4.

ARAŞTIRMA TÜRLERİ
(II.Sınıflandırma)

1
 ARAŞTIRMALARIN SINIFLANDIRILMASI
II.SINIFLANDIRMA:
I.Gözlemsel Araştırmalar;
1.Tanımlayıcı/Betimleyici/Durum Saptama(Descriptive) Araştırmalar,
2.Analitik Araştırmalar,
a.Kesitsel/Ansal/Kitle Taramaları(Cross Sectional) Araştırmalar,
b.İleriye Yönelik(Prospective) Araştırmalar,
c.Geriye Dönük(Retrospective) Araştırmalar,

II.Deneysel Araştırmalar;
a.Hayvan Deneyleri,
b.Müdahale Araştırmaları,
1. Profilaktik(Koruyucu) Sağlık,
2. Terapötik(Tedavi-Klinik),

III.Metodolojik Araştırmalar;
a.Geçerlilik Araştırmaları,
3. Duyarlılık=Hassasiyet(Sensitivite),
4. Seçicilik(Spesifisite),
b.Güvenilirlik=Tutarlılık(Reliability) Araştırmaları,
5. Gözlemciler Arası Tutarlılık,
6. Gözlemci İçi Tutarlılık 2
 II.SINIFLANDIRMA
1.GÖZLEMSEL ARAŞTIRMALAR
2.DENEYSEL ARAŞTIRMALAR

I.GÖZLEMSEL ARAŞTIRMALAR:
1.TANIMLAYICI/BETİMLEYİCİ(Descriptive) ARAŞTIRMALAR; Kişi, yer ve zaman özelliklerine
göre sorunların tanımlanması,
2.ANALİTİK ARAŞTIRMALAR; Sağlık sorunlarının nedenlerinin belirlenmesi amacıyla
yapılmaktadır,
a. Kesitsel/Ansal/Kitle Taramaları(Cross sectional) Araştırmalar,
b. İleriye Yönelik/Kohort(Prospective) Araştırmalar,
c. Geriye Dönük/Vaka Kontrol/Kayıt(Retrospective) Araştırmalar,

II.DENEYSEL ARAŞTIRMALAR:
1.HAYVAN DENEYLERİ;
2.MÜDAHALE ARAŞTIRMALARI;
d. Profilaktik Araştırmalar; Koruyucu Sağlık Hizmetleri alanında alınacak önlemleri ya da
kullanılacak preparatların (aşı, serum) etkilerinin araştırılması,
e. Terapötik Araştırmalar; Klinikte hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılan teknik ve preparatların
(ilaç, diyet vs.) etkinliğinin araştırılması amacıyla yapılabilir,

• Tıpta, yeni bir teknik ya da ilacın, insanlar üzerinde uygulanmadan önce mutlaka hayvan
deneyleri aşamasının yapılması, önemli BİLİMSEL ETİK kuraldır. 3
 II. SINIFLANDIRMA
3.METODOLOJİK ARAŞTIRMALAR
(GEÇERLİK,GÜVENİRLİK ÇALIŞMALARI)
1.GEÇERLİLİK ARAŞTIRMALARI; Tanı ve tarama yöntemlerinin geçerliliğinin
belirlenmesi amacıyla yapılır.
• GEÇERLİLİK (VALİDİTE); Araştırmalarda gözlem ya da ölçüm yapılırken kullanılacak test ya da
yöntemin, kimin gerçekten sağlam ya da hasta olduğunu ayırt edebilmesidir,
 Başka bir deyişle; ölçülen değişkenin değerinin, amaca yönelik doğru ölçülebilmesini belirlemektir.

 Bir yöntemin duyarlılığı ve seçiciliği, geçerliliği daha önceden saptanmış ve yüksek bulunmuş başka
bir yönteme (REFERANS YÖNTEM) göre belirlenir.

• Geçerliliğin İKİ BİLEŞENİ;

1. DUYARLILIK = HASSASİYET (SENSİTİVİTE); Geçerliliği belirlenecek ölçüm
yönteminin gerçekten hasta olanlardan ne kadarını (HASTA) olarak saptayabildiğini gösterir. Bu
amaçla YENİ YÖNTEM'le hasta olarak belirlenenlerin, REFERANS YÖNTEM'e göre saptanan
toplam hasta oranı (DOĞRU POZİTİFLER), yeni yöntemin duyarlılığını verir.

2. SEÇİCİLİK (SPESİFİSİTE); Geçerliliği belirlenecek olan yeni ölçüm yönteminin, sağlam

olanlardan ne kadarını doğru olarak (SAĞLAM) saptayabildiğini gösterir. Yani, YENİ YÖNTEM
ile sağlam bulunanların (DOĞRU NEGATİFLER) sayısı, REFERANS YÖNTEM'e göre sağlam
olduğu bilinen kişilere oranlanması, yeni yöntemin seçiciliğini verir.
4