hiram na salitang banyaga,
panatilihin ang orihinal na anyo nito.
Halimbawa:
bouquet French fries
samurai pizza pie
3. Sa pagbaybay ng mga salitang mula sa Español, baybayin ito
ayon sa ABAKADA.
Halimbawa:
familia – pamilya cheque - tseke
baño – banyo maquina – makina
4. Sa pag-uulit ng salitang-ugat na nagtatapos sa patinig na “e”,
hindi ito pinapalitan ng letrang “i”. Kinakabitan ng pang-ugnay
(-ng) at ginagamitan ng gitling sa pagitan ng salitang-ugat.
Halimbawa:
berdeng-berde
kapeng-kape
5. Sa pag-uulit ng salitang-ugat na nagtatapos sa patinig na “o”,
hindi ito pinapalitan ng letrang “u”.Ginagamitan ng gitling sa
pagitan ng salitang-ugat.
Halimbawa:
ano-ano bato-bato
sino-sino pito-pito
May mga salitang nabubuo sa pag-uulit ng salitang-ugat na
hindi ginagamitan ng gitling dahil nagkakaroon na ng bagong
kahulugan ang nabuong salita.
Halimbawa:
salusalo (handaan)
batubato (uri ng ibon)
6. Kapag hinuhulapian ang huling pantig ng salitang-ugat na
nagtatapos sa “e”, ito ay nagiging “i” at ang “o” ay nagiging
“u”.
Halimbawa:
atake – atakihin korte – kortihan
hinto – hintuan bato – batuhin
7. Makabuluhan ang tunog na “e” at “o” kapag
inihahambing ang mga hiram na salita sa mga katutubo o
hiram na salita.
Halimbawa:
mesa (table) - misa (homily) uso (trend) – oso (bear)
tela ( fabric) – tila (seems like)
8. Hindi pwedeng palitan ng “i’ ang “e’ at ang “u” ng “o”.
Halimbawa:
✔ babae ❌babai
✔sampu ❌sampo
Ang Kayarian ng Pantig
Sa ortograpiyang ng Wikang Filipino (2009),
Siyam ang kayarian ng pantig. Tinutukoy ang pantig
ayon sa kayarian nito gamit ang simbolo. K para sa
katinig at P para sa patinig.
Halimbawa:
Kayarian Halimbawa Kayarian Halimbawa
P i.log PKK eks.per.to
KP bu.nga KKPK plan.tsa
PK us.bong KKPKK trans.por.tas.yon
KPK bul.sa KKPKKK shorts
KKP pri.to