Öğretim İlke ve

Yöntemleri
Dr. Caner BÖREKCİ
Temel Kavramlar
Dr. Caner BÖREKCİ
Temel Kavramlar
1) Yaklaşım
Öğretimin örgütlenmesinde temele alınan
felsefeyi ya da merkeze alınan öğeyi ifade
eden bakış açısı

Yapılandırmacılık
2- Strateji
Hedefe ulaşmak amacıyla, kullanılacak yöntem,
teknik, araç ve gereçlerin belirlenmesine yön
veren yol

Buluş yoluyla öğrenme

 3- Yöntem
Bir konuyu öğrenmek ya da öğretmek için
bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yol

Anlatım, tartışma, gösterip yapma, örnek olay

vb.
 Teknik
Bir öğrenme yönteminin uygulamaya koyma
biçimi yada sınıf içinde yapılan etkinlikler
bütünü

Soru-cevap, beyin fırtınası, drama, oyunla

öğretme vb.
 Öğretme- Öğrenme
Yaklaşımları
(Kuramları- Modelleri)
Dr. Caner BÖREKCİ
Okulda Öğrenme Modeli
Carroll, J. B. (1963). A model of school
learning. Teachers College Record, 64 (8), 723-
733.
Tanım
Her öğrenci gereksinim duyduğu “zaman” ve
“ek öğrenme olanakları” sunulduğunda tüm
öğrencilerin belirlenen öğrenme düzeyine
ulaşabilir.
Her öğrenci aynı düzeyde öğrenebilir fakat hızlı
ve yavaş öğrenen öğrenciler vardır.
Öğrenmede belirleyici olan değişken
zamandır.
Öğeleri
1- Yetenek

Bir öğrenme birimini en iyi öğrenme

koşullarında öğrenmek için gereken zaman
miktarı
 2- Öğretimden yararlanma yeteneği:

Öğrencilerin konu hakkındaki on bilgileri.

3- Sebat:
Kişinin gönüllü olarak öğrenmeye harcadığı
zaman miktarı…

Dersi seven bir öğrencinin sevmeyen öğrenciye

göre daha çabuk öğrenmesi
 4-Fırsat:

Öğrenme için verilen zaman

5-Öğretimin niteliği:
Yeteneğin gerektirdiğinin dışında, ek öğrenme
zamanı gerektirmemesi için, öğrenme
birimlerinin, her öğrenciye en uygun gelecek
şekilde seçilmesi, düzenlenmesi ve
açıklanmasıdır
 Tam Öğrenme Modeli
B.S. Bloom, Human Characteristics and School
Learning. New York: McGraw-Hill Ine., 1976
Tanım
 Olumlu öğrenme koşulları sağlanmış ise,
dünyada her hangi bir kişinin öğrenebileceği
her şeyi zeka düzeyi ne olursa olsun hemen
hemen herkes öğrenebilir.

 Başarı = Öğrencilerin hazırbulunuşlukları +

uygun öğretim hizmeti + yeterli zaman

 Öğrenemeyen öğrenci yoktur / öğretemeyen

öğretmen vardır.
Temel ilkeleri
 Olumlu öğrenme koşulları
 Yeterli zaman
 İpucu, pekiştirme, dönüt ve düzeltme
 Katılım
 Bir ünite (birim) tam öğrenilmeden diğerine

geçilmeme
 Tam öğrenme ölçütünün belirlenmesi
Öğretim hizmetinin niteliği
 En az %70 başarı hedef %90
 Normal dağılım kabul görmez merkezi dağılım

ölçüleri sola çarpık olmalı

Etkileyen faktörler
 Öğrencilerin giriş davranışları öğretim

hizmetinin niteliğini etkiler (kazandırılacak

hedef davranışlar için gerekli olan ön
öğrenmelere sahip olma derecesi)
 Öğrencilerin öğrenmeye ilgisi, isteği ve çaba

harcama derecesi
 Öğretimin etkili ve verimli olma derecesi
Temel Değişkenler
Öğrenci nitelikleri
 Bilişsel giriş davranışları
◦ Öğrenci başarılarındaki değişkenlerin %50 ‘sini
açıklar
◦ Öğrenme birimleri sıkı aşamalılık ilkesine sahiptir

Örnek: matematiksel problem çözebilmek için dört

işlem becerisine sahip olmak
 Duyuşsal giriş özellikleri
◦ Öğrenci başarılarındaki değişkenlerin % 25’ini
açıklar.
◦ Okula, derse, öğrenmeye yönelik tutum
◦ Herhangi bir şeyi öğrenmeye ilişkin kendini algılayış
biçimi (akademik özgüven)
◦ Güdülenme
Öğretim hizmetinin niteliği (öğretim
durumları)
İpucu (işaret): Öğretme-öğrenme sürecinde
öğrencilere neleri, niçin ve nasıl yapacaklarını
gösteren mesajlar
 sözel ipuçları (konuşma sırasındaki vurgular,

örnekler, sorular ve yönergeler) görsel

ipuçları (grafikler, şemalar, haritalar,
modeller, filmler, resimler, demonstrasyonlar)

 zamanlama, açıklık ve anlaşılırlık

 Öğrenciye neler öğreneceğini duyurmak,
 Öğrenciye öğreneceklerine nasıl ulaşacağını göstermek,
 Öğrenilecek öğeleri ve bu öğeler arasındaki ilişkileri ortaya
koymak,
 Öğrenme işinde en kritik noktaları öğrenciye duyurmak,
 Öğrencilerin dikkatini belli noktalar üzerine çekmek,
 Öğrenciyi düşünmeye sevk etmek,
 Öğrenciyi cevap vermeye özendirmek,
 Öğrencinin konu ile ilgili eski bildiklerini hatırlatmak,
bunlarla yeni öğreneceği bilgiler arasında ilişkiler kurmasına
ve böylelikle yeni bilgilerin daha kolay öğrenilmesine
yardımcı olmak,
 Öğrenmenin kesintiye uğramadan sürmesini sağlamak,
 Öğrenciye öğrenme sonuçları hakkında bilgi vermek
Pekiştirme: bir davranışın olma sıklığını artıran
uyarıcılara
 Öğretme-öğrenme sürecinde öğrenilen kritik

davranışlar ortaya çıktıkça

 Öğrenme güdüsü artırılır, dikkat ve öğrenme

çabaları yönlendirilir, beklenen davranışın

denenmesi sağlanır ve davranışın istenen
yetkinliğe erişerek kalıcı hale gelmesi
çabuklaştırılır.
Dikkat edilecek hususlar
 Yeni öğrenmelerde ve beceri öğretiminde pekiştireçler doğru
davranımdan hemen sonra verilmelidir.
 Aynı pekiştireçlerin çok sık kullanılması onların değerini
azaltabilir.
 Kullanılan pekiştireçler öğrencilerin ihtiyaç ve beklentilerine
uygun olmalıdır.
 Pekiştireçlerin dağıtımında zamanlamaya dikkat edilmelidir.
 Pekiştireçlerin ne zaman verileceğinin belli olmaması
öğrenciyi sürekli uyanık bulunmaya ve çalışmaya
yönlendirebilir.
 Pekiştirme işi zaman zaman gecikmeli olarak yapılmalıdır.
 Öğretmenler ceza yoluyla istenmeyen davranışların önlenmesi
yoluna gitmemelidir.
Katılım (Etkin): öğrencinin istenen davranışı
kazanması için kendine sağlanan işaretle belli
bir düzeyde açık ya da örtük olarak
etkileşmesi ve bu çabayı davranışı
kazanıncaya kadar devam ettirmesidir.

Hiç kimse bir başkası yerine öğrenemez!

Dönüt - Düzeltme: öğrenciye; öğrendiklerinin eğitimin
amaçlarına uygun olup olmadığının ya da öğrencinin eğitim
amaçlarına uygun davranıp davranmadığının bildirilmesidir.

Yaptıklarının ve söylediklerinin ne kadar hatasız ya da hatalı

olduğu hakkında bilgi alan öğrenci daha kolay ve çabuk
öğrenir. Öğrenirken ne kadar ilerlediğini kesin olarak
bilmeyen bir öğrenci ise ağır yol alır; yanlışları doğru gibi
öğrenir; öğrenmesi kesintiye uğrar ve hatta hiç
öğrenemeyebilir. Öğrenme sonuçları hakkında bilgilendirilen
öğrenci eksikliklerini giderebilir ve yanlış öğrenmelerini
düzeltebilir
Öğrenme Ürünleri
 Bilişsel
◦ Öğrenme hızı
◦ Öğrenme düzeyi
◦ Öğrenme çeşidi
◦ Başarının yükselmesi
 Duyuşsal
 Kendine güven
 Olumlu tutumlar oluşması
 Motivasyonun artması
Sınırlılıklar
 Grupla öğrenme etkinliği olduğundan,
bireysel farklılıkların yoğun olduğu gruplarda
öğrenme için uzun zamana ihtiyaç vardır.
 Hedeflerin tam olarak gerçekleştirilmesine

dayalı olduğundan bireysel farklılıklar elemine

olur
 Öğretmenlerin iş yükünü ve maliyeti artırır.
 yavaş öğrenen öğrencilerin eksikliklerinin

tamamlanması için gerekli zaman, Hızlı

öğrenen öğrencileri engelleyebilir