SENI BAHASA A IR

SY
DAN SASTERA
DALAM
SYAIR
PENDIDIKAN
KONSEP
SYAIR
 APA ITU SYAIR??

Syair merupakan sejenis puisi berlagu dan merupakan sejenis puisi melayu lama.

merupakan sebuah cerita atau kisah, dihiasi dengan kata-kata yang indah
dan kerapkali dengan perkataan-perkataan Arab yang sukar difahami.

Syair sering membawa makna seperti kiasan, sindiran , nasihat, pengajaran,

agama dan juga berasakan sejarah atau dongeng.
 istilah syair berasal daripada
bahasa Arab yang bermaksud puisi
secara umum.

Dalam Sulalatus Salatin Sejarah Melayu terdapat syair berasal daripada perkataan "syir" yang
penggunaan syair, sama ada dalam bahasa Arab membawa maksud perasaan serta pengenalan
mahupun bahasa Melayu dengan pancaindera yang selalunya
membangkitkan pelbagai perasaan dan
pengalaman serta mempunyai bahasa yang indah
dan menarik

ASAL USUL
SYAIR

Syair Melayu tidak beracuankan syair

daripada tradisi Arab atau mana-mana
Hamzah Fansuri, seorang tokoh ulama dan puisi Arab-Parsi tetapi dalam bentuk
pujangga Melayu telah menghasilkan syair dan acuan asli masyarakat Melayu
dalam bentuk yang lebih Melayu dengan ( Harun Mat Piah,1989 )
cukup berkesan dan ilmiah temanya

Bermula di tanah Melayu semenjak

bertapaknya Islam di alam Melayu melalui
pengkajian kitab yang terdapat bentuk syair
seperti kitab Al-Luma
CIRI-
CIRI
SYAIR
 Setiap rangkap terdiri daripada empat baris.

Setiap baris syair mengandungi 4 hingga 5 patah perkataan.

3. Mempunyai antara 8 hingga 12 jumlah suku kata sebaris.

Rima baris berirama sama dan berakhir dengan ‘ a-a-a-a’.

Dalam syair, setiap 1 baris terdaat sudat hentian (pause)

 Tidak mempunyai pembayang

Setiap rangkap memerlukan beberapa rangkap yang berurutan untuk

memberi idea yang lengkap.

satu pernyataan yang berlarutan. Contohnya untuk mengemukan cerita,

kisah, buah fikiran, nasihat dan puji-pujian.

Mempunyai awalan dan akhiran.

 Menurut Harun Mat Piah ( 1989 ),
syair dalam bahasa Melayu
mempunyai beberapa variasi yang
bergantung kepada bentuk rimanya
iaitu

Dua baris serangkap

dengan rima a,b Tiga baris serangkap Empat baris serangkap
( memerlukan dengan rima a,a,b dengan rima a,a,a,a
beberapa rangkap

Empat baris serangkap

Empat baris serangkap Empat baris serangkap dengan rima a,a,a,b ,
dengan rima a,b,a,b dengan rima a,a,b,b c,c,c,d , d,d,d,d dan
seterusnya

Empat baris seirama viii : Empat baris

( monorhyme ) berkait
Syair Kelebihan Ilmu: Ilmu Itu Bekalan Hidup

Berkata ilmu akulah sultan,

Kerajaan aku darat dan lautan,
Jahil berseru akulah syaitan,
Ikutlah aku merata hutan.

Ilmu itu gemala sakti, Sumber: dituturkan oleh Haji

Sinarnya cerah cahaya sejati,
Asal puncanya lamun didaati,
Sukar bercerai sehingga mati.
Harganya tidak dapat ternilaikan,
Sebuah dunia belinya bukan,
Kuasanya bersukat digunakan,
Di laut, di darat, di rimba dan pekan.
Abd. Rahim Shafie, Langkawi,
Kedah keada Wahyunah Haji
Abd. Gani dan Mohamad
Shaidan (peny.), 2000 dalam
Puisi Melayu Lama Berunsur
Islam. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka

Jasa seorang ialah taulan,

Teman berbeka suluh berjalan,
Jasa berhimun ialah pengenalan,
Hiasan penyata polan si polan
…
.
JENIS-
JENIS
SYAIR
 Syai
r Pa
menceritakan nji
tentang Contoh:
keadaan ynag syair Ken
terjadi dalam Tambuhan
istana dan Contoh lain:
yang
keadaan menceritakan Syair Lelakon
orang-orang tentang Misa
yang berasal seorang putri Kumintar,
dari dalam bernama Ken Syair Panji
istana Tambuhan Semirang,
yang dijadikan Syair Damar
persembahan Wulan
kepada Sang
Ratu
Kauripan.
 Syair romantis

maksud Contoh syair Contoh lain

tentang percintaan syair Bidasari Syair Siti Zubaidah Syair

yang biasanya menceritakan tentang Perang Cina Dandan Setia
terdapat pada cerita seorang puteri raja yang mengisahkan tentang
pelipur lara,hikayat dibuang ibunya setelah kesetiaan, ketabahan
mahupun cerita rakyat beberapa lama dicari dan keberanian seorang
putera bangsawan wanita bernama Siti
(saudaranya) untuk Zubaidah yang telah
bertemu ibunya. berusaha sedaya upaya
Pertemuan pun terjadi dan untuk menjejaki dan
akhirnya Bidasari membebaskan suaminya
memaafkan ibunya yang yang di dalam tawanan
membuang dirinya.
 SYAIR KIASAN

Menggunakan watak bukan manusia seperti binatang dan merupakan

kiasan atau sindiran kepada manusia terhadap peristiwa tertentu.

Contoh:
Syair Burung Pungguk yang menceritakan tentang percintaan yang gagal
akibat perbedaan pangkat, atau seperti perumpamaan "seperti pungguk
merindukan bulan“

Contoh dalam:
Syair Kumbang dan Melati, Syair Nuri, Syair Nyamuk dan Lalat, dan Syair
Ikan Terubuk Berahikan Puyu Dalam Lubuk,
 SYAIR SEJARAH

syair yang berdasarkan peristiwa sejarah. Sebahagian besar syair sejarah berisi
tentang peperangan.

contoh syair sejarah adalah Syair Perang Mangkasar berisi tentang perang
antara orang-orang Makassar dengan Belanda.

Contoh lain: Syair Singapura Terbakar dan Syair Sultan Maulana

.
 Syair Agama

• membicarakan soal-soal agama dengan tujuan menyampaikan nasihat,memberi moral atau mengajar.
• Terrbahagi kepada empat empat iaitu syair sufi, syair tentang ajaran Islam, syair riwayat cerita nabi,
dan syair nasihat.

• Sebahagan besar banyak dikarang oleh seorang ahli tasawuf, hamzah fansuri yang mengisarkan
tentang mengibaratkan kehidupan manusia dalam perjalanannya menghadapi Tuhan.

• Karangan, Hamzah ditentang hebat oleh seorang ulama yang berfaham kolot iaitu Syeikh Nuruddin Al-
Raniri, akhirnya banyak daripada hasil Hamzah Fansuri telah dibakar.

• Contoh: Syair surat al-qiyamah

Disalin pada tahun 1306H. [1888M.]
Sebuah syair berbentuk keagamaan yang menceritakan tentang keadaan hari kiamat, nikmat di syurga
dan seksa di neraka.

• Contoh lain: Syair Burung Pingai, Syair Perahu, Syair Dagang dan Syair Sidang Fakir.
FUNGSI
SYAIR
 • -sesuai dgn sifatnya yang demikian,maka syair sering dilagukan dalam majlis-
majlis tertentu seperti dalam pesta dan keramaian, dipertandingkan atau
hibur dalam upacara-upacara istiadat .
an

• Alat menyampaikan pengajaran melalui cerita dan lagu terutama dalam hal-hal
yg menyentuh aspek pengajaran agama islam dari rukun iman, rukun
peng sembahyang, zakat, puasa dan sebagainya
ajara
n

• berfungsi dalam kegiatan keseniaan dan kebudayaan masyarakat

i. Ketika sambutan maulud
ii. Dinyanyikan atau dilagukan sebagai mengiringi tarian-tarian tertentu seperti
kebu dalam dabus dan boria ke
iii. Digunakan dalam adat perkahwinan
daya
an
 Sumber ilmu
pengetahuan

Media komunikasi Sumber

dalam hiburan
masyarakat

Peranan syair
dalam
masyarakat Sumber mengisi
Sumber sejarah masa lapang
dan budaya

Sumber dakwah/
Sumber nasihat/ penyebaran agama
pengajaran islam
 Gaya bahasa

Penggunaan bahasa yang puitis, indah dan menarik

Mengandungi unsur keindahan dan kehalusan estetik yang menarik

Elakkan pengunaan bahasa moden seperti teknologi, komunikasi dan

sebagainya

Menggunakan gaya bahasa yang menarik dalam penulisan syair seperti

pengulangan kata, aliterasi, asonansi, simile, metafora, dan
personifikasi