Univerzitet u Zenici

RAD SA FORMULAMA

Asistent: Anela Hrnjičić

e-mail: anela_muran@hotmail.com
PRVI KORACI ...
• Kako funkcionišu formule?

• Kreiranje formula

• Kopiranje formula

• Adrese ćelija u formulama

• Dodjeljivanje naziva ćelijama

• Opcija AutoSum

2
TIPOVI PODATAKA
• Postoje tri osnovna tipa sadržaja bilo koje ćelije:
– Labele - tekst u ćeliji koji opisuje određene podatke na radnom listu i
na taj način korisniku olakšava interpretaciju podataka.
– Numeričke vrijednosti - brojčane veličine raznih tipova koje Excel
uključuje u svoje proračune.
– Formule - obrasci za proračun koji sadrže adrese ćelija, numeričke
vrijednosti i aritmetičke operatore.

Adresa Formula koja je unijeta u ćeliju C5

(naziv)
aktivne
Numeričke vrijednosti
ćelije
Labele 3
KAKO FUNKCIONIŠU FORMULE?
Formule su jedan od razloga zašto je MS Excel tako koristan program.

 Koriste se za izračunavanje rezultata iz podataka koji se nalaze na radnim

listovima.

 Promjena tih podataka automatski se odražava na promjenu rezultata

primijenjenih formula.

 Nakon unosa formule u ćeliju, ćelija prikazuje izračunati rezultat, dok je

sama formula vidljiva na formula baru.

4
SADRŽAJ FORMULAExcelo
jedn ve form VAŽNO
 Formule se mogu kreirati upotrebom: Exce akosti ( ule uvij !!!
l aut = e
– konstanti (poput broja 147 ili 17%) , oma ). Nakon k počinj
mož ts u u
– operatora (npr. + ili -) e p r k i f o r m a no s a t o z na k o m
ihva g
– adresa i titi u tira ćeli znaka,
no s j
– funkcija. f o r m u, t a ko d
ule. a
 Konstanta je brojčana ili tekstualna vrijednost koja se ne
izračunava, npr. broj 147, tekst “Ukupan profit” ili datum
04.04.2009.
 Operator izvršava proračune, poput operatora + (plus) ili – (minus).
 Adresa (ili referenca) ćelije u formuli predstavlja vrijednost koja je
smještena u samu ćeliju.
 Funkcija izvršava unaprijed definisane proračune nad konkretnim 5
vrijednostima.
REALIZACIJA PRORAČUNA
 MS Excel je podešen da svaka izmjena neke vrijednosti, formule ili naziva
automatski aktivira proračune u radnoj svesci.
 Formule izvode proračune sa lijeve na desnu stranu, u skladu sa redoslijedom
matematičkih operatora.
 Ukoliko se u formuli nalazi veći broj operatora, MS Excel poštuje redoslijed
Aritmetički
izvođenja Značenje
matematičkih operacija. Redoslijed Primjer
operatori
+ (plus) Sabiranje 3 7+2
- (minus) Oduzimanje 3 7-2
* (zvjezdica) Množenje 2 7*2
/ (razlomačka crta) Dijeljenje 2 7/2
^ (kapica) Stepenovanje 1 7^2

 Ukoliko formula sadrži zagrade, MS Excel će prvo izvesti operacije u njima.

 KREIRANJE JEDNOSTAVNIH
FORMULA
• Unos formule Ka
U mj k o u š t e
e d
1 adre sto unos iti na vr
Kliknuti na ćeliju u koju se želi unijeti formula.
sa n a po eme
2 Unijeti znak jednakosti “=“. t a ko e k e m o ć nu ?
da s ć elije u t a st a
s ma n e k se t
3 Unijeti prvi argument - to može biti juje likne na može un ure,
mog
neki broj ili adresa neke ćelije. ućno nju, čim ijeti
k uc a st gr e se
4 Unijeti aritmetički operator. nj u. e ške p
ri
5 Unijeti drugi argument.
6 Po potrebi ponoviti korake 4 i 5 radi završetka formule.
7 Pritisnuti Enter.

• Izmjena formule
1 Dva puta kliknuti na ćeliju u kojoj se nalazi formula koju treba izmjeniti.
2 Izvršiti neophodne izmjene 7
3 Pritisnuti Enter.
 KOPIRANJE FORMULA
• Kopiranje formule pomoću funkcije AutoFill
1 Označiti ćeliju sa formulom koja se želi iskopirati.
2 Postaviti pokazivač miša na donji desni ugao označene ćelije (Fill handle).
3 Pritisnuti lijevi taster miša i povući pokazivač miša tako da se označe
susjedne ćelije u koje se želi ubaciti kopirana formula.
4 Otpustiti lijevi taster miša.
• Kopiranje formule pomoću Clipboard-a
1 Označiti ćeliju sa formulom koja se želi iskopirati.
2 Pritisnuti kombinaciju tipki Ctrl+C.
3 Označiti jednu ili više ćelija u koje se želi ubaciti željena formula.
4 Pritisnuti kombinaciju tipki Ctrl+V.
5 Kliknuti na dugme Paste Options i izabrati željenu opciju formatiranja.
8
 ADRESE ĆELIJA U FORMULAMA
 Svaka ćelija u presjeku kolone i reda na radnom listu posjeduje
jedinstvenu adresu ili referencu.
 Najjednostavnije formule mogu biti sastavljene od adrese samo
jedne ćelije (npr. “=C1”).

 Ćelijau kojoj se nalazi formula se obično naziva i zavisna ćelija,

zato što njena vrijednost zavisi od vrijednosti neke druge ćelije.
U zavisnosti od prirode problema, korisnik može da radi sa:
– relativnim adresama ćelija,
9
– apsolutnim adresama ćelija,
– kombinovanim adresama ćelija i
– 3-D adresama.
RELATIVNE ADRESE
 Relativne adrese ćelija u formulama ukazuju na relativan položaj tih
ćelija u odnosu na ćeliju u kojoj je upisana formula.
 Prilikom kopiranja ili premještanja formule koja koristi relativne adrese
ćelija mijenjaju se i adrese u formuli da bi i dalje ukazivale na ćelije
koje imaju relativan položaj u odnosu na formulu.
 Formula ostaje ista, ali će nakon kopiranja/premještanja koristiti sadržaj
drugih ćelija za svoje proračune.

 Relativno adresiranje eliminiše potrebu za zamornim kreiranjem novih10

formula za svaki red ili kolonu popunjen podacima koji se ponavljaju.
APSOLUTNE ADRESE
 Apsolutne
adrese ćelija u formulama ukazuju uvijek na ćelije na
određenim lokacijama.
 Apsolutneadrese ćelija u formulama se koriste kada se ne želi
promjena adresa u formuli prilikom njenog kopiranja ili
premještanja.
 Apsolutne adrese se kreiraju tako što se upiše znak dolara ($)
ispred svakog dijela adrese koji se želi zadržati.
 Adresa $A$1 uvijek označava ćeliju A1.
 Apsolutne ćelije se primjenjuju za označavanje ćelija u kojima su
smještene konstantne vrijednosti (poput procentualnih vrijednosti
poreza), čime se: 11
– obezbjeđuje tačnost proračuna i
– pojednostavljuje buduće ažuriranje radnog lista.
 KOMBINOVANE I 3-D ADRESE
 Kombinovana adresa može imati apsolutnu adresu reda i relativnu adresu
kolone ili obratno.
 Znak $ se može dodati ispred slovne oznake kolone, čime se dobija
apsolutna adresa kolone (npr. relativna adresa $A1 sadrži apsolutnu adresu
kolone A i relativnu adresu reda 1).
 Znak $ se može dodati ispred brojčane oznake reda, čime se dobija
apsolutna adresa reda (npr. relativna adresa A$1 sadrži relativnu adresu
kolone A i apsolutnu adresu reda 1).
 Prilikom kopiranja/pomjeranja formule sa kombinovanom adresom u druge
ćelije, njene relativne adrese će biti izmijenjene, dok će apsolutne ostati iste.

3-D adrese
3-D adrese omogućavaju analizu podataka koji su smješteni u iste ćelije na
više radnih listova u okviru jedne radne sveske. 3-D adresa se sastoji iz
adrese ćelije ispred koje se ubacuje i opseg naziva radnih listova. 12
Sheet1:Sheet4!A1
3D ADRESE
 Sheet1!A1 je referenca ćelije A1 u radnom listu Sheet1.
 Ukoliko radni list ima više riječi u nazivu – npr. Godišnji
budžet, tada je taj naziv potrebno staviti u jednostruke
navodnike tj. apostrof (‘).
 ‘Godišnji budžet’!A2:B3 je referenca za raspona A2:B3
u radnom listu Godišnji budžet.

13
3D ADRESE
 Sheet1:Sheet10!A1 – referencira A1 ćeliju na svim radnim
listovima smještenim između Sheet1 i Sheet10, uključivo s
njima.

 Sheet1:Sheet10!A1:C3 – referencira raspon A1:C3 na svim

radnim listovima smještenim između Sheet1 i Sheet10,
uključivo s njima.

 Ukoliko se neki od radnih listova koji ima razmak unutar

svoga imena nalazi kao prvi ili posljednji u ovakvoj 3D
referenci, tada se dio reference koji se odnosi na imena
radnih listova treba staviti između dva apostrofa (‘):
14
 ‘početni ws:završni ws’!A1:B10
ZAŠTO SU NAM POTREBNE 3D
REFERENCE?
 Recimo da želimo sabrati vrijednost u svim ćelijama A1
na svim radnim listovima između Sheet1 i Sheet10. To
ćemo jednostavno učiniti formulom:
=SUM(Sheet1:Sheet10!A1)

 Kada Excel ne bi podržavao 3D raspone, tada bi nam za

to trebala formula:
=SUM(Sheet!A1;Sheet2!A1;Sheet3!A1;Sheet4!
A1;Sheet5!A1;Sheet6!A1;Sheet7!A1;Sheet8!A1;Sheet9!
A1; Sheet10!A1)
15
 RAD SA APSOLUTNIM I KOMBINOVANIM
ADRESAMA ĆELIJA
• Kreiranje apsolutne ili kombinovane adrese
1 Kliknuti na ćeliju u koju se želi unijeti formula.
2 Otkucati znak jednakosti “=“.
3 Označiti ćeliju koja se unosi u formulu, a zatim pritisnuti tipku F4 radi
transformacije njene adrese u apsolutnu.
Uzastopnim pritiskanjem tipke F4 prelazi se sa jednog oblika adresiranja na
drugi (kružno) i dobija željena kombinovana adresa.
4 Po potrebi nastaviti unos formule.
5 Pritisnuti Enter.

16
 DODJELJIVANJE NAZIVA ĆELIJAMA I
OPSEZIMA
• Da bi se olakšao rad sa ćelijama i opsezima u formulama, Excel omogućava
dodjeljivanje naziva ćelijama i opsezima.
• Dodjeljivanje naziva ćelijama
1 Označiti ćeliju ili opseg ćelija kojoj se želi
dodijeliti ime.
2 Izabrati FormulasDefine Name ...
3 Upisati naziv ćelije ili opsega.
4 Izabrati OK.
• Dodjeljivanje naziva ćelijama pomoću polja Name Box
1 Označiti ćeliju ili opseg ćelija kojoj se želi dodijeliti ime.
2 U traci za formule kliknuti na polje Name Box .
3 Upisati naziv ćelije ili opsega.
4 Pritisnuti Enter. 17
 PROMJENA I BRISANJE NAZIVA ĆELIJA I
OPSEGA
• Promjena naziva ćelija i opsega se ne može izvršiti direktno, nego se
najprije treba izbrisati postojeći, a nakon toga ponovno dodijeliti novi
naziv.
• Brisanje naziva ćelija
1 Označiti ćeliju ili opseg ćelija kojoj se želi
2 Izbrisati naziv.
3 Izabrati FormulasName Manager...
4 Označiti naziv koji se želi izbrisati.
5 Izabrati Delete.

18
 UPOTREBA NAZIVA ĆELIJA U FORMULAMA
• Kada se nekoj ćeliji ili opsegu dodjeli naziv, Excel standardno koristi
apsolutnu adresu za naziv.
• Na taj način se pojednostavljuje rad sa formula jer se, u nekim slučajevima,
može “izbjeći” rad sa apsolutnim adresama koje stvaraju probleme većini
korisnika Excel-a.
• Postupak kreiranja formula koje koriste adrese sa nazivima je isti, jedino
ispis formule izgleda drugačije.

19
 UPOTREBA KONSTANTI U NAZIVIMA
• Konstantne vrijednosti se mogu, umjesto u ćelije, smjestiti u novokreirane
nazive koji će se kasnije koristiti u formulama.
• Ako se želi npr. izračunati porez na dodatnu vrijednost, moguće je kreirati
naziv PDV i dodijeliti mu konstantnu vrijednost od 17%.
• Dodjeljivanje naziva konstantama
1 Izabrati FormulasName Manager New...
2 Upisati naziv konstante u polje Name.
3 U polje Refers to: upisati znak jednakosti “=“
i vrijednost konstante.
4 Izabrati OK.
I
• Upotreba konstante u formulama Upis li ...
ati
1 Izabrati FormulasUse in FormulaPaste Names... kons naziv
po m t
2 Izabrati željenu konstantu. oću ant20e
tasta
3 Izabrati OK. ture
.
 PRIKAZ REZULTATA POMOĆU STATUSNE
TRAKE
• Rezultati jednostavnih proračuna se mogu vidjeti na statusnoj traci, bez
potrebe unošenja formula.
• Statusna traka automatski prikazuje rezultate jednostavnih proračuna nad
selektovanim vrijednostima.
• Automatski proračuni u opsegu ćelija
1 Označiti ćelije u kojima se žele realizovati proračuni.
Excel se može podesiti tako da se u statusnoj traci
automatski prikazuju rezultati različitih proračuna.
2 Ukoliko se želi promijeniti vrsta prikazanog proračuna
potrebno je kliknuti desnom tipkom miša na statusnu
traku radi prikaza pomoćnog menija.
3 Kliknuti na neki od mogućih proračuna.
21
IZRAČUNAVANJE SUMARNIH VRIJEDNOSTI
POMOĆU OPCIJE AUTOSUM
• Zbir opsega ćelija se može lako izračunati pomoću komande AutoSum koja
se nalazi na tabu Home.

• Komanda AutoSum sama sugerira opseg (mada je moguće promijeniti

opseg ako on nije odgovarajući).
• Komanda AutoSum može izvršiti i druge sumarne proračune kao što su:
AVERAGE, COUNT, MAX i MIN.
• Sumarni proračuni pomoću komande AutoSum
1 Kliknuti na ćeliju u kojoj se želi prikazati rezultat proračuna.
2 Kliknuti na alatku AutoSum.
Ukoliko je potrebno izvršiti neki drugi proračun, kliknuti na
strelicu pored alatke AutoSum i izabrati željeni proračun.
3 Ukoliko označeni opseg ćelija nije odgovarajući, označiti
željeni opseg ćelija. 22
4 Pritisnuti Enter.
VJEŽBA BROJ 1

 Napraviti tabelu sa jednom kolonom (i deset redova) i

naći sumu te kolone.

23
23
VJEŽBA

 Napraviti tabelu sa jednom kolonom i osam redova. Polje u devetom

redu isprogramirati tako da daje vrijednost izraza: (Prvo polje +
Drugo polje) podjeljeno sa trećim poljem + četvrto polje minus peto
polje minus šesto polje puta sedmo polje - osmo polje. >
(62
+ 35)
/ 65
+ 46
- 22
- 25
* 25
- 41
= ----

Uputa: 24
=(---označimo prvu ćeliju--- + ---označimo drugu ćeliju---) / ---
označimo treću ćeliju--- + ...