Bitumineuze Verhardingen: Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Bitumineuze verhardingen
SB 250 – 6-2
Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Opbouw
Toplaag h1
Onderlaag htot h2
(5 - 25 cm)
Onderlaag h3
Scheurremmende laag
Profileerlaag hvar
Fundering
• Sommige lagen kunnen ontbreken
• Minimaal 1 toplaag en 1 onderlaag
• In geval van heraanleg met behoud van fundering:
profileerlaag - opnemen van oneffenheden
• In geval van bitumineuze verharding op cementgebonden
fundering van schraalbeton of walsbeton of in geval van
overlaging van betonverharding – scheurremmende laag
• Hechtlagen tussen verschillende lagen
• Andere types mogelijk – oppervlakbehandeling (< 15 mm):
slemlagen,…
Waartoe een verkeerde mengselsamenstelling leidt…
spoorvorming rafeling
scheurvorming
Bitumineuze mengsels –
samenstellende componenten
Asfaltmengsel
Aggregaten Zand Vulstof Bindmiddel =

Bitumen
Niet temperatuurgevoelig

Bindmiddel – bitumen, eventueel
polymeren
Bitumen
Organische • Asfaltenen, aromaten, saturaten, harsen,

koolwaterstoffen kleine hoeveelheden metalen
• Afhankelijk van temperatuur

Viscositeit • Samenstelling van bitumen wijzigt door
oxidatie (wordt harder)
• Temperatuur
Oxidatie is • Tijd
afhankelijk van • Dikte film
5
Bitumineuze mengsels: asfaltmengsels en gietasfaltmengsels
• APO: asfaltbeton met prestatie-eisen, voor onderlagen
• APT: asfaltbeton met prestatie-eisen, voor toplagen;
• AB: asfaltbeton met een zandskelet
• AGT: asfalt met prestatie-eisen, voor geluidsarme toplagen;
• AVS: asfalt met verhoogde stijfheid
• ABT: asfaltbeton met een zandskelet, als tussenlaag onder een
betonverharding
• SMA: splitmastiekasfalt met een steenskelet
• ZOA: zeer open asfalt met een steenskelet
• GA: gietasfalt met een vulstofskelet

• GAA: gietasfalt met een vulstofskelet, als afdichtingslaag op
brugdekken
• GAB: gietasfalt met een vulstofskelet, als beschermingslaag op
brugdekken
• GAV: gietasfalt, voor herstellen van voegen in
cementbetonverhardingen SB 250 6-2.1
Indeling van bitumineuze mengsels–
volgens het mineraal
skelet
- Steenskelet (≥ 2 mm)
- Zandskelet (≥ 63 µm)
- Vulstofskelet (< 63 µm)
Zandskelet: APT – APO – AB

Steenskelet: SMA – ZOA
Vulstofskelet: GA

Korrelverdeling

Indeling bitumineuze mengsels – volgens de
plaats en de functie in de weg

Benaming van asfalt
•AB-NTX, APO-T, APT-T, AVS-TX, ABT-TX, SMA-TX, ZOATX,

GA-TX, GAA-TX of GAB-TX
Met N = type asfaltbeton (1,2,3,…) (1, 4 en 5 voor toplagen, 3 voor

onderlagen,…)
Met T = nominale gradering

A : granulaat 0/20
B : granulaat 0/14 C
: granulaat 0/10 D
: granulaat 0/6,3 E :
granulaat 0/4
Met X = type
bindmiddel (9 soorten)
Bestanddelen van asfalt – soorten bindmiddelen volgens SB 250
1 Gewoon wegenbitumen (B 35/50, B 50/70 of B 70/100)
2 Polymeerbitumen
– Elastischer bij hogere temperatuur → minder spoorgevoelig
– Betere hechting met aggregaten → minder scheurgevoelig, minder
rafelingsgevoelig
3 Hard wegenbitumen (B 10/20 of B 15/25)

– Harder → speciaal voor hoge spoorvormingsweerstand
4Gewoon wegenbitumen (B35/50 of B50/70 of B70/100) waarvan met

natuurasfalt (trinidad)
5 Wegenbitumen met positief indringingsgetal (35/50, 50/70 of 60/80)

– Harder bij hogere temperatuur → minder spoorgevoelig
– Zachter bij lage temperatuur → minder scheurgevoelig

6 Pigmenteerbaar bitumen
7 Kleurloos synthetisch bindmiddel

– Voor gekleurde toepassingen
– Vaak voor gietasfalt
8Met polymeren gemodificeerd kleurloos synthetisch bindmiddel
9 Bindmiddel met additieven

Eigenschappen bitumen
• Soortelijke massa
• Oplosbaarheid
• Milieu
• Viscositeit
– Indringing
– Verwekingspunt
– Breekpunt volgens Fraass

Penetratieproef
• Omgekeerd evenredig met viscositeit

• Twee grenzen worden weergegeven waarbinnen resultaat valt
• 50/70 is minder viskeus dan 20/30

Ring en kogel verwekingstemperatuur
• Nagaan bij welke temperatuur een belast bitumenmonster zal

verweken en vervormen
+ 5°C/min
3,5 g

Breektemperatuur volgens Fraass
• Viscositeit bij lage temperaturen

• Informatie over scheurweerstand bij lage temperaturen

Penetratie-index PI of indringingsgetal
• Geeft temperatuursgevoeligheid van de viscositeit van

bitumen weer
• Vergelijking met referentiebitumen
• Penetratie in functie van temperatuur
(halflogaritmisch)
Log pen = A*T +K

Bestanddelen van asfalt
Asfaltpuingranulaat (apg):
• Asfalt in verbrokkelde vorm

• Bevat alle bestanddelen van asfalt
• Bindmiddel gewoonlijk sterk verouderd
(pen<30)
• Mag hergebruikt worden in:

– Mengsels voor onderlagen (AB-
3)
– Sommige mengsels voor
toplagen (AB-1B, AB-4C, AB-
4D)
• Aandeel apg in nieuw asfaltmengsel wordt uitgedrukt in percentage
oud bindmiddel t.o.v. totaal bindmiddel (oud+nieuw)
bvb: mengsel met 40 % apg: het bindmiddel bestaat voor 40 %
uit oud (gerecupereerd) bindmiddel
•Cursus
Toegelaten aandeel apg hangt af van de homogeniteit van het apg
Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024
Bestanddelen van asfalt
Asfaltpuingranulaat (apg)
Voordelen:
– Gebruik van hernieuwbare grondstof
– Vermindering afvalberg
– Kostenbesparend
– Verbetering van de spoorvormingsweerstand
Nadelen:
– Vaak problemen op vlak van duurzaamheid (scheurgevoeligheid
door verouderd bindmiddel en/of zwakke adhesie)
– Samenstelling gevoeliger aan variaties, doordat korrelverdeling
en bindmiddelgehalte van apg kan schommelen

Keuze van asfaltmengsel
• Wegenbitumen (ook wel penetratiebitumen) is basiskeuze voor

bindmiddel
• Prestatiekenmerken!
• Prestatievereisten in functie van toepassingsgebied
• Samenstelling bitumineus mengsel: SB 250, versie 4.1, 14-5.5
• Theoretische studie – bepaling van het optimaal mengsel op

basis van pakkingsdichtheid
• Experimenteel laboratoriumonderzoek
– Granulaatsamenstelling

Bepaling van de samenstelling
Streefdoel
=
keuze van de bestanddelen en hun proportionele samenstelling
zodanig dat het mengsel optimaal voldoet aan de gestelde
eisen
• Weerstand tegen spoorvorming

• Weerstand tegen scheurvorming
• Stijfheid
• Weerstand tegen rafeling
• Verwerkbaarheid
• Verdichtbaarheid
• ….

Prestatiekenmerken van bitumineuze mengsels
Algemene kenmerken
Stijfheid (draagvermogen)
Weerstand tegen scheurvorming – vermoeiing,lage temperatuur
Weerstand tegen spoorvorming
Weerstand tegen rafeling
…
Kenmerken van belang voor veiligheid en comfort
Draineervermogen
Stroefheid
Geluidsabsorptie
…
Kenmerken van
belang bij
productie en
plaatsing
Verwerkbaarheid en verdichtbaarheid
Weerstand
Cursus tegenA.Beeldens
Wegenbouwkunde afdruipen van bindmiddel
2023-2024
Prestatiekenmerken ↔ Mengselontwerp
• Weerstand tegen spoorvorming bevorderd door:

– Kwaliteit bindmiddel (hoge stijfheid en viscositeit bij
hogere temperatuur)
– Steenfractie (hoeveelheid en hoekigheid)
– Hoeveelheid bindmiddel (voldoende laag)
– Holle ruimte (voldoende hoog)
• Weerstand tegen scheurvorming bevorderd door:

– Kwaliteit bindmiddel (ductiliteit bij lage temperatuur)
– Interactie bindmiddel-aggregaat
– Hoeveelheid bindmiddel (voldoende hoog)
– Holle ruimte (voldoende laag)
 Ontwerp van een asfaltmengsel in functie van:
 de rol van het mengsel in het wegdek
 de verkeersintensiteit
 de klimatologische omstandigheden
bepaalt welke prestatievereisten prioritair

zijn
De OCW-methode voor de bepaling van de
mengselsamenstelling
nieuwe materialen
MATERIALEN FASE 1
analyse
resultaten basisontwerp
THEORETISCH
ONTWERP FASE 2
gewijzigde
samenstelling
basissamenstelling
in volumedelen PradoWin
PROEVEN FASE 3
slecht
criteria
goed
eindsamenstelling
in massadelen
Fase 1: Keuze en kenmerking materialen
Belangrijkste kenmerken m.b.t. mengselontwerp:
• Stenen, zanden, APG: impact op:

– Korrelverdeling
– Volumemassa samenstelling in volumedelen
– Hoekigheid holle ruimte,
• Vulstof: verwerkbaarheid
– Korrelverdeling
– Holle ruimte Rigden consistentie mastiek
• Bindmiddel
– PEN, TR&K (of: stijfheid) mengselstijfheid
• APG
– Bindmiddelgehalte verhouding oud bindmiddel/mengbitumen
– PEN, TR&K oud bindmiddel kenmerken mengbitumen (mengregels)

Fase 2: Theoretisch ontwerp = volumetrisch
ontwerp
Holle ruimte in het minerale skelet:

VMA = vb + HR
Fase 2: Theoretisch ontwerp
• Belang van de holle ruimte
– Grote impact op alle mengseleigenschappen
– Optimale holle ruimte afhankelijk van het mengseltype
– Maakt steeds deel uit van de bestekseisen
• Belang van het bindmiddelgehalte

– Goede omhulling van de aggregaten (adhesie, duurzaamheid)
– Overvulling voorkomen (spoorvorming)
• Belang van de verhouding vulstof/bindmiddel

– Impact op de mastiekstijfheid (mede bepaald door holle ruimte vulstof!)
Vol.vulstof / vol.
HR Vol bindmiddel
bindmiddel
Verdichtbaarheid,
verwerkbaarheid laag hoog Laag
Weerstand tegen blijvende

vervorming Hoog Laag Hoog
Waterbestendigheid Laag Hoog Laag

Stijfheid Hoog Laag Hoog
Vermoeiingsweerstand
Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024Laag Hoog Laag
OCW - Software voor theoretisch mengselontwerp
PRADOWEB:
Programmes for Road Asphalt
Design
and Optimization – Web
NIEUWE VERSIE 2020
 Theoretisch mengselontwerp
 Voorspelling van de mechanische

prestaties
 Databank voor
 Materialen en hun kenmerken
(ook APG)
 Voorschriften
 Mengselontwerpgevallen
Fase 1: Keuze en kenmerking materialen
Belangrijkste kenmerken m.b.t. mengselontwerp:
• Stenen, zanden, APG: impact op:

– Korrelverdeling
– Hoekigheid holle ruimte,
• Vulstof: verwerkbaarheid
– Korrelverdeling
– Holle ruimte Rigden consistentie mastiek
• Bindmiddel
– PEN, TR&K (of: stijfheid) mengselstijfheid
• APG
– Bindmiddelgehalte verhouding oud bindmiddel/mengbitumen
– PEN, TR&K oud bindmiddel kenmerken mengbitumen (mengregels)

Berekening volumetrische samenstelling:
VMA: Voids in the Mineral Aggregate

Bindmiddel Holle Ruimte
Vulstof
Zand
Stenen
Holle ruimte in het minerale skelet: VMA = vb + HR

• Belang van de holle ruimte

– Grote impact op alle mengseleigenschappen
– Optimale holle ruimte afhankelijk van het mengseltype
– Maakt steeds deel uit van de bestekseisen
• Belang van het bindmiddelgehalte

– Goede omhulling van de aggregaten (adhesie,
duurzaamheid)
– Overvulling voorkomen (spoorvorming)
• Belang van de verhouding vulstof/bindmiddel

– Impact op de mastiekstijfheid (mede bepaald door holle
ruimte vulstof!)

OCW - Software voor theoretisch mengselontwerp
PRADOWEB:
Programmes for Road Asphalt
Design
and Optimization – Web
NIEUWE VERSIE 2020
 Theoretisch mengselontwerp
 Voorspelling van de mechanische

prestaties
 Databank voor
 Materialen en hun kenmerken
(ook APG)
 Voorschriften
 Mengselontwerpgevallen
Fase 3: Proeven
Doel:
– Verificatie van de holle ruimte
– Verificatie van de verwerkbaarheid
– Verificatie van de belangrijkste prestatie eisen voor het mengsel
 Spoorvorming
 Rafeling
 Watergevoeligheid
 Stijfheid
…
Afhankelijk van het mengseltype en de toepassing
De meeste van deze proeven worden gevraagd in het kader van de

registratie van asfaltmengsels (zie verder)

Bepaling optimaal granulaatgehalte
• AB asfaltmengsel volgens NBN EN 13108-1 – zandfractie min.

50% breekzand
• SMA volgens NBN EN 13108-, zandfractie is 100% breekzand
met min. 10% fijne deeltjes (kleiner dan 0,063 mm)
• Optimaal bitumengehalte: met de granulaatsamenstelling het

optimaal bitumengehalte bepalen op basis van 3 verschillende
gehalten

Asfaltbeton volgens de fundamentele methode
• APO-A: D = 20
• APO-B en AVS-B: D = 14
• Min. Hoeveelheid bindmiddel = 3%
• Asfaltgranulaat: homogeen asfaltgranulaat klasse HE of H+
• In functie van bouwklasse volgende eigenschappen te bepalen

(B1 tot en met B5):
– watergevoeligheid => op gyratorproefstuk
– % holle ruimte => op gyratorproefstuk
– Stijfheid
– Vermoeiingsweerstand => op gyratorproefstuk
– Spoorvorming

Bindmiddelgehalte
en type
bindmiddel

Fase 3: Proeven
Weerstand tegen spoorvorming: Wielspoorproef

Volgens NBN EN 12697-22:
 2 proefplaten
 beproevingstemperatuur: 50 °C
 gemiddelde spoordiepte uitgedrukt in
% van de proefstukdikte
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
39.1.a
1. 5
39.1.b
1. 0
average
0.5
0.0
0 10000 20000 30000 40000 50 0 0 0
# cycli

Fase 3: Proeven
Holle ruimte en verdichtbaarheid: Gyratorproef

F
100
95
Verdichting (%)
90
85
SMA-C
80
AB-3B
75
70
1 10 100 1000
# gyraties

Percentage holle
ruimte

Fase 3: Proeven
Watergevoeligheid: ITSR proef (NBN EN 12697-12 en NBN EN 12697-23)

ITS
geconditioneerde prfst
Indirect Tensile Strength Ratio ITSR  .100%
ITS
niet  geconditioneerde
prfst
 3 niet-geconditioneerde proefstukken
 3 geconditioneerde proefstukken
(conditionering: 72 u ondergedompeld bij 40°C)
 beproevingstemperatuur: 15°C
(zie NBN EN 13108-20)

Watergevoeligheid

Stijfheid

Fase 3: Proeven
Weerstand tegen rafeling: Cantabro proef
 5 Marshallproefstukken
 massaverlies na 300 omwentelingen in
Los Angelestrommel
 beproevingstemperatuur: 18 °C

Fase 3: Proeven
Weerstand tegen afdruiping: Schellenbergproef
 1 000 à 1 100 g asfaltmengsel

 bekers gedurende 1 uur bij mengtemperatuur + 10 °C
 bekers omdraaien en wegen (afgedropen bindmiddel)

Extra eisen voor mengsels met steenskelet

Eisen spoorvorming

Mengselsamenstelling in Vlaanderen: de praktijk
De voorstudie, uitgevoerd door de producent, omvat:

– Theoretische studie (PradoWin)
– Experimenteel laboratoriumonderzoek
Overzicht proeven: SB250

Holle ruimte
Marshallproefstukken (oudere
versies)
Gyratorverdichting
Watergevoeligheid (behalve voor ZOA)
Voor APO en AVS:
Stijfheid en
vermoeiingsweerstand
Voor ZOA en SMA:
Afdruipproef Voor ZOA:
Cantabro

Mengselsamenstelling in Vlaanderen: de praktijk
• De verantwoordingsnota bevat alle belangrijke gegevens over de

grondstoffen, de mengselsamenstelling en de resultaten van de
voorstudie (theoretische studie + proeven)
• Afhankelijk van de proefresultaten wordt een mengsel geregistreerd
voor een bepaalde Bouwklasse. Toepassing is enkel toegelaten op
wegen van deze klasse (of in bepaalde gevallen van een minder
strenge klasse)
• Eenmaal geregistreerd, mogen er geen wijzigingen meer gebeuren
aan de grondstoffen en samenstelling, tenzij de gelijkwaardigheid van
het nieuwe mengsel door de producent wordt aangetoond
• Dit garandeert dat de geregistreerde mengsels het resultaat zijn van
een degelijke mengselontwerpprocedure
Belang van de controle van de code van het geleverde mengsel op de

werf: moet overeenstemmen met de code van de verantwoordingsnota!

Toplaag
• Warm bereid asfalt:

– continu gegradeerde mengsels met zandskelet
– discontinu gegradeerde mengsels met steenskelet
– samenstelling: steen + zand + vulstof + bindmiddel
• verwerkt met een asfaltspreidmachine

Aanbrengen van een kleeflaag
• Vochtigheid
• Weersomstandigheden
• Geen walsen op de kleeflaag
• Tijdstip van sproeien
Foto : Kleeflaag op droog oppervlak onmiddellijk na plaatsen

onderlaag
* Werken met automatische geleiding.
Foto : Finisher met geïntegreerde ski van 18 m

Foto : Geleiding met ski van 9m
Foto : Geleiding op staaldraad

Toplaag
• Warm bereid asfalt:

– continu gegradeerde mengsels met zandskelet
– discontinu gegradeerde mengsels met steenskelet
– samenstelling: steen + zand + vulstof + bindmiddel
• verdicht

Walsen in functie van het soort asfalt
• Gesloten asfalt – klassieke asfaltmengsels

• Bandenwals
• Stalen wals
– Tandemwals
• Vlakmaken en verdichting door trillen
– Driewiel-wals
• Grotere statische druk

SMA
• GEEN bandenwals
• Niet trillen
• Rollen dienen proper gehouden te worden
ZOA
• Asfalt vlak maken

• Niet trillen
• Enkel stalen walsen, geen bandenwals

Algemene regels
• Versporen
• Nooit stilstaan op warm asfalt
• Snelheid constant houden
• Niet bruusk remmen
• Walsen als het asfalt warm is
• Constante en regelmatige aanvoer
• Werkbreedte onderlaag/toplaag

Handleiding OCW

Bitumineuze Verhardingen: Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Bitumineuze Verhardingen: Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bitumineuze Verhardingen: Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bitumineuze verhardingen

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Aggregaten Zand Vulstof Bindmiddel =

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Organische • Asfaltenen, aromaten, saturaten, harsen,

• Afhankelijk van temperatuur

• GA: gietasfalt met een vulstofskelet

Zandskelet: APT – APO – AB

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

•AB-NTX, APO-T, APT-T, AVS-TX, ABT-TX, SMA-TX, ZOATX,

Met N = type asfaltbeton (1,2,3,…) (1, 4 en 5 voor toplagen, 3 voor

Met T = nominale gradering

1 Gewoon wegenbitumen (B 35/50, B 50/70 of B 70/100)

3 Hard wegenbitumen (B 10/20 of B 15/25)

4Gewoon wegenbitumen (B35/50 of B50/70 of B70/100) waarvan met

5 Wegenbitumen met positief indringingsgetal (35/50, 50/70 of 60/80)

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

7 Kleurloos synthetisch bindmiddel

8Met polymeren gemodificeerd kleurloos synthetisch bindmiddel

9 Bindmiddel met additieven

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

• Omgekeerd evenredig met viscositeit

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

• Nagaan bij welke temperatuur een belast bitumenmonster zal

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

• Viscositeit bij lage temperaturen

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

• Geeft temperatuursgevoeligheid van de viscositeit van

Log pen = A*T +K

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

• Asfalt in verbrokkelde vorm

• Mag hergebruikt worden in:

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

• Wegenbitumen (ook wel penetratiebitumen) is basiskeuze voor

• Samenstelling bitumineus mengsel: SB 250, versie 4.1, 14-5.5

• Theoretische studie – bepaling van het optimaal mengsel op

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

• Weerstand tegen spoorvorming

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

• Weerstand tegen spoorvorming bevorderd door:

• Weerstand tegen scheurvorming bevorderd door:

bepaalt welke prestatievereisten prioritair

Belangrijkste kenmerken m.b.t. mengselontwerp:

• Stenen, zanden, APG: impact op:

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Holle ruimte in het minerale skelet:

• Belang van het bindmiddelgehalte

• Belang van de verhouding vulstof/bindmiddel

Weerstand tegen blijvende

Waterbestendigheid Laag Hoog Laag

 Voorspelling van de mechanische

Belangrijkste kenmerken m.b.t. mengselontwerp:

• Stenen, zanden, APG: impact op:

Cursus Wegenbouwkunde A.Beeldens 2023-2024

Berekening volumetrische samenstelling: