ვალიდური და არავალიდური არგუმენტი

მათემატიკასა და ლოგიკაში არგუმენტი ანუ ლოგიკური

მსჯელობა წარმოადგენს გამონათქვამთა
მიმდევრობას რომელიც სრულდება დასკვნით. ჩვენი
მიზანია შეძლოთ განვასხვავოთ კორექტული
ლოგიკური მსჯელობა (ვალიდური არგუმენტი) და
არაკორექტული ლოგიკური მსჯელობა (არავალიდური
არგუმენტი)

1
Valid and Invalid Arguments
ბოლო გამონათქვამის გარდა ყველა გამონათქვამს
ეწოდება ეწოდება წინამძღვარი (premises)
ბოლო გამონათქვამს ეწოდება დასკვნა (conclusion)
თუ სოკრატე ადამიანია, მაშინ ის მოკვდავია.
სოკრატე ადამიანია.
სოკრატე მოკვდავია.

2
Valid and Invalid Arguments
ზოგადი ფორმა
თუ p მაშინ q
p
q

არგუმენტი (ლოგიკური მსჯელობა) არის ვალიდური თუ

წინამძღვრების ჭეშმარიტობის შემთხვევაში
ჭეშმარიტია ასევე დასკვნა

3
Valid and Invalid Arguments
Testing an Argument Form for Validity
1. Identify the premises and conclusion of the argument
form.

2. Construct a truth table showing the truth values of all the

premises and the conclusion.

3. A row of the truth table in which all the premises are true
is called a critical row. If there is a critical row in which
the conclusion is false, then it is possible for an
argument of the given form to have true premises and a
false conclusion, and so the argument form is invalid.
If the conclusion in every critical row is true, then the
argument form is valid.
4
Example 1 – Determining Validity or Invalidity

ვალიდურია თუ არა არგუმენტი?

p → q ∨ ∼r
q→p∧r
p → r

5
Example 1 – Solution cont’d

6
მოდუს პონენსი

8
 მოდუს პონენსი

1. თუ P, მაშინ Q
2. P
3. Q

05/06/2024 9
9
მოდუს პონენსი

P- შუქი გადაირთო წითელზე, Q-

ავტომობილი გაჩერდა
1. თუ P, მაშინ Q
2. P
3. Q

05/06/2024 10
10
 Modus Tollens
The first row is the only one in which both premises are
true, and the conclusion in that row is also true. Hence the
argument form is valid.

Now consider another valid argument form called modus

tollens. It has the following form:

If p then q.
∼q
 ∼p

11
 მოდუს ტოლენსი

კომპიუტერულ პროგრამას გააჩნია

დეფექტი, ან შესავალი შეიცავს
შეცდომას
შესავალი არ შეიცავს შეცდომას.
კომპიუტერულ პროგრამას გააჩნია
დეფექტი.

05/06/2024 12
12
 მოდუს ტოლენსი

P- კომპიუტერულ პროგრამას გააჩნია

დეფექტი, Q- შესავალი შეიცავს
შეცდომას.
1. P ან Q
2. არა Q
3. P

05/06/2024 13
13
Additional Valid Argument Forms: Rules of Inference

A rule of inference is a form of argument that is valid.

Thus modus ponens and modus tollens are both rules of
inference.

The following are additional examples of rules of inference

that are frequently used in deductive reasoning.

14
Example 3 – Generalization
The following argument forms are valid:
a. p b. q
 p∨q  p∨q

These argument forms are used for making

generalizations. For instance, according to the first, if p is
true, then, more generally, “p or q” is true for any other
statement q.

As an example, suppose you are given the job of counting

the upperclassmen at your school. You ask what class
Anton is in and are told he is a junior.
15
Example 3 – Generalization cont’d

You reason as follows:

Anton is a junior.

 (more generally) Anton is a junior or Anton is a senior.

Knowing that upperclassman means junior or senior, you

add Anton to your list.

16
Example 4 – Specialization
The following argument forms are valid:
a. p∧q b. p∧q
 p q

17
Example 5 – Elimination
The following argument forms are valid:
a. p∨q b. p∨q
∼q ∼p
 p  q

These argument forms say that when you have only two
possibilities and you can rule one out, the other must be
the case.

18
 ტრანზიტულობა
არის თუ არა ვალიდური
p→q
q→r
 p→ r

20
Fallacies (ლოგიკური შეცდომები)
A fallacy is an error in reasoning that results in an invalid
argument. Two common fallacies are:

21
 Converse Error

თუ დავითი გადაწერას აპირებს, მაშინ ის ჯდება უკანა მერხზე.

დავითი ზის უკანა მერხზე.
 დავითი გადაწერას აპირებს

22
 Solution cont’d

P- დავითი აპირებს გადაწერას

Q - დავითი ზის უკანა მერხზე

23
 Solution cont’d

P- დავითი აპირებს გადაწერას

Q - დავითი ზის უკანა მერხზე

p→q
q
 p
p→q
p
q

24
 Inverse Error
თუ დავითი აპირებს გადაწერას, მაშინ ის ჯდება უკანა
მერხზე;
დავითი არ აპირებს გადაწერას.
 დავითი არ ზის უკანა მერხზე

25
 Inverse Error
თუ დავითი აპირებს გადაწერას, მაშინ ის ჯდება უკანა
მერხზე;
დავითი არ აპირებს გადაწერას.
 დავითი არ ზის უკანა მერხზე
p→q
∼p
 ∼q
p→q
∼q
∼p

26
 Inverse Error
თუ არსებობს დიპლომის სიყალბის დამადასტურებელი
დოკუმენტი, მაშინ დიპლომი ყალბია.
სიყალბის დამადასტურებელი დოკუმენტი არ
არსებობს.
დიპლომი არ არის ყალბი.
p-არსებობს სიყალბის დამადასტურებელი დოკუმენტი,
q - ჩემი დიპლომი ყალბია
p→q
∼p
 ∼q
.

27
 A Valid Argument with a False Premise and a False Conclusion

თუ ჯონ ლენონი როკ ვარსკვლავია, მაშინ მას წითელი

თმები აქვს;
ჯონ ლენონი არის როკ ვარსკვლავი.

 ჯონ ლენონს წითელი თმები აქვს.

28
 An Invalid Argument with True Premises and a True Conclusion

The argument below is invalid by the converse error, but it

has a true conclusion.

თუ ბაიდენი აშშ პრეზიდენტია, მაშინ მისი ასაკი 35

წელზე მეტია.
ბაიდენის ასაკი 35 წელზე მეტია.
ბაიდენი აშშ პრეზიდენტია.

29
წინააღმდეგობის წესი
Show that the following argument form is valid:

∼p → c
p

Solution:
Construct a truth table for the premise and the conclusion
of this argument.

30
 ვიდეო

https://youtu.be/EItBKf-0SgI

https://www.youtube.com/watch?v=se7-CRI84qQ&t=1664s

31