VOSPITANIETO KAKO FUNKCIJA NA

OP[TESTVOTO I KULTURATA
Kultura e:
Ona {to ~ovekot go izgradil za sebe i svetot
Organizacija na ~ovekovite zaednici i materijalnoto proizvodstvo

Ubavo odnesuvawe

Aktivnosti vo specijalizirani ustanovi

Humanizacija na ~ovekot

Socio - kulturna sredina:

 materijalni elementi na kulturata

odnosite me|u subjektite

stepenot na informiranost

stepenot na obrazovanie

nivoto na kulturata
Stimulativna socijalna sredina:
 povrzanost na li~nosta i op{testveniot sistem

 funkcija na integracija i legitimizacija (usvojuvawe na normite i

vrednostite na op{testvoto)
 razvivawe na kultrata i kulturniot identitet

 op{testvoto egzistira nadvor od poedinecot (Dirkem)

 interakcija me|u li~nosta i kulturata (Olport)

 zbogatuvawe na sredinata so kulturni sodr`ini

 organizacija na aktivnosti so deteto

 programi za zbogatuvawe na razvojot (Doj~) (samorealizacija i

napreduvwe na deteto i rabota so roditeli)

Vo interpersonalnata komunikacija so deteto vospituva~ot identifikuva:
 poremetuvawe vo odnesuvaweto

 emocionalni vnatre{ni i nadvore{ni konflikti

 asocijalno odnesuvawe i pre~ewe na drugi deca

 ISTORIJA NA @IVOTOT NA DETETO
-indikatori za razbirawe na istorijata na `ivotot-
 roditelite i odnosot kon decata
 redosled na ra|awe na deteto vo semejstvoto
 tipovi na roditelski avtoritet
 struktura na semejstvoto (potpolna ,
nepotpolna)
 integrirano i dezintegrirano semejstvo
 pro{ireno semejstvo
 nadopolneto semejstvo
 iskustvo na roditelite vo podignuvaweto i
vospitanieto na decata
 vonbra~ni semejni zaednici i vonbra~ni
samohrani roditeli
 mentalni i fizi~ki nedostatoci na deteto
 bolesti na deteto i bolesti vo familijata
 razvedeni brakovi
 semejstvo na naru{en integritet
 nepoznati roditeli (ostaveno dete)
 semejstvo vo proces na dezintegracija
(razvod)
 semejstvo koe ne mo`e da gi zadovoli
osnovnite potrebi na deteto
 odnesuvawe na roditelot kon deteto:
odbivawe/prifa}awe, preza{tituvawe,
odvojuvawe, delewe na decata me|u roditelite
 neispolnuvawe na roditelskata odgovornost
 nesredeni materijalni uslovi:stanbeni,
materijalni, finansiski
 poremeten sistem na vrednosti
 otsustvo na tatkoto vo semejstvoto
 nedostatok na maj~ina qubov
 deca od ist/razli~en pol
 semejstvo so pove}e deca
 dete edinec
 bolni i postari lica vo smejstvoto
 disciplina i avtoritet na roditelot
 preterano zagri`eni/nezainteresirani roditeli
 bliznaci vo semejstvoto
 odnosite me|u bra}ata i sestrite
 dete bez semejstvo
 KARAKTERISTIKI NA GRADINKATA KOI JA OLESNUVAAT
AKULTURACIJATA NA DETETO
 pozitivna kulturna i socio -
emocionalna klima
 predizvikuvawe interesi za kulturni
nastani vo sredinata
 didakti~ki materijali so kulturni
obele`ja
 aktivnosti naso~eni kon sodr`ini na
kulturna komunikacija
 detski samostojni tvore~ki
aktivnosti
 detsko samostojno kulturno
tvore{tvo
 javni kulturni nastapi na decata
 razni formi na rabota
 estetski uredna gradinka
 kriti~ko procenuvawe na decata
 u~ewe na kulturata so kulturno
deluvawe
 steknuvawe na kulturni naviki
 AKCELERACIJA ILI AMPLIFIKACIJA NA RAZVOJOT
akceleracija:
 zabrzuvawe na razvojot
 brzo pominuvawe niz poedini razvojni fazi

 porano dostignuvawe na odreden stepen na razvoj od predvidenite normi

 akceleracija vo: fizi~kiot, intelektualniot, emocionalniot, socijalniot

razvoj
amplifikacija:
 zbogatuvawe na psihi~kiot razvoj na deteto

 maksimalno razvivawe na site aspekti na psihi~kiot razvoj karakteristi~ni

za dadenata vozrast t.e. konkretnata etapa

 intenzivirawe i ekstenzivirawe na razvojot na izrazeni interesi na deteto

za: u~ewe, socijalizacija, komunikacija, kultura

AKTIVNOSTA NA DETETO KAKO FAKTOR NA RAZVOJOT
faktori na razvojot na li~nosta na deteto:
 nasledstvo
 sredina

 kultura

 vospitanie

 akceleracija

 amplifikacija

 aktivnost

deteto - aktiven subjekt

 mo`e da se menuva sebesi i sredinata

 aktivna kategorija otvorena za site promeni

 participacija i anticipacija na aktivnosti

 razvivawe kaj deteto qubopitnost, entuzijazam, spontanost, smisla za

istra`uvawe i otkrivawe, re{avawe na problemi i tvorewe

 VOSPITANIETO KAKO INTERAKCIJA
(me|u decata i vozrasnite i decata me|usebno)

1.Interakciski proces na formirawe na:

 intelektualnite

 emocionalnite

 volevite

 socijalnite

 moralnite

 rabotnite

 estetskite

 fizi~kite i

 tvore~kite svojstva na ~ovekot

porano:
vospitanie - relacii na roditelsko vlijanie
od sovremen aspekt:
a)vospitni interakcii me|u samite deca
b)interakcii me|u decata i vozrasnite (ne samo roditelite)
ednostranost vo sfa}awata i sprotivnost na teoriite za deteto i vozrasnite
2.Aspekti na zna~eweto na interakciskite vrski (istogeneraciski i
pove}egeneraciski):

-gnoseolo{ko zna~ewe
 zapoznavawe na novi predmeti, nazivi
 bogatewe na re~nikot i razvivawe na govorot
 steknuvawe na higienski i kulturni naviki
 gradewe na svoj re~nik (frazeologija) i stil na izrazuvawe
 izveduvawe na razli~ni aktivnosti (peewe, crtawe, raska`uvawe, broewe,
smetawe)

-psoholo{ko zna~ewe
 raska`uvawe na prikazni, bajki, slu~ki, do`ivuvawa od postarite
 slu{awe i barawe na decata za povtoruvawe na sodr`inite
 vospostavuvawe emocionalna ramnote`a
 - Sociolo{ko zna~ewe
 dru`ewe me|u decata - vrsnici, me|u pomladi i povozrasni deca i me|u decata i
vozrasnite
 razvivawe na socijalizacijata
 zapoznavawe na potesnata i po{irokata socijalna zaednica

-pedago{ko zna~ewe
 vospitanie vo razli~ni intra i intergeneraciski formacii
 ista generacija na deca (no i pomladi i postari) kako i generacii na vozrasni
(roditeli, rodnini, sosedi, prijateli...)
 vospitni vlijanija i sodr`ini
 spontano (funkcionalno) steknuvawe na znaewa i iskustva
 - Didakti~ko zna~ewe
 vospitni postapki i na~ini na u~ewe
 pottiknuvawe na situacii za u~ewe na decata
 u~ewe od vozrasnite
 me|usebno u~ewe na decata

-kreativno zna~ewe
 sekoe dete poseduva tvore~ki poriv
 otkrivawe, naso~uvawe, pottiknuvawe, razvivawe na tvore~kite sposobnosti
 sozdavawe uslovi i afirmacija na detskoto tvorewe

-kulturolo{ko zna~ewe
 rano naviknuvawe na nabquduvaweto i estetskoto do`ivuvawe na kulturnite
vrednosti na sredinata
 izgraduvawe na tvore~ka, rabotna i kulturna li~nost
 sozdavawe naviki za kulturno `iveewe i tvorewe
3.Prou~uvawe na me|usebnata povrzanost

 dete i roditeli
 dete i vozrasni
 dete i drugi deca

 Bernstein: dva tipa na semejstvo:

a) semejstvo orientirano na funkcija (krutost, kontrola vo intelektualen i socijale
pogled)
b) semejstvo orientirano na li~nost (otvorenost, sloboda na odlu~uvawe)

 Ulogata na roditelite vo razvojot na deteto (osobeno majkata)

-dve psiholo{ki dimenzii na odnosot roditel - dete:
qubov - otfrlawe; avtonomija - kontrola
-vlijanie na odnosot roditel - dete vrz u~ili{niot uspeh
-stilot na rakovodewe vo semejstvoto
 Zaedni~ki aktivnosti na decata me|usebno, no i so vozrasnite zaedno
 N.Babi}: komunikacijata so vozrasnite vlijae na socio-emocionalniot,
soznajniot i govorniot razvoj na deteto: na nasokata, sodr`inata, tempoto i
kone~nite rezultati na razvojot
 U~ewe vo detstvoto
 Semejstvo - roditeli
- u~eweto zapo~nuva pred ra|aweto
- prvo do`ivuvawe na priznanie
- postapno u~ewe vrz osnova na
obidi i gre{ki
- neplansko u~ewe
- primerot na roditelot
- povremeno ohrabruvawe na deteto
- bez naglasena motiviranost na
deteto za u~ewe
 Gradinka
- organizirano u~ewe vrz osnova na
detskite interesi
- postojano do`ivuvawe na priznanie
- u~ewe po pat na re{avawe
problemi i istra`uvawe
- plansko u~ewe
- primerot na vospituva~ot
- sistematsko ohrabruvawe na deteto
- postojana prisutna motivacija
 PREPOZNAVAWE I ZADOVOLUVAWE NA OSNOVNITE POTREBI NA
DECATA VO DETSKATA GRADINKA
 Gradinkata kako detski dom (ku}a) i potrebite na decata za: (spored P.Good)
Qubov Mo} Zabava Sloboda
 QUBOV
 se realizira sekojdnevno vo gradinkata
 ~uvstvo na pripadnost vo zaednicata
 niz zaedni~ka igra i u~ewe
 razvivawe na prijatelstvoto
 razvivawe ~uvstvo na bezgri`nost
 me|usebno po~ituvawe, vnimanie, gri`a
 MO]
 sekoe dete ima svoi rezultati vo nekoja oblast: ubavo crtawe, peewe, modelirawe,
dvi`ewe na teloto, odnesuvawe kon drugar~iwata...
 prezentirawe na svoite sposobnosti, posebnosti i rezultati
 identifikacija na poedine~nata mo} na deteto
 naglasuvwe na va`nosta i vrednosta na ona {to go napravilo deteto
 ZABAVA
 do`ivuvawe na radost, sre}a i ispolnetost
 zbli`uvawe i dru`ewe me|u decata

 SLOBODA
 samostojnost, avtonomija i nezavisnost na decata
 individualizacija na potrebite, `elbite i interesite

( M. Stevanovi} gi dodava i slednite potrebi)

 MULTIETNI^NOST

 pripadnost na razli~ni narodi, etnosi

 razvivawe na prijatelstvo, tolerancija i po~ituvawe

 deteto da se ~uvstvuva ramnopravno i prifateno

 MULTIKULTURALNOST I INTERKULTURALNOST
 multikulturalnost

 po~ituvawe na druga kultura vo multietni~ka i pluralna zaednica

 zapazuvawe na razli~ni kulturi na drugi etni~ki zaednici na odredeno podra~je
 interkulturalnost

 prifa}awe na kulturata na drugite narodi

 razvivawe na interkulturna svest
 AKULTURALNOST
 proces so koj edna kultura prezema elementi na druga
 kulturno stopuvawe vo etnolo{ka i sociolo{ka smisla
 MULTIRELIGIOZNOST
 razvivawe na tolerancija i ramnopravost vo pogled na verskata pripadnost na
deteto
 podobro zapoznavawe na sebesi i interakcija so drugite
 TVORE[TVO/KREATIVNOST
 dispozicii za sekoe tvore{tvo:
 otvorenost
 spontanost

 originalnost

 fleksibilnost

 nonkonformizam

 ostvaruvawe na humanisti~ki pristap

 naviki za tvorewe:
 mentalni naviki

 emocionalni naviki

 socijalni i op{testveni naviki

 edukacija za tvore{tvo kreatologija nova nau~na disciplina

 educirani i kreativni vospituva~i
 karakteristiki na tvoreweto:
 originalnost

 fleksibilnost

 spontana fleksibilnost

 adaptirana fleksibilnost
 fluentnost

 redefinicija

 elaboracija

samostojno
 tvore~ko mislewe a)postavuvawe na problem
b)nao|awe na re{enie
se sostoi od:
1.divergentno mislewe alternativni odgovori
2.kriti~ko mislewe voo~uvawe na problemi, donesuvawe sopstveni
zaklu~oci
3.kreativno mislewe sogleduvawe na perspektivi na razvoj i otkrivawe na
skrieni idei i odgovori
 reagiraweto kako individualen ~in i do`ivuvawe