k i

Le wa
e k a rst
i l
 Leki to każda substancja, niezależnie
od pochodzenia nadająca się do
bezpośredniego wprowadzania do
organizmu w odpowiedniej postaci
farmaceutycznej w celu osiągnięcia
pożądanego efektu terapeutycznego,
lub w celu zapobiegania chorobie,
Czym są lęki często podawana w ściśle określonej
dawce. Lekiem jest substancja
modyfikująca procesy fizjologiczne w
taki sposób, że hamuje przyczyny lub
objawy choroby lub zapobiega jej
rozwojowi. Określenie lek stosuje się
też w stosunku do substancji
stosowanych w celach
diagnostycznych oraz środków
modyfikujących nie zmienione
chorobowo funkcje organizmu
 Typy Leków
● Lek innowacyjny to produkt leczniczy dopuszczony do obrotu w Polsce na podstawie pełnej
dokumentacji. Zwykle jest to lek, zawierający substancję czynną lub mieszaninę substancji czynnych
pierwszy raz dopuszczanych do obrotu w Polsce, chroniony patentem w zakresie formuły chemicznej i
procesu wytwarzania w okresie przewidzianym przez prawo patentowe. Wieloletnie badania nad
stworzeniem leku znajdują swoje odzwierciedlenie w cenie, która zwykle jest wysoka.
● Lek generyczny to produkt leczniczy zawierający tę samą substancję czynną lub mieszaninę
substancji czynnych co lek innowacyjny, wyprodukowany na podstawie formuły zawartej w zgłoszeniu
patentowym leku innowacyjnego, ale po zakończeniu ochrony patentowej. Cena leku jest dużo niższa od
ceny leku innowacyjnego, ponieważ producent nie ponosi kosztów wieloletnich i złożonych badań nad
stworzeniem skutecznego leku, a korzysta z gotowej i znanej już formuły.
Farmakokinetyka – dziedzina farmakologii opisująca zmiany stężenia leku lub jego metabolitów w ustroju w
Farmakokinetyka
czasie. Procesy, którymi zajmuje się farmakokinetyka, dotyczą losów leku w ustroju i są opisywane w systemie
LADME. Farmakokinetyka rozpatruje te procesy względem czasu.
Płaszczyzną interpretacji procesów farmakokinetycznych są badania in situ, in vivo, in vitro oraz in silico. Na
pełny opis farmakokinetyczny leku składa się zbiór parametrów, uwzględniających procesy fizjologiczne i
fizykochemiczne, jakim ulega lek w biofazie na przestrzeni czasu, charakteryzujący go w sposób
matematyczny i statystyczny.
 Czym jest dawka lecznicza i dawka toksyczna?
● Dawka – decyduje o tym, czy dana substancja będzie lekiem czy
trucizną
● Dawka lecznicza(DC) – to ilość substancji powodująca działanie
lecznicze
● Dawka toksyczna(DT) – ilość substancji wywołująca wyraźne zatrucie
organizmu
 Czym są substancje lecznicze?

● Substancje lecznicze – to pierwiastki lub związki chemiczne,

które modyfikują czynności organizmu, tak by zapobiec chorobie
lub ją wyleczyć.

● Leki- to mieszanina substancji leczniczej i substancji pomocniczej

– nadających smak, barwę i ułatwiające uzyskanie określonej
formy leku.

● Substancje lecznicze można podzielić na wiele sposobów, np. na

efekt działania, metody otrzymywania oraz postać w jakiej
występują.
 Budowa i klasyfikacja leków
Stosowane w lecznictwie środki są mniej lub bardziej skomplikowane pod
względem składu lub budowy chemicznej. Spotykamy wśród nich zarówno
pojedyncze pierwiastki, proste związki nieorganiczne, jak i skomplikowane
połączenia organiczne, złożone układy fizykochemiczne lub subtelne zespoły
biochemiczne. Postęp chemii i nauk biologicznych doprowadził w dobie
obecnej do lawinowego wzrostu liczby preparatów farmaceutycznych.
Większość obecnie stosowanych leków jest pochodzenia syntetycznego.
Używa się również leków roślinnych np. nalewka z kozłka lekarskiego,
produkowanych i izolowanych z tkanek zwierzęcych, wytwarzanych
metodami inżynierii genetycznej np. insulina ludzka oraz pochodzących z
naturalnych zasobów mineralnych np. bentonit.
Ogromna ilość stosowanych obecne leków wprowadza potrzebę ich
klasyfikacji. Leki dzieli się na grupy najczęściej według kryterium ich działania
farmakologicznego i zastosowania w konkretnych jednostkach chorobowych.
Leki uporządkowane są w klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-
chemicznej (ATC), umożliwiającej lekarzom szybkie odszukanie właściwej
substancji.
 Produkty homeopatyczne

Produkt homeopatyczny to produkt w założeniach leczniczy

wytworzony z homeopatycznych substancji pierwotnych lub
ich mieszanin, zgodnie z homeopatyczną procedurą
wytwarzania opisaną w Farmakopei Europejskiej lub, w
przypadku braku takiego opisu, w farmakopeach oficjalnie
uznanych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej lub
państwa członkowskie EFTA będące stronami umowy o EOG.
Dopuszczenie do obrotu produktu homeopatycznego jest
uregulowane w prawie farmaceutycznym.
 Drogi podawania leków
1. doustna i podjęzykowa: tabletki, tabletki rozpuszczalne, tabletki musujące, tabletki
powlekane, tabletki drażowane, kapsułki, granulat, proszek do sporządzania zawiesiny
doustnej, syrop, zawiesina doustna, mikrokapsułki, tabletki/kapsułki dwufazowe
zawierające w sobie część szybko uwalniającą substancję czynną i część wolno ją
uwalniającą, tabelki/kapsułki MR, tj. o zmodyfikowanym uwalnianiu, tabletki/kapsułki o
przedłużonym uwalnianiu (retard), tabletki/kapsułki SR o spowolnionym uwalnianiu,
tabletki/kapsułki forte o zawartości większej ilości substancji czynnych
1. podjęzykowa
2. iniekcyjna, nazywana też parenteralną, w postaci iniekcji domięśniowych, dożylnych i
podskórnych: ampułka, fiolka, fiolka z liofilizatem do rozcieńczenia,
ampułkostrzykawka (strzykawka z lekiem w jej komorze do natychmiastowego
podania)
3. doodbytnicza: czopki, wlewki doodbytnicze
4. wziewna, inhalacyjna: aerozole do wdychania, najczęściej stosowane w lekach
przeciwastmatycznych
5. przezskórna, transdermalna: maści, żele, kremy, aerozole, pianki, plastry (na przykład
ze środkiem przeciwbólowym)
 Klasyfikacja Leków
Ogromna ilość stosowanych
obecnie leków wprowadza
potrzebę ich klasyfikacji. Leki
dzieli się na grupy najczęściej
według kryterium ich działania
farmakologicznego i
zastosowania w konkretnych
jednostkach chorobowych.
Leki uporządkowane są w
klasyfikacji anatomiczno-
terapeutyczno-chemicznej
(ATC), umożliwiającej
lekarzom szybkie odszukanie
właściwej substancji.
Lista leków Światowej Organizacji
Zdrowia
Lista leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia jest to
lista leków wybranych na podstawie dowodów naukowych przy
uwzględnieniu istotności z punktu widzenia zdrowia publicznego,
skuteczności, bezpieczeństwa oraz analizy kosztów-efektywności,
publikowana od 1977 roku przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Lista jest aktualizowana co 2 lata i jej ostatnie 21. wydanie ukazało się w
czerwcu 2019 roku. Od 2007 publikowana jest również wersja
pediatryczna listy leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia
przeznaczona dla dzieci poniżej 12 roku życia i jej ostatnie 7. wydanie
ukazało się również w czerwcu 2019 roku. Krajowe wersje listy zostały
wdrożone w co najmniej 156 krajach, w tym w Polsce od 1991 roku.
 gę !
w a
z a U
k u ję
z i ę
D