MEIOSE

REDUKSIEDELING (BLADSY 39)

WAT IS MEIOSE?

• Meiose is 'n tipe seldeling waardeur 'n diploïede

sel (somatiese sel) twee seldelings ondergaan en
verdeel om vier haploïede selle (gamete of
geslagselle) te vorm.
• Meiose vind plaas in die testes en eierstokke van
diere en in die helmknoppe en ovules van plante.
 OORSIG VAN CHROMOSOME EN HUL
EIENSKAPPE IN DIE MENS (BL 39)

• Alle organismes het ‘n spesifieke getal chromosome wat die

chromosoomgetal genoem word. Dit word deur (n) voorgestel.
• Mense het 23 gepaarde chromosome wat sorg vir 46 chromosome.
• 'n Sel met 46 chromosome = diploïed
• Diploïed: 2 stelle chromosome in elke sel
• Haploid: 1 stel chromosome in elke sel (bv. In die gamete/geslagselle)
• Daar is twee tipes chromosome by die mens: 22 pare outosome (bepaal nie
geslag nie) en 1 paar gonosome (geslagschromosome X en Y)
STRUKTUUR VAN
‘N CHROMOSOOM
• Chromosome bestaan uit DNS en proteïene.
• Die getal chromosome in 'n sel is kenmerkend van 'n organisme
(bv. die mens het 46 chromosome)
• Diploïede selle het twee stelle chromosome waar elke chromosoom ‘n homoloë
maat het. Haploïede selle het een stel chromosome.
• Chromosome in haploïede selle het nie homoloë maats nie.
• Voordat meiose begin vind DNS replisering (tydens Interfase) plaas.
• Chromosome wat enkele stringe is, word dubbel (twee chromatiede geheg deur 'n
sentromeer) as gevolg van DNS replisering.
KARYOGRAM (HOE LYK DIE OUTOSOME EN GONOSOME )

Normale man Normale vrou

 Die chromosoomgetal van verskillende organismes.
Organisme Chromosoomgetal Aantal homoloё
pare
Mens 46 23

Sjimpansee 48 24

Hond 78 39

Kat 38 19

Perd 64 32

Tamatie 24 12

Appel 34 17
 38
46

48
Somatiese selle
•Selle van die "Soma"= Liggaamselle
•Volledige aantal chromosome = 2n
•Diploïed
 2n n
2n
2n
2n – n
Meiosis
Geslagselle = Die helfte van die
chromosoomgetal = n
2n
= haploïede selle
•Vermindering van die
chromosoomgetal - 'n moet vir die
oorlewing van die spesie
n + n = 2n
Haploid + Haploid = BEVRUGTING
Diploid
 MEIOSE
• Die belangrikheid van
meiose:
Verminder chromosoomgetal
van diploïed na haploïed
(2n → n) – vorm gamete.
Hou aantal chromosome per
sel konstant van generasie tot
generasie.
Oorkruising verseker
genetiese variasie.
 DIE PROSES VAN MEIOSE (BL 40)

• Die gebeure van meiose word ingedeel in verskillende fases:

• Gebeure tydens interfase:
• DNS/DNA-replisering vind plaas en enkeldraad-chromosome word dubbel
• Elke chromosoom sal nou uit twee chromatiede bestaan wat deur 'n
sentromeer verbind word
• DNS/DNA-replisering help met die verdubbeling van die genetiese materiaal
sodat dit deur die nuwe selle wat na seldeling onstaan, gedeel kan word.
•
 Die menslike lewensiklus
Sperm- en
eierselle word
2n deur MEIOSIS in
2n die testes en
eierstokke
vervaardig
Sperm- en eierselle het
meiosis die helfte van die aantal
chromosome (n = 23) as
meiosis hul ouerselle met 46
n
chromosome (2n)

n
n
 Die menslike
lewensiklus

Sperm- en eierselle
(n-haploïed) versmelt
om 'n (2n-diploïede)
sigoot te vorm

meiose
meiose
Sigoot
n (2N)
n
bevrugting Sigoot (2N)
n
n
 Die menslike lewensiklus

Sigoot verdeel
baie keer deur
mitose om 'n
2n 2n
kind te vorm
wat dan
volwasse is

meiosis
mitosis
meiosis mitosis
Sigoot
n (2N)
n
bevrugting Sigoot (2N)
n
n
• Eerste meiotiese afdeling (Meiose I):

• Profase1:

• Tydens Profase I begin die kernmembraan en nukleolus verdwyn.

• Spilvesels ontwikkel tussen die sentriole om die spil te vorm

• Chromatiennetwerk kondenseer in individuele chromosome
• Pare homoloë chromosome lê langs mekaar en vorm 'n tweewaardige.
• Aangrensende chromatiede van homoloë chromosome oorvleuel en raak aan mekaar op 'n punt wat die chiasma
(meervoud: chiasmata) genoem word in 'n proses wat kruising genoem word.
• Chromatied segmente breek af en word uitgeruil, wat lei tot die uitruil van genetiese materiaal.
• Hierdie proses word oorkruising genoem en dit bring variasie mee.
OORKRUISING TYDENS MEIOSE 1
Betekenis van kruising oor:
Genetiese materiaal word uitgeruil –
veroorsaak variasie
• Metafase I:
• Gedurende Metafase I is die homoloë chromosoompare ewekansig op
die ewenaar van die sel gerangskik met die chromosome geheg aan die
spoelvesels
• Watter chromosoom op watter kant van die ewenaar lê is heeltemal
ewekansig
• Dit word ewekansige rangskikking genoem en bring verdere variasie
teweeg.
• Anafase I:
• Tydens Anafase I skei die chromosoompare en
chromosome beweeg na teenoorgestelde pole - een na elke
paal
• Gedurende Telofase I bereik die chromosome die pole van die sel.
• Elke pool het die helfte van die getal chromosome wat
teenwoordig was in die oorspronkilke sel.
• Die selmembraan vernou en dit verdeel die sitoplasma in twee om
twee selle te vorm.
• Profase II:
• Gedurende Profase II is die chromosome nie in pare nie
• Die kernliggaampie en kernmembraan verdwyn
• ‘n Spoel vorm
• Metafase II:
• Tydens Metafase II staan die individuele chromosome by
die ewenaar van elke sel, met die sentromere wat aan die
spilvesels geheg is
• Gedurende Anafase II trek die spoelvesels saam
• Die sentromeer van elke chromosoom verdeel in twee
• Twee chromatiede van elke chromosoom skei en beweeg na
teenoorgestelde pole
• Telofase II:
• ‘n Nuwe kernmembraan vorm
rondom die ongerepliseerde
chromosome by elke pool.
• Sitokinese verdeel die selle in twee
nuwe selle.
• Vier selle elk met ‘n haploïede
chromosoomgetal is gevorm.
KARIOGRAM EN KARIOTIPE

• Diagram om rangskikking van chromosome voor te stel.

• Chromosome is gepaard volgens hulle grootte.
• Hierdie rangskikking word ‘n kariogram genoem.
• Stel chromosome word ‘n kariotipe genoem.
• Menslike kariogram toon die 23 pare chromosome.
• Chromosoompaar 23 dui die geslag van die individu
aan.
KARYOGRAM

Normale man Normale vrou

MEIOSIS
Microscopic view
 Inter =tussen
M.a.w TUSSEN seldelings

INTERFASE
PROPHASE P=preparation
METAPHASE
M=middel
ANAFASE
A= away/apart
TELOPHASE
T=two
PROFASE II
METAPHASE II
ANAPHASE II
TELOPHASE II
ABNORMALE MEIOSE
Bl. 48
 ABNORMALE MEIOSE

• Soms sluip foute tydens meiose in. Dit gebeur tydens Anafase wanneer nie-disjunksie
gebeur.
• Segmente van chromosome (aantal gene) kan verlore raak of bygevoeg word –
chromosoom-mutasie/afwyking.
• Sel mag ‘n chromosoom minder of ekstra hê (aneuploïedie – verkeerde aantal
chromosome).
• Plantselle het meer as die 2n stel chromosome in kern (3n, 4n – genoem poliploïed).
• Voorbeeld van aneuploïedie
1. Down-sindroom (3 x chromosome 21- trisomie)
2. Turner-sindroom (vrou het 1 X-chromosoom – genoem monosomie)
3. Klinefelter-sindroom (3 x geslagschromosome – XXY)
DOWN SYNDROME (PG 48)
• Downsindroom word
veroorsaak deur die
teenwoordigheid van drie
kopieë van die 21ste
chromosoom - HOMOLOË
skei nie tydens
Anafase I.
Hierdie chromosomale defek staan
bekend as Trisomy-21.
Down se sindroom lei byna altyd
tot verstandelike gestremdheid,
hoewel die erns van die vertraging
wissel.
EIENSKAPPE VAN DOWN-SINDROOM
(NIE VIR STUDIE NIE)
Epikantiese vou

Klein, skuins oë
Afgeplatte, neusbrug

Oop mond
Uitsteekende tong
Breë nek
Klein
onderontwikkelde
ore sit laag op kop
 Groot gaping tussen
eerste en tweede
toon

Ingekromde
vinger

Enkele palmar
("simian") kreukel

Kort breë hande

KARYOTIPE DOWN-SINDROOM
Hutchinson-Gilford progeria sindroom(geen studie)

Dit is 'n seldsame toestand van voortydige

veroudering wat in die kinderjare of vroeë
volwasse lewe begin en binne 'n paar jaar tot die
dood lei
ALBINISME (GEEN STUDIE)

'N Persoon of dier wie se melanosiete in die vel

geen melanien (pigment) bevat nie, word 'n albino
genoem. Dit lei tot 'n kenmerkende voorkoms met
sneeuwit hare, pienk of blou oë en pienk-wit vel
wat baie sensitief is vir sonlig
Albinisme ♂Carrier ♀Carrier
Aa Aa
word geërf

½A ½a ½A ½a

¼ AA ¼ Aa ¼ aA ¼ aa

carriers ½
albino

normal phenotype ¾
OOREENKOMSTE TUSSEN
MITOSE EN MEIOSE
Bl 53
OOREENKOMSTE TUSSEN MITOSE EN
MEIOSE:
• Beide prosesse is
seldelingsprosesse.
• Beide vereis DNS/DNA
replisering tydens interfase
voordat die verdelingsfases
begin.
• Beide vertoon die volgende fases
nl. profase, metafase, anafase en
telofase.
VERSKILLE TUSSEN MITOSE EN
MEIOSE: