2- Kapılılar Chua-Desoer-Kuh Bölüm 13, sf.

744-755
i1 • 1-kapılıyı tanımlayan kapı
büyüklükleri v1 , i1
+
1-kapılı • v1(t) , kapı gerilimi
v1
i1(t), kapı akımı
_ N-devresi

• 2-kapılıyı tanımlayan kapı

i1 i2 büyüklükleri v1 ,v2 , i1 , i2

+ +
2-kapılı  v1   i1 
v1 v   , i   
v2
_ _ v2  i2 
N-devresi
i1 i2

Lineer, Zamanla değişmeyen 2- Kapılılar

Zorlanmış çözüm ile ilgileniyor İlk koşullar sıfır

 Açık Devre Empedans, Kısa Devre Admitans Matrisleri

V1, V2 ve I1, I2 arasındaki ilişki

MV  NI  0
M tersinir ise V  M 1 NI V  ZI

z11 , z 22 Z V1   z11 z12   I1 

giriş empedansı V    z z 22   I 2 

Z-parametreleri
 2   21
z12 , z 21 transfer empedansı
2-kapılıya ilişkin
zij’lerin anlamını yorumlayalım açık devre empedans
matrisi
i1 i2

+ + V1  z11 I1  z12 I 2
2-kapılı
v1 V2  z 21I1  z 22 I 2
v2
_ _ V1,V2 iki bağımsız akım
N-devresi
kaynağının belirlediği
i1 i2 büyüklüklerdir
 V1 V
z11  z12  1
I1 I  0 I 2 I 0
2 1
zij’ler neden açık devre
V2 V2 empedansları?
z 21  z 22 
I1 I  0 I 2 I 0
2 1

L.O. Chua, C.A. Desoer, S.E. Kuh. “Linear and Nonlinear Circuits”, Mc.Graw Hill, 1987, New York, sf. 749
 MV  NI  0
N tersinir ise I  N 1MV I  YV

y11 , y 22 giriş admitansı Y  I1   y11 y12  V1 

I    y y 22  V2 

Y-parametreleri
 2   21
y12 , y 21 transfer admitansı

1 2-kapılıya ilişkin
Y tersinir ise Z Y kısa devre admitans
matrisi
yij’lerin anlamını yorumlayalım

i1 i2 I1  y11V1  y12V2
I 2  y 21V1  y 22V2
+ +
+ 2-kapılı I1,I2 iki bağımsız gerilim
- v1 +
v2 - kaynağının belirlediği
_ _ büyüklüklerdir
N-devresi
i1 i2
 I1 I
y11  y12  1
V1 V 0 V2 V 0
2 1
yij’ler neden kısa devre
I2 I2 admitansları?
y 21  y 22 
V1 V 0 V2 V 0
2 1

L.O. Chua, C.A. Desoer, S.E. Kuh. “Linear and Nonlinear Circuits”, Mc.Graw Hill, 1987, New York, sf. 750
 Hibrit matrisler
MV  NI  0
 m11 m12  V1   n11 n12   I1  0  m11 n12  V1   n11 m12   I1  0
m                   
 21 m22  V2  n21 n22   I 2  0 m21 n22   I 2  n21 m22  V2  0
Fark nerede?
 m11 n12  V1   m11 n12 
1
 n11 m12   I1 
m n  tersinir ise  I    m  n  V 
 21 22 
 2  21 n 22   21 m 22   2 

H-parametreleri
V1   h11 h12   I1 
 I   h h22  V2 
 2   21

i1 i2 İki kapılıya ilişkin

hibrit 1 parametreleri
+ +
2-kapılı
v1 +
v2 -
_ N-devresi _
i1 i2
  m11 n12  V1   n11 m12   I1  0
m          Başka nasıl
 21 n22   I 2  n21 m22  V2  0 yazılabilir?

 n11 m12   I1   n11 m12 

1
 m11 n12  V1 
n m  tersinir ise V    n  m  I 
 21 22 
 2  21 m 22   21 n 22   2 

g-parametreleri
~ H ~ ~
~
H tersinir ise H  H 1  I1   h11 h12  V1 
V    ~ ~  
 2  h21 h22   I 2 
i1 i2
İki kapılıya ilişkin
+ + hibrit 2 parametreleri
+ 2-kapılı
v1
-
v2
_ N-devresi _
i1 i2
 Transfer matrisleri

 m11 m12  V1   n11 n12   I1  0

m         
 21 m22  V2  n21 n22   I 2  0
zincir-parametreleri
 m11 n11  V1   m12  n12   V2  0
m          ABCD-parametreleri
 21 n21   I1  m22  n22   I 2  0

 m11 n11  V1   V2 

m n  tersinir ise  I   T  I 
 21 21   1  2

 m12  n12   V2  ~ V1 

m  n22 
tersinir ise  I   T  I 
 22  2  1

Yararlanacağınız bir kaynak Cevdet Acar, «Elektrik devrelerinin analizi» İTÜ, 1995 sf. 573-581
Örnek: V1 V2
Z11  H 2k 
I1 I2 I1 Vk1
+ +

Z1
z V2
Z2
V1

+
-
Vk1
- -
N-devresi

Z11
 Yo
I1 I2 V2
H 
+
[y]
+
+
+ V1
V1 Yo Vo µVo - V2
- - -
N-devresi
2-kapılıların bağlantı Biçimleri Chua-Desoer-Kuh sf. 756-762
 C C

R R

R
C R

N-devresi

Z11
 Karşılılık Teoremi (Resiprokluk Teoremi) Chua-Desoer-Kuh sf. 775-779

Fiziksel sistemin giriş ve çıkışına ilişkin simetri özelliği inceleniyor.

Lineer zamanla değişmeyen devrelerin bir alt grubu bu özelliği sağlar.

Direnç, kapasite, endüktans, ortak endüktans ve ideal transformatörlerden

oluşmuş devreler resiprokluk özelliğini sağlar.

Hangi elemanlar yok?

Resiprokluk özelliği zorlanmış çözümler ve SSH çözümleri için geçerli,

dolayısıyla ilk koşullar sıfır alınarak incelenir.
 Karşılılık Teoremi (Resiprokluk Teoremi)
Resiprokluk Nr devresi için 2- kapılı gösterimleri (eğer varsa) şu özellikleri sağlar:
z 21 ( s )  z12 ( s )
y 21 ( s )  y12 ( s )
h21 ( s )   h12 ( s )
~ ~
h21 ( s )   h12 ( s )
~
det T  det T  1

Zaman tanım bölgesinde anlamı:

• 1. kapıya is1(.) kaynağını bağlayalım,
ve 2. kapıdaki v2(.) gerilimini ölçelim.
(ilk koşullar sıfır)
• 2. kapıya is2(.) kaynağını bağlayalım,
ve 1. kapıdaki v1(.) gerilimini ölçelim.
(ilk koşullar sıfır)
Nr devresi resiprok ise
t
is1(.) = is2(.) v2(.) =v1(.)

L.O. Chua, C.A. Desoer, S.E. Kuh. “Linear and Nonlinear Circuits”, Mc.Graw Hill, 1987, New York, sf. 775