Charakterystyka

metod oceny
wielokryterialnej
Katarzyna Ozimek WLO21FX2S1
 Na czym polega ocena
wielokryterialna?

Ocena wielokryterialna polega na

wspomaganiu procesu decyzyjnego w
przypadku dysponowania kilkoma
kryteriami. Według nich będziemy
bowiem dokonywali poszukiwania i
oceny optymalnego rozwiązania dla
naszego systemu.
 Wybór konkretnej metody zależy z od rodzaju problemu, z
jakim mamy do czynienia oraz od rodzaju danych, jakimi
dysponujemy. Podstawową zasadą wykorzystywaną w
metodach ELECTRE jest porównywanie każdego wariantu
Metoda z wszystkimi pozostałymi. W ten sposób sprawdza się, czy
istnieją przesłanki pozwalające na uznanie danego wariantu
ELECTRE za mający przewagę nad każdym z pozostałych. Każdemu
kryterium cząstkowemu przyporządkowujemy wielkość
wagową i wyznaczamy współczynnik zgodności z hipotezą
(jeden obiekt przewyższa drugi). Konstruujemy graf, w
którym wierzchołki są wszystkimi obiektami, a łuki to
relacje przewyższenia. Środek grafu stanowić będzie
rozwiązanie naszego problemu. Oceny podejmowane w tej
metodzie są ocenami subiektywnymi.
 Rodziny metody ELECTRE
Wyróżnia się cztery problematyki wzorcowe: wyboru,
sortowania, porządkowania i opisu wielokryterialnego.
W przypadku pierwszej z nich problem formułowany jest
w kategoriach wyboru „najlepszego” wariantu.
Problematyka sortowania nastawiona jest na zagadnienie
przydziału wariantów do pewnych kategorii, z których
każda ma samowystarczalną definicję. Z kolei
problematyka porządkowania polega na ukierunkowaniu
badań na uporządkowanie wariantów według malejącej
preferencji. Wreszcie w przypadku problematyki opisu
badania nakierowane są na opis wariantów decyzyjnych i
ich konsekwencji.
 Rodziny metody ELECTRE
Metoda Problematyka Progi róznoważności Wagi
i preferencji
ELECTRE I WYBORU NIE TAK

ELECTRE IS WYBORU TAK TAK

ELECTRE TRI SORTOWANIA TAK TAK

ELECTRE II PORZĄDKOWANIA NIE TAK

ELECTRE III PORZĄDKOWANIA TAK TAK

ELECTRE IV PORZĄDKOWANIA TAK NIE

 Metoda Dzięki tej metodzie możemy porównywać obiekty
taksonomii charakteryzujące się parametrami ilościowymi, ale
obiekty te muszą mieć identyczne przeznaczenie
numerycznej funkcjonalne. Dla każdego z systemów
wyznaczamy kompleksową ocenę jako liczbę
unormowaną [0,1] metodą wzorcową oraz
bezwzorcową. Metoda ta pozwala na
porównywanie systemów o tym samym
przeznaczeniu.
Metoda rozmytej relacji
preferencji
W tej metodzie będziemy zakładać dużą
niepewność co do podejmowanych
decyzji, gdyż informacje które
posiadamy są niepełne a nasz wynik
będzie rozmytą relacją dominacji między
obiektami (charakteryzowanymi przy
pomocy współczynników wagowych) z
subiektywnego punktu widzenia osoby
decydującej.
 Metoda Bellingera

Metoda pozwala na uporządkowanie ze względu na wartość (jakość może

być określona np. metodą taksonomii numerycznej) kryterium od
największego do najmniejszego, zakładając addytowność* ogólnego
kryterium oceny. Opiera się na pojęciu ,,drogi” czyli określonej lokalizacji
wartości parametrów między wartościami minimalnymi oraz
maksymalnymi. Metoda ta często wykorzystywana jest w analizie zakupu
np. urządzeń technicznych systemu pod różnymi kątami (cena, jakość,
zgodność z posiadanymi już innymi elementami)

*własność funkcji matematycznych polegająca, na zachowywaniu dodawania w zbiorze wartości

 Analiza brzegowa
Metoda ta charakteryzuje się wyborem decyzji, których
działanie jest wymierne i ma pełnić określoną
działalność tak długo, jak to potrzebne. Może być
rozwijana do momentu gdy rozwijany produkt osiągnie
wartość zero. Pozwala ona na osiągniecie oczekiwanych
rezultatów przy ograniczeniach wynikających np. z
budżetu. Do wdrożenia tej metody musimy posłużyć się
danymi aktualnymi oraz szacowanymi przyszłymi
uwarunkowaniami, zakładającymi redukcje nakładów
potrzebnych do kontynuacji tego przedsięwzięcia w
przyszłości.
 Podsumowanie
W zależności od oczekiwanego przez nas efektu jesteśmy w stanie
dobrać najbardziej optymalną metodę oceny wielokryterialnej. Każda z
wyżej wymienionych przeze mnie metod ma swoje zalety, które w
zależności od analizowanego problemu mogą być kluczowe.
 Bibliografia
1. Tadeusz TRZASKALIK ,, WIELOKRYTERIALNE WSPOMAGANIE DECYZJI.
PRZEGLĄD METOD I ZASTOSOWAŃ”
2. Kukułka, A., & Wirkus, M. (2017). Metody wielokryterialne wspomagania decyzji oraz ich
zastosowanie w opracowaniu metody oceny niepotokowych procesów
produkcyjnych. Innowacje W zarządzaniu I inżynierii Produkcji. Tom I
3. Szkoda J. Systemy zarządzania jakością w organizacjach, ITS. Warszawa 2012
4. Zdjęcia Google grafika