• DEVLET KAVRAMI

I. DEVLET TERİMİ
Devlet kelimesi,
 Latince kökenli status’dan türetilmiştir

Status,
 hal, durum, vaziyet

 anlamlarına gelmektedir

2
3
 Devlet Terimi

İngilizce karşılığı,
 state

İtalyanca karşılığı,
 stato’dur

4
 Devlet Terimi

Stato kelimesini devlet anlamında ilk kullanan

 Hükümdar-1513 isimli eseriyle

 İtalyan Machiavelli’dir

5
6
 Devletin Unsurları

1. Millet
2. Ülke
3. Egemenlik

7
 1. Devlet

Devlet,
 belirli bir insan topluluğunun

 belirli bir toprak parçası üzerinde

 egemenlik kurmasıyla oluşur

8
 Devlet

Buradan hareketle devleti,

 belirli bir toprak parçası üzerinde

 egemenlik kurmuş

 insan topluluğu

olarak tanımlayabiliriz

9
 Devletin Unsurları

A. İnsan Unsuru: Millet

B. Toprak Unsuru: Ülke
C. İktidar Unsuru: Egemenlik

10
 A. İnsan Unsuru-Millet

Bir devletin kurulabilmesi için gerekli olan ilk şey

insan topluluğudur

insan topluluğunun büyüklüğünün

devlet kurulması açısından önemi yoktur

11
12
 İnsan Unsuru-Millet
Nüfusu yüz milyonlarla ifade edilen,
Çin, Hindistan, ABD ve Rusya

gibi devletlerin yanı sıra

10.000-15.000 nüfuslu
Andora, Saint Marin, Kiribatu, Nauru ve Tuvalu gibi

küçük devletlere de rastlanmaktadır

13
14
15
 İnsan Unsuru-Millet
Önemli olan,
insan topluluğunun yaşadığı toprak üzerinde egemen

olmasıdır
Devlet için insan topluluğunun,
miktarından ziyade

niteliği

daha önemlidir

16
 İnsan Unsuru-Millet
Devlet kurabilmek için,
bir arada yaşayan insanların

bir takım bağlarla birbirlerine bağlı olması

gerekir
Bu bağların niteliğine göre 2 değişik millet anlayışı

vardır:
Objektif millet anlayışı ve

Subjektif millet anlayışı

17
 Objektif Millet Anlayışı
Bu anlayışa göre,
milleti meydana getiren insanlar

ırk, dil ve din

gibi maddi bağlarla birbirine bağlanmıştır

18
 Objektif Millet Anlayışı
Irk Birliği,
devlet için önemlidir

Ancak,
ABD, Avrupa ve Ortadoğu ülkelerinde

saf ırklardan ziyade melez ırklar

söz konusudur

19
20
 Objektif Millet Anlayışı
Dil Birliği,
devlet için önemlidir

Ancak,
İsviçre, Belçika ve Kanada gibi

birden fazla resmi dil konuşulan ülkeler de vardır

21
22
 Objektif Millet Anlayışı
Din Birliği,
devlet için önemlidir

Ancak,
Türkler ve Araplar

aynı dinden olmalarına karşın

2 ayrı millettir

23
24
 Sübjektif Millet Anlayışı

Fransız düşünür Ernest Renan (1882),

milleti meydana getiren bağların manevi nitelikli

olduğunu ileri sürmüştür

Manevi bağlar arasında,
mazi, hatıra, amaç, ideal, istikbal ve ülkü birliği

gibi hususlar yer almaktadır

25
 Sübjektif Millet Anlayışı
Geçmişte yaşanılan,
ortak acılar veya kazanılan başarılar

ortak amaca varmak için verilen mücadeleler

ortak tehlikeye karşı koyma isteği

gibi faktörler
insanları birbirine bağlar ve millet oluşur

26
 Sübjektif Millet Anlayışı

Sonuç olarak,
ırksal, dilsel ve dinsel farlılıklara rağmen

insanların bir araya gelerek

devlet oluşturduklarını görürüz

27
 B. Toprak Unsuru-Ülke
Millet teşkil eden bir insan topluluğunun,
belli bir toprak parçasına hakim olmaksızın

devlet kurabilmesi mümkün değildir

Mevcut bir devlet,

ülkesini kaybederse

devlet olma vasfını da yitirir

28
29
 Toprak Unsuru-Ülke
Üzerinde,
devamlı olarak yaşanabilir ve

egemenlik kurulabilir nitelikte olmak şartıyla

 ülkenin büyüklüğünün ya da
 küçüklüğünün önemi yoktur

30
 Toprak Unsuru-Ülke

Ülke,
kara sahası

su sahası ve

hava sahası

olmak üzere üç kısımdan oluşur

31
 Kara Sahası (Kara Ülkesi)

Devletin,
egemenliği altındaki toprak parçasıdır

Üç boyutludur,
toprak ve toprak altından oluşur

32
 Kara Sahası (Kara Ülkesi)
Ülkenin temel kısmı olup,
kara sahası olmadan ülke olmaz

Yani,
sadece denizde ya da

havada devlet kurulamaz

Devletin,
kara sahasına sahip olması

gerekir
33
 Hava Sahası (Hava Ülkesi)

Devletin,
kara ülkesi ve karasularının üzerinde yer alan

bütün hava sahasını kapsar

Devlet,
kendi hava sahasında tam egemenliğe sahiptir

Hava sahasının dış sınırı,

ülke kara sularının bittiği çizgidir

34
35
 Su Sahası (Su Ülkesi)
Devletin,
egemenliği altındaki su parçasıdır

Üç boyutludur,
su yüzeyi ve su altından

oluşur

36
 Su Sahası (Su Ülkesi)

Su sahası,
deniz, boğaz, kanal, akarsu ve göl gibi unsurları

kapsar
Devletler,
kıyısında bulundukları deniz üzerinde

çeşitli miktarlarda haklara sahiptir

37
 Su Sahası (Su Ülkesi)
Kıyı devletinin egemenlik hakkı bakımından denizler

üç alana ayrılır:
Karasuları,
kıyıdan 12 mile kadar olan kısım

Kıta Sahanlığı,
kıyıdan 200 mile kadar çıkabilen bir alandır

Açık Deniz,
hiçbir devlet bu bölgede egemenlik hakkına sahip değildir

38
 C. İktidar Unsuru-Egemenlik
Devletin oluşması için,
insan topluluğunun bu ülke üzerinde egemen olması

gerekir
Egemenlik kavramını,
ilk defa tanımlayan ve sistemleştiren

Jean Bodin (1530-1596)’dir

39
40
 İktidar Unsuru-Egemenlik
Devletin Altı Kitabı-1576 adlı eserinde, egemenliği,
yurttaşlar ve uyruklar üstündeki

en yüksek, mutlak ve en sürekli güç olarak

tanımlamıştır
Egemenlik,
dış egemenlik ve iç egemenlik olmak üzere

2 değişik anlamda kullanılmaktadır

41
 1. Egemenliğin Değişik Anlamları

Dış Egemenlik (Bağımsızlık)

İç Egemenlik

Devletlerin Eşit Kendisi Niteliği:

İç İşlerine
Egemenliği (İçeriği):
Karışmama Asli, en üstün,
Kanun sınırsız,
yapmak, bölünemez,
savaş veya devredilemez
barış ilan iktidar
etmek,
yargılama
yapmak, para
basmak, vergi
toplamak vs.
42
 a) Dış Egemenlik

Bağımsızlık demektir
Devletlerin bağımsızlığı ilkesinin,
devletlerin egemen eşitliği ilkesi ve

iç işlerine karışmama ilkesi

gibi iki sonucu vardır

43
 Devletlerin Egemen Eşitliği İlkesi

Uluslararası hukuk bakımından,

bütün devletlerin aynı hukuksal statüye

sahip oldukları anlamına gelir

Devletlerin egemen eşitliği ilkesi

Birleşmiş Milletler Antlaşmasıyla tanınmıştır (m.2/1).

44
 İçişlerine Karışmama İlkesi
Milletler Cemiyeti Sözleşmesi’yle tanınmıştır

(m.15/8)
BM Genel Kurulu’nun 21 Aralık 1965 tarih ve 2131 sayılı

kararıyla da kabul edilmiştir

45
 b) İç Egemenlik
Devletin,
ülkesi içinde söz konusu olan egemenliğidir

İki değişik anlamda kullanılmaktadır:

Birinci anlamıyla,
devlet iktidarının kendisini

yani kapsadığı yetkileri

ifade eder

46
 İç Egemenlik

Jean Bodin’e göre egemenlik,

devletin kanun yapmak

savaş veya barış ilan etmek

yargılama yapmak

para basmak ve

vergi toplamak gibi

yetkilerinden oluşur

47
 İç Egemenlik

İkinci anlamıyla egemenlik terimi,

devlet iktidarının kendisini değil

bu iktidarın bazı niteliklerini

belirtir

48
 İç Egemenlik

Egemen iktidarın başlıca nitelikleri şunlardır:

başka bir iktidardan türememiştir

en üstün iktidardır

sınırsız bir iktidardır

tek ve bölünmez bir bütündür

devir ve ferağ edilemez

49
 2. Egemenlik Teorileri

Teokratik Teoriler Demokratik Teoriler

Doğaüstü Providansiyel Milli Halk

İlahi Hukuk İlahi Hukuk Egemenlik Egemenliği
Doktrini Doktrini Teorisi Teorisi

50
 a) Teokratik Egemenlik Teorileri
Egemenlik,
Tanrı’ya aittir

bütün iktidarlar Tanrı’dan gelir

Tanrı bu egemenliği yeryüzünde insanlar vasıtasıyla

kullanır

51
52
 Egemenlik Kimlerin Hakkı?

Tanrının dünyada egemenliği kimlere vereceği

konusunda iki farklı doktrin vardır:

Doğaüstü ilahi hukuk doktrini

Providansiyel hukuk doktrini

53
 Doğaüstü İlahi Hukuk Doktrini
Egemenlik,
Tanrı’dan gelir ve

bu egemenliği hangi ülkede kimin kullanacağına Tanrı

karar verir
Dolayısıyla,
krallar halka karşı değil

Tanrı’ya karşı sorumludurlar

54
 Providansiyel Hukuk Doktrini
Egemenlik yine,
Tanrı’ya aittir

ancak bu egemenliği kimin kullanacağına insanlar karar

verirler
Bu doktrin,
Fransa’da Josephe de Maistre (1751-1821) ve Louis Bonald

(1754-1840) gibi
Fransız Devrimi’ne karşı olan düşünürlerce savunulmuştur

55
 b) Demokratik Egemenlik Teorileri
Egemenlik,
Tanrı’ya değil

insanlara aittir

Bu nedenle beşeri egemenlik teorileri demek daha

doğrudur,
Milli egemenlik teorisi ve

Halk egemenliği teorisi

şeklinde ikiye ayrılır

56
 Milli Egemenlik Teorisi
Egemenlik,
millete aittir

Egemenlik,
kendisini oluşturan bireylerden ayrı ve

onların üzerinde yer alan manevi bir varlıktır

57
 Milli Egemenlik Teorisi

Bu anlamda millet,

halk kavramından farklıdır

Egemenlik halka,
yani tek tek vatandaşlara değil

Millete,
yani geçmişte yaşamış ve gelecekte doğacaklara da

aittir

58
 Halk Egemenliği Teorisi
Egemenlik,
halka aittir

Halk,
belirli bir anda hayatta olan

vatandaşlar topluluğu demektir

Egemenlik,
bölünebilir bir şeydir

herkes oransal olarak egemenliğin bir miktarına sahiptir

59
 II. DEVLETİN KÖKENİ HAKKINDA
TEORİLER
1. Aile teorisi
2. Biyolojik teori
3. Kuvvet ve mücadele teorisi
4. Ekonomik teori (Marksizm)
5. Devletin kaynağını insan aklına ve iradesine
dayandıran sözleşme teorisi
60
 1. Aile Teorisi

Bu teoriye göre devlet,

ailenin zamanla büyümesi ve

aynı kandan gelen ailelerin birleşmesi ile

meydana gelmiştir

61
 Aile Teorisi

Önce,
aile genişler ve geniş aile/sülaleler meydana gelir
geniş aile/sülaleler birleşerek boy/kabile/aşiretleri
oluşturur
Boy/kabile/aşiretlerin birleşmesiyle devlet meydana gelir

62
 Aile Teorisi
Aile teorisi,
devlet otoritesinin niteliğini ataerkil ailede

babanın aile üyelerinin üzerindeki otoritesiyle açıklar

Aristo, Cicero, Jean Bodin, Woodrow Wilson

bu teoriyi savunan düşünürlerdendir

63
 2. Biyolojik Teori

Bu teoriye göre devlet,

tabii ve biyolojik kanunlara göre, diğer canlılar gibi

kendiliğinden meydana gelen

büyüyen, gelişen ve zamanla yok olan

bir organizmadır

64
 Biyolojik Teori

İnsan organizmasının,
organ ve fonksiyonlarına karşılık gelen

organ ve fonksiyonlar devlette de vardır

65
 Biyolojik Teori

Örneğin,
insandaki beslenme devlette üretimdir

insandaki yağ birikimi devlette sermaye birikimidir

insandaki kan dolaşımı devlette mal ve eşya dolaşımıdır

Platon, Herbert Spencer ve Alfred Espinas

bu teorinin düşünürleridir

66
 3. Kuvvet Mücadele Teorisi
Bu teoriye göre devlet,
güçlüler ile zayıflar arasındaki kuvvet ve mücadeleden

doğmuştur
devlet güçlülerin zayıflar üzerinde kurduğu bir baskı

teşkilatıdır
devlet vasıtasıyla güçlüler zayıfları sömürmeye devam

ederler

67
 Kuvvet Mücadele Teorisi

Hukuk da,
bu baskı ve sömürüye çanak tutmaya yarar

Herakleitos, Lukretius, Sofistler, Seneka ve İbni Haldun

bu teorinin düşünürleridir

En önemli düşünürü,
Franz Oppenheimer-(1864-1943)’dır

68
 4. Ekonomik Teori: Marksizm
Devlet,
ekonomik olayların siyasi olaylara hakim olması sonucu

meydana gelmiştir
En önemli savunucusu,
Karl Marx (1818-1883)’tır

69
 Ekonomik Teori: Marksizm

Marx’a göre,
her devirde birbirleriyle çatışan iki sınıf mevcuttur

üretim araçlarına sahip olana egemen/sömüren sınıf

diğerine de sömürülen sınıf denir

70
 Ekonomik Teori: Marksizm

Egemen sınıf,
üretim araçları üzerindeki mülkiyetini sürdürmek için

güce başvurur
baskı aracı olarak devlete ihtiyaç duyar

Devlet,
egemen sınıfın sömürülen sınıf üzerindeki baskısının

teşkilatlanmasıdır

71
 5. Devletin Kaynağını
İnsan Aklına ve İradesine Dayandıran Sosyal
Sözleşme Teorisi

Thomas Hobbes

John Locke ve

Jean Jacques Rousseau

tarafından savunulmuştur

72
 Sosyal Sözleşme Teorisi

Bu düşünürlere göre,

insanlar devletten önce doğal yaşam veya tabiat hali

denilen
bir dönemde yaşıyorlardı

73
74
 Sosyal Sözleşme Teorisi
Bu dönemdeki bazı gelişmeler nedeniyle,
insanlar kendi akıl ve iradeleriyle

bu dönemden çıkmaya karar verdiler

insanlar bu dönemden çıkarken kendi aralarında bir

sözleşme yaptılar ki buna sosyal sözleşme denir

İşte devletin temelinde de,
bu sosyal sözleşme yatar

75
 a) Thomas Hobbes
Devlet öncesi doğal yaşam döneminde,
kavga ve çatışma vardı

insan insanın kurdu idi

böyle bir ortamda ilerleme olmuyordu

bu kargaşadan bıkan insanlar düzeni ve barışı sağlamak için

aralarında bir anlaşma yaptılar ve

özgürlüklerini devlete/Leviethan devrettiler

devletin koyacağı kurallara uymayı kabul ettiler

76
77
 Thomas Hobbes

Devlet,
doğal yaşam halindeki insanların

düzen sağlamak için kendi aralarında yaptıkları bu

sözleşmeden doğmuştur
Hobbes’un devlet anlayışı,
özgürlükçü değil

otoriterdir

78
 b) John Locke
Locke’a göre,
doğal yaşam döneminde insanlar arasında barış ve

özgürlük vardı
insanlar mutlu bir yaşam sürüyordu

ancak, suçluların cezalandırılmasında sorunlar ortaya

çıkıyordu
suçluları cezalandıracak bir teşkilatın olmaması barış ve

huzuru tehdit ediyordu

79
80
 John Locke

Bu sakıncayı ortadan kaldırmak için,

insanlar kendi aralarında bir sözleşme yaparak

sahip oldukları cezalandırma hakkından toplum lehine

vazgeçtiler
Aynı zamanda bu anlaşmayla,
devlet haline geçtiler

81
 John Locke
İnsanlar,
başka haklarından toplum lehine vazgeçmediler

dolayısıyla devlet bireylere suç işlemedikçe müdahale

edemez
Locke’un,
liberal, özgürlükçü

bir devlet anlayışı vardır

82
 c) Jean Jacques Rousseau

Rousseau’ya göre de doğal yaşamda,

insanlar arasında eşitlik, barış ve mutluluk vardı

ancak insanların ihtiyaçlarını karşılamak için çalışmaya

başlamaları özel mülkiyeti doğurdu

özel mülkiyetin ortaya çıkmasıyla, insanlar arasındaki

eşitlik bozuldu

83
84
 Jean Jacques Rousseau
İnsanlar arasındaki mutluluğun yerini,
kavga ve didişme aldı

Bu kargaşa ortamına son vermek için,

insanlar bir araya gelerek sosyal sözleşme yapmışlar

kendi kişilikleri dışında kolektif bir varlık meydana

getirmişlerdir
İşte bu varlık devlettir

85
 Hobbes, Locke ve Rousseau Karşılaştırması

Hobbes Locke Rousseau

Barış ve özgürlük
Doğal yaşam Kavga var Barış ve eşitlik var
var

İnsanlar
Cezalandırma
Sözleşmenin Özgürlüklerin özgürlüklerinden
hakkının devlete
konusu Leviethan’a devri vazgeçmiyor, genel
devri
iradeye tabiler

Kargaşaya son
Suçluları vermek ve bireyler
Güvenlik ve düzen arasında güveni
Devletin taahhüdü cezalandırmak,
sağlamak temin etmek
adaleti sağlamak

Devlet anlayışı Otoriter Özgürlükçü Azınlık hakları yok

86
 TEŞEKKÜRLER…

Sonraki Ders

• DEVLET ŞEKİLLERİ I
• MONARŞİ VE CUMHURİYET

87