Professional Documents
Culture Documents
Tətbiqi Fizika
Tətbiqi Fizika
Bu nöqtələr naqilin eyni en kəsiyində yerləşdiyindən təbii ki, onların potensialları eyni
və ∆φ=0 olmuşdur. Amma bu cərəyanlı metal lövhəni cərəyana perpendikulyar yönəlmiş
maqnit sahəsində yerləşdirdikdə A və C nöqtələrinin potensialları müxtəlif, yəni ∆φ ≠0
olur. Bu hadisə Holl effekti adlanır.
Pgir I 2
R gir Pywk I H2 R y
gir
UH
IH
R0 R y
Burada R0 - Holl kontaktları arasındakı müqavimətdir. Onda yazmaq olar ki:
Py U H2 R y /( R0 R y ) 2
Yük müqavimətinin R0=Ry, qiymətində isə:
Py U H2 / 4 R0
RH RH2 I gir
2
Lakin: UH I gir B buradan:
Py B2
d 4 d 2 R0
Py RH2 I gir
2
R 2
B 2
H
B 2
1847-ci ildə Coul aşkar edib ki, maqnit sahəsinə salınmış ferromaqnit
materiallar ölçülərini dəyişdirir. Bu hadisə maqnitostriksiya effekti adlanır.
Aydındır ki, sarğılı makaradan cərəyan buraxdıqda ondan axan
cərəyanın yaratdığı maqnit sahəsinin təsiri ilə onun içliyi deformasiyaya
uğrayacaq. Dəmir içlikdən fərqli оlaraq, nikel içlik maqnit sahəsində kiçilir.
Sarğıdan axan dəyişən cərəyanın istiqamətindən asılı olmayaraq içlik yalnız
bir istiqamətdə deformasiyaya uğrayır. Ona görə də mexaniki rəqslərin
tezlikləri dəyişən cərəyanın tezliyindən iki dəfə böyük olur.
Mexaniki rəqslərin tezliyinin dəyişən cərəyanın tezliyi ilə eyni olması
üçün şüalandırıcının sarğacına sabit polyarlaşma cərəyanı verilir.
Polyarlaşmış şüalandırıcıda dəyişən maqnit induksiyasının amplitudu böyüyür
Maqnitоstriksiya çevricisi və bu da içliyin deformasiyasının böyüməsinə və gücünün artmasına gətirir.
Maqnitоstriksiya effekti də düz və tərs оlur. Düz maqnitоstriksiya
effekti ferrоmaqnitin yerləşdirildiyi maqnit sahəsinin dəyişməsi zamanı оnun
ölçülərinin dəyişməsindən (defоrmasiyasından) ibarətdir. Maqnitostriksiya
effektindən US maqnitostriksiya çeviricilərinin hazırlanmasında istifadə edilir .
Şəkil 5-də maqnitostiksiya ossilyatorunun sxemi verilmişdir
qurğunun əsas hissəsi uzunluğu l olan və B orta nöqtəsindən
bərkidilmiş, XY ferromaqnit çubuğdan ibarətdir.Onun üzərinə uc
nöqtələrinə yaxın L1 və L2 sarğacları sarınmışdır.L1 sarğacına
C1 dəyişən tutumlu kondensator birləşdirilmiş və onun köməyi ilə
rəqs konturunda elektrik rəqsləri yaranmış olur. L 1 sarğacından
yuksək tezlikli periodik dəişən cərəyanın keçməsi nəticəsində
cubuq periodik olaraq uzanır və qısalır və ətraf mühitdə uzununa
ultrasəs dalğaları yaradır. Maqnitlənmış çubuğun uzunluğunun
periodik dəyişməsi onun üzərinə sarınmış L2 sarqacını kəsən
maqnit selinin dəyişməsinə və nəticədə triod lampasının toruna
birləşdirilmlş L2 induktivli dövrədə dəyişən induksiya e.h.q.-nin
yaranmasına səbəb olur və L2 induktivli dövrə ilə induktiv əlaqəli
L1 dövrəsinə təsir edərək ondakı rəqslərin davam etməsini idarə
edir.C1 kondensatorunun tutumunu dəyişməklə rəqs konturunda
yaranan rəqslərin tezliyini çubuğun məxsusi tezliyinə
uyğunlaşdırmaqla çubuğda rezanans halı yaradılır və bu zaman
çubuğun titrəməsi daha da aktivləşir və ətrafa muhitə US
dalğaları şüalandırır.
Maqnitоstriksiya çeviricilərində şüalanmanin tezliyi 100kHs-lə, şüalanmanın
intensivliyi isə yüksək olub onlarla Vt / sm 2 olur. Maqnitostiksiya metodu ilə alınan
US- dalğalarının tezliyi