PARIMET ABA

(Analiza e Zbatuar
e Sjelljes)
Seanca 4.1
 VLERËSIMI I PËRFORCUESIT

 Cilësia / fuqia e një objekti në rolin e përforcuesit mund të përcaktohet me anë të një
vlerësimi alternativash që vendosen përballë fëmijës.

 Një shumëllojshmëri e parimeve ABA të drejtpërdrejta, të bazuara në vëzhgim

përdoren:

o për të paraqitur një ose më shumë stimuj që varen nga një përgjigje që buron nga dëshira e fëmijës

dhe më pas
o për të matur efektet e ardhshme në shkallën e përgjigjes
 SISTEMI TOKEN
 Një Sistem Token (i quajtur gjithashtu "Sistemi i Përforcimit të Tokenit" ose "Ekonomia
e Tokenit") përdoret për të rritur sjelljen dhe të mësuarit nëpërmjet mjeteve ndihmëse
vizuale. Shenjat ose shpërblimet, janë përforcuesit që fiton fëmija dhe që më pas
zvëndësohen për një shpërblim më të madh bazuar në suksesin e fëmijës.

 Ky sistem ndihmon në strukturimin e ndarjes së aftësive në hapa më të vegjël dhe më

të menaxhueshëm.
 Sistemet Token gjithashtu ndihmojnë në marrjen e kontrollit mësimor dhe mësojnë
aftësitë e vetë-monitorimit. Sistemi Token mund të rregullohet me kalimin e kohës
ndërsa aftësitë e fëmijës zhvillohen dhe mund të përdoret më rrallë, për të shkuar drejt
shuarjes, dhe rrjedhimisht, drejt implementimt të sistemeve të tjera që mund të jenë
ndihmuese në proceset e të mësuarit.
 PËRPARËSITË E SISTEMIT TOKEN:
1. Zvogëlon hendekun midis sjelljes së synuar dhe përforcimit rezervë.

2. Lejoni lehtësisht aksesin në stimujt përforcues për një sjellje specifike në çdo çast.

3. Promovon mirëmbajtjen e një aftësie për një kohë më të gjatë kur përforcimi
rezervë nuk është i aksesueshëm.

4. Lejon që një sekuencë sjelljesh të përforcohet pa ndërprerje të detyrës/sjelljes.

(kujtoni plotësimin e puzzle që është një aktivititet linear)
 PËRPARËSITË E SISTEMIT TOKEN:
5. Ndihmon në ruajtjen e vlerës së përforcuesve rezervë për shkak të gjendjeve të privimit.

6. Më pak të ngjarë të jetë i ndjeshëm ndaj efekteve të lodhjes apo rraskapitjes së fëmijës
nga përmbushja e një detyre për shkak se aktiviteti ruan vazhdimisht forcën e tij motivuese.

7. I njëjti nivel përforcimi mund t'u sigurohet fëmijëve pavarësisht dallimeve që ata mund të
kenë në preferencën e tyre për përforcues rezervë.

8. Ekziston një potencial më i madh për përvetësimin e aftësise sesa nëpërmjet një
përforcuesi të vetëm parësor.
Hapat për zhvillimin e një
Sistemi TOKEN
 ZGJIDHNI SJELLJET E SYNUARA
 Hapi i parë drejt zhvillimit të një sistemi Token është identifikimi i sjelljeve të synuara,
të dëshiruara dhe reduktuese, të cilat do të jenë fokusi i ndërhyrjes. Sigurohuni që
përgjigjet të përcaktohen në mënyrë eksplicite në terma përshkrues, në mënyrë që të
sigurohet përforcimi i duhur për përgjigjet specifike, kështu që mos të ketë vend për
interpretim (Kazdin & Bootzin, 1972).

 Një shembull i një sjelljeje përmes një objektivi të përcaktuar qartë për ngritjen e dorës
mund të përfshijë sa vijon: “Fëmja do të ngrejë njërin krah (d.m.th., me një dorë të
hapur) lart dhe mbi kokë, duke e mbajtur bërrylin paralel me veshin dhe do të qëndroj
në këtë pozicion derisa t’i thuhet nga një i rritur që ta ulë. Një përkufizim përshkrues që
përfshin si tipologjinë (d.m.th., si duket sjellja), ashtu edhe sjelljen e synuar për ulje
(d.m.th., thirrjen nga i rritur) ofron udhëzime të mjaftueshme për të minimizuar gjasat e
 IDENTIFIKONI PËRFORCUESIT REZERVË
 Pasi sjelljet e synuara të jenë të qarta, vlerësimet e preferencave të fëmijës mund të
përdoren për të identifikuar llojin e përforcuesve rezervë që do të ofrohen në shkëmbim.

 Kazdin & Bootzin (1972) diskutuan një parim të krijuar nga Premak në 1965, i cili
shpjegoi se si sjelljet me probabilitet më të lartë që ndodhin shpesh mund të përdoren si
përforcues për sjelljet me probabilitet të ulët.

 Shembuj të sjelljeve me probabilitet të lartë mund të përfshijnë të ecurit, të luajturit me

iPad, të parit televizor ose të luajturit me lodra, dhe në thelb, këto aktivitete mund të
përdoren si përforcues rezervë kur fëmija duhet të kryejë disa detyra.
 Kujtoni: Rasti i dëshirës për të dalë jashtë të fëmijës që u përdor si përforcues te video
 KUSHTËZIMI SIMBOLIK PËR NXËNËSIT NË MOSHË TË
HERSHME:
 Në disa raste, është thelbësore një procedurë mësimore më e strukturuar, e cila mund
të përfshijë krijimin e mundësive të shumta që fëmija të përfshihet në sjelljen/sjelljet
e synuara.

 Kjo lejon mundësi që tokenat të shpërndahen së bashku me forma të tjera të

përforcimit të kushtëzuar si lavdërimet, ushqimet ose lojërat sociale si gudulisjet apo
dhënia e dorës.

 Duke bashkuar dy përforcues me stimuj të tjerë përforcues të njohur, ne kemi

mundësi të rritimin nivelin e aftësive që duam të zhvillojmë te fëmija, dhe po ashtu,
mund të fokusohemi te dy apo më shumë aftësi.
 PËRCAKTONI QARTË RREGULLAT DHE MOS I SHKELNI
ATO
 Së fundi, sigurohuni që rregullat e sistemit të kuptohen mirë nga nxënësi, pavarësisht nga niveli
i thjeshtësisë ose vështirësisë (Kazdin & Bootzin, 1972).

 Për një fëmijë që i përket një moshe më të hershme, rregulli mund të jetë po aq i thjeshtë sa
përgjigjja ndaj një kërkese, dhe pasi të realizohen tre minidetyra me sukses do të mund të jepej
një stimul përforcues që ju e keni identifikuar më parë nga vlerësimi i rolit që ka përforcues te
fëmija.

 Për një fëmijë që i përket një stadi zhvillimor pak më të avancuar, shembujt e rregullave mund
të përfshijnë kryerjen e detyrave pa refuzim verbal, ngritjen e dorës kundrejt thirrjes nga ana e
terapistit, madje edhe përgjigjen e shpejtë ndaj kërkesave. Përfocuesit do të jepeshin në çdo rast
të realizimit të sjelljes/sjelljeve të synuara, duke rezultuar që nxënësit t'i jepet një mundësi për