Giáo viên: Nguyễn Thị Nhã Trân

I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KỲ

1. Quan sát và tìm cách nhận biết
Hãy loại bỏ những hình dạng của thấu kính hội tụ ?

1 2 3 4 5 6

Đây là những hình dạng của thấu kính phân kì

 a c
b
Thấu kính phân kì thường dùng có phần rìa dày hơn phần giữa.
2.Thí nghiệm

C3: Chùm tia ló có đặc điểm gì mà người ta gọi thấu kính này
là thấu kính phân kì?
Trả lời: Chiếu chùm sáng tới song song theo phương vuông góc
với mặt thấu kính phân kì ta được chùm tia ló phân kì.
 Hình 44.1

Kết luận: Chùm tia tới song song cho chùm tia ló là chùm phân kì
nên ta gọi đó là thấu kính phân kì.
Kí hiệu của thấu kính phân kì được vẽ như sau:
II.Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính phân kì
1.Trục chính (∆)
C4: Quan sát lại thí nghiệm trên hình vẽ và cho biết trong ba tia
tới thấu kính phân kì tia nào đi qua thấu kính không đổi
hướng? Tìm cách kiểm tra điều này.


- Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kính có một tia cho tia
ló truyền thẳng, không bị đổi hướng. Tia này trùng với một đường
thẳng gọi là trục chính () của thấu kính.
 2. Quang tâm (O)

- Trục chính cắt thấu kính tại O, O là quang tâm.

- Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo
phương của tia tới.

∆
o
3. Tiêu điểm (F, F’)

∆
O
F
Hình
1
4. Tiêu cự (f)

∆ . f f .
F F’
1. Khi tia tới qua quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo
phương của tia tới.
2. Khi tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua
tiêu điểm.

F’
∆ O
F
()

)
(O
III. VẬN DỤNG

C7. Hình 44.5 vẽ thấu kính phân kì, quang tâm O, trục chính ∆,
hai tiêu đểm F và F’, các tia tới 1, 2. Hãy vẽ tia ló và tia tới của các
tia này.

(1)
S

∆ (2) F’
F O
 C8. Nếu ta cầm trên tay một kính cận thị. Làm thế nào
để biết thấu kính đó là thấu kính hội tụ hay phân kì?

Trả lời
Kính cận là thấu kính phân kì. Có thể nhận biết
bằng một trong hai cách sau:
* Phần rìa của thấu kính phân kì dày hơn phần
giữa.
C9. Thấu kính phân kì có gì khác hơn so với thấu kính
hội tụ ?

Trả lời
Thấu kính phân kì có những đặc điểm trái ngược
với thấu kính hội tụ:
* Phần rìa của thấu kính phân kì dày hơn phần
giữa.
* Chùm sáng tới song song với trục chính của
TKPK, cho chùm tia ló phân kì.
Đáy chai thường có hình lõm, vì vậy:
- Đổ một ít nước vào chai thuỷ tinh, đáy chai và lớp nước tạo thành
một thấu kính phân kì.
- Để dễ quan sát cắt một chai nhựa trong theo chiều ngang, phần gần
đáy. Đổ một ít nước vào chai, đặt chai lên một tờ báo, nhìn từ trên
xuống ta thấy hình ảnh các dòng chữ đó nhỏ đi.
 Hướng dẫn về nhà

- Học thuộc ghi nhớ.

Chuẩn bị:
- Tìm hiểu đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TKPK và cách
dựng ảnh qua TKPK