EL FILIBUSTERISMO

Kabanata 5: Ang Noche Buena ng Isang

Kutsero
Buod
Gabi na nang makarating si Basilio sa kanilang bayan.
Nasabay pa siya sa prusisyong pang-Noche Buena. Naabala
pa sila dahil binubugbog ang isang kutserong si Sinong na
nalimutan ang kaniyang sedula.
Matapos ay napag-usapan nila ang rebulto ni Metusalem, ang
pinakamatandang taong namalagi sa daigdig. Idinaan naman
ang rebulto ng tatlong Haring Mago na nakapagpaalala kay
Sinng kay Haring Melchor.
Itinanong naman ng kutsero kay Basilio kung nakaligtas na ang
kanang paa ng bayaning si Bernardo Carpio na naipit umano sa
bundok sa San Mateo. Pinaniniwalaan kasing hari ng mga
Pilipino si Carpio na makapagpapalaya sa kanila.
Nahuli muli si Sinong dahil namatay ang ilaw ng kaniyang
kalesa. Dinala na siya sa presinto at si Basilio ay naglakad na
lamang.
Sa paglalakad niya ay napansin niyang wala man lang parol at
tahimik ang bayan kahit Pasko na. Dumalaw si Basilio sa bahay
ni Kapitan Tiago at naisalaysay ang pangyayari kay Kabesang
Tales at Juli.
Aral
Malaki ang pag-asa sa ilang nilalang
kahit tila puro pasakit na ang kanilang
nararanasan. Likas sa mga Pilipino na
maniwalang darating din ang liwanag sa
kabila ng tinatahak nilang malubak at
madilim na landas.
Talasalitaan
1. Noche Buena - Ang salitang ito ay tumutukoy sa
tradisyonal na hapunan o kainan sa gabi ng Pasko.
2. Prusisyon - Isang pormal na paglipat ng mga tao o
relihiyosong kaganapan, kadalasang may paghahatid ng mga
imahen o rebulto ng mga santo.
3. Rebulto - Isang imahe o anyo ng isang tao o banal na
nilalang, karaniwang ginagamit sa relihiyosong ritwal o
pagpapakita ng pagsamba.
4. Sedula - Ang dating uri ng identipikasyon o talaan ng
mamamayan na kailangang bitbitin bilang patunay ng pagiging
mamamayan.
5. Kalesa - Isang tradisyonal na uri ng sasakyan na hinihila ng
kabayo, karaniwang ginagamit noong panahon ng Kastila sa
Pilipinas.
6. Presinto - Isang lugar kung saan ipinaglalagay ang mga
bilanggo o kriminal, at kung saan ipinapatupad ang batas ng
kapulisan.
7. Kapitan - Isang titulo o ranggo sa lipunan, karaniwang
tumutukoy sa pinunong lokal o lider ng isang komunidad.
8. Pananampalataya - Ang paniniwala o pagtitiwala sa isang
relihiyon, doktrina, o kaisipan.
9. Pagpapakahirap - Ang pagtitiis at pagtatrabaho nang
masikhay upang makamit ang mga layunin o maabot ang
pangarap.
10. Pag-asa - Ang pagtitiwala at paniniwala sa magandang
mga bagay na mangyayari sa hinaharap.
Tauhan
1. Basilio - Pangunahing tauhan ng nobela, isang batang lalaki
na naglalakbay sa gabi ng Noche Buena at nagpapakita ng
mga suliranin at pagpapahirap ng kanyang mga kababayan.
2. Sinong - Isang kutsero na nabanggit sa kabanata na
nakaranas ng mga problema habang naglalakbay.
3. Metusalem - Ang pinakamatandang taong nabuhay sa
daigdig, na binanggit bilang bahagi ng pag-uusap tungkol sa
mga nakaraang panahon.
4. Haring Mago - Tatlong haring sinasabing nagbigay ng mga
regalo kay Hesus noong kanyang kapanganakan, na
nagsilbing inspirasyon sa isang eksena sa kabanata.
5. Bernardo Carpio - Isang bayaning Pilipino na naiipit
umano sa isang bundok sa San Mateo, na binanggit sa usapan
ng mga tauhan.
6. Kapitan Tiago - Isang kilalang karakter sa nobela na may
malaking impluwensiya sa lipunan at may-ari ng bahay na
pinuntahan ni Basilio.
7. Kabesang Tales - Isang magsasaka at ama ni Juli, na
kanyang kinakausap tungkol sa mga pangyayari sa bayan.
8. Juli - Ang anak ni Kabesang Tales na kanyang ikinukwento
ang mga pangyayari sa bahay ni Kapitan Tiago.
9. Haring Melchor - Isa sa tatlong Haring Mago na nabanggit
sa kabanata, na nagbigay ng regalo kay Hesus.
Paksa
Ang paksa nito ay ang pagpapakita ng
kalagayan ng lipunan sa panahon ng
Kastila sa Pilipinas, kung saan ang mga
Pilipino ay pinapahirapan at
pinagsasamantalahan ng mga dayuhan.