GÜRÜLTÜ BİRİMLERİ VE İNDEKSLERİ

GÜRÜLTÜ STANDARTLARI
• Gürültü standartları ülkeden ülkeye değişim göstermektedir.
• Bir çok gelişmiş ülkede maksimal kabul edilebilir 85 veya 90
dB(A) dır.
• Genellikle 500, 1000 ve 2000 Hz frekanslarda ortalama 25 dB
değerine karşılık gelmektedir. Günümüzde 500 Hz frekanslar
dışarıda tutulurken 3000 Hz dekiler buna dahil edilmektedir.
Çünkü 500 Hz frekanstaki işitme kaybı genellikle orta kulak
hastalığı ile bağlantılıdır. 500, 1000 ve 2000 Hz frekans
değerlerinde 25 dB ortalama gürültü etkisinde kalan kişilerde
başlangıçta normal işitme değerine sahip olanların 20 yıl sonra
işitme kaybına uğrayanların oranı 10"dur. Alışıla gelen gürültü
ölçüm cihazları genellikle saniyenin onda biri süredeki
gürültünün integrasyonunu yaparak sonucunu vermektedir.
• Standart Desibel Nedir?
• Sesin şiddeti desibel (dB) cinsinden ölçülür. "0″ desibel insan kulağının işitebileceği
en düşük ses olarak kabul edilir. "180″ dB ise roketin fırlatılış anında çıkardığı ses
olarak ölçülür.
• Desibeller logaritmik olarak artar ve azalır. Bu şu anlama gelir. 20 dB, 10 dB’den 10
kat daha şiddetlidir. 30 dB, 10 desibelden 100 kat daha şiddetlidir.
• Yaklaşık ses seviyesi (dB)
• 0 İnsan kulağının duyabileceği en düşük ses
30 Fısıltı, sessiz konuşma
60 Normal konuşma, dikiş makinası, daktilo
90 Ağır vasıta trafiği, günlük maksimum insan 8 saat maruz kalmalıdır (insanların %
90′nını korur)
100 Elektrikli testere, asfalt delme makinası, (korunmasız olarak günde iki saat maruz
kalınabilinir)
115 Yüksek sesli roket veya rock konserleri (günde maksimum 15 dakika maruz
kalınabilir)
140 Silah sesi, jet motoru, (korunmasız kulaklarda ağrı oluşturur. Kulak korunmadan
bu sese izin
verilmemelidir)
• Desibeller Kulağımı Etkilemeden Ne Kadar Yüksek Olabilir? Uzmanlar 85 desibel
üzerindeki sese sürekli maruz kalmanın tehlikeli olabileceğinde anlaşmışlardır.
• Gürültü Ölçütleri
• • Gürültü ölçen alete sonometre denir.
• • Çevre gürültü ölçümlerinde “ses basınç düzeyi” kullanılır
• • Sesin insan kulağına göre şiddetini belirten ölçü desibeldir
(dB)
• • İnsan dalga boyu 20-20 000 Herz arası sesi duyar.
• • 20 herz altı infrasound, 20 000 herz üstü ultrasound
seslerdir. İnsan bu sesleri duymaz. Ancak insanlar üzerinde
– bulantı, – Başağrısı, – huzursuzluk gibi etkiler yapar
• • İnsan üzerinde infra sesler daha etkilidir. Uçaklar, taşıt
araçları, trafik gürültüsüne açık olan evlerde bu seslerin
etkisi fazladır.
SONOMETRE
• • İşitilebilen seslerin basınç düzeyleri;
• • 0dB (işitme eşiği) -120 dB (acı eşiği) arasında
değişir.
• • Normal bir insan 0-50 desibellik sesleri
kolayca işitebilir ve bundan rahatsız olmaz.
• • 85 dB şiddetinde bir ses veya gürültü
kulakları rahatsız eder ve uzun süre sunuk
kalındığında kulakta hasar oluşur.
• Ses düzeyi
• • Normal solunum : 0 Desibel
• • Yaprak hışırtısı : 10 Desibel
• • Sakin yerde bir ev:30 Desibel
• • Ortalama bir ev : 40 Desibel
• • İşyeri : 50 Desibel
• • İki kişinin konuşması: 60 Desibel
• • Kalabalık trafik : 70 Desibel
• • Kulağın rahatsız olduğu ses: 85 Desibel
• Torna tezgahı : 85 Desibel
• • Ağır trafik : 90 Desibel
• • Hava kompresörü : 95 Desibel
• • Metro treni : 100 Desibel
• • Motosiklet veya klakson: 110 Desibel
• • Ağrı eşiği : 120 Desibel
• • 500 metreden uçan bir Jet : 140 Desibel
• • Füze : 180 Desibel
• 0-30 desibel arası çok sessiz,
• • 30-50- desibel arası sessiz,
• • 50-60- desibel arası orta derecede
gürültülü,
• • 60-70 desibel arası, gürültülü
• • 70-80 desibel arası ise çok gürültü ortam
olarak sınıflandırılır.
• Türkiye’de gürültü kirliliği önemli boyuttadır. Bunu
arttıran nedenler;
• – Plansız ve düzensiz kentleşme
• – Büyük kentlerde kontrolsüz nüfus artışı
• – Endüstride yeni teknikleri uygulanmasındaki bilgi
eksikliği
• – Ulaşım sistemi planlamasında ÇED (çevresel Etki
değerlendirmesi) yapılmaması
• – Eğitim eksikliği
• – Mevzuat karmaşası
• 1) Ses: Titreşim yapan bir kaynağın hava basıncında yaptığı
dalgalanmalar ile oluşan ve insanda işitme duygusunu uyaran
fiziksel bir hadisedir.
• 2) Gürültü: Gelişigüzel bir yapısı olan bir ses spektrumudur ki,
sübjektif olarak, istenmeyen ses biçiminde tanımlanır.
• 3) Vibrasyon: Genellikle katı ortamlarda yayılan ve dokunma
duygusu ile hissedilen alçak frekanslı ve yüksek genlikli mekanik
titreşimlerdir.
• 4) Ses basınç seviyesi veya gürültü seviyesi: Ses yayılması
sırasında değişen atmosferik basıncın denge basıncına göre
farkıdır. 0.0002 Newton/m2 lik standart referans ses basınç
seviyesine oranlanan ses basınç düzeyinin birimi desiBel (dB) dir.
DesiBel: Verilmiş bir ses şiddetinin kendisinden 10 kat az diğer bir
ses şiddetine oranının 10 tabanına göre logaritmasına eşit ses
şiddetine Bel; bunun 1/10'una da desiBel denir.
• 5)dBA: İnsan kulağının en çok hassas olduğu orta ve yüksek
frekansların özellikle vurgulandığı bir ses değerlendirme
birimidir. Gürültü azaltılması veya kontrolünde çok kullanılan dBA
birimi, ses yüksekliğinin sübjektif değerlendirmesi ile de ilişkilidir.
• 6) Frekans: Ses dalgasının birim zamandaki titreşim sayısı olan
frekansın birimi Hertz'dir.
• 7) Frekans spektrumu: Gürültü içinde mevcut farklı frekanslara
sahip ses dalgalarına ilişkin ses basınç düzeylerinin analiz
edilmesi sonucunda ortaya konulan grafiklerdir.
• 8) Eşdeğer gürültü seviyesi (Leq): Verilmiş bir süre içinde
süreklilik gösteren ses enerjisinin veya ses basınçlarının
ortalama değerini veren dBA biriminde bir gürültü ölçeğidir.
• 9) En yüksek ses seviyesi = Tepe düzeyi = Üst düzey
(Lmax) : Zamana göre değişen gürültünün herhangi bir anda sahip
olduğu en yüksek değerdir.
• 10) Gürültüye duyarlı alan ve kullanımlar: Kamu ve özel
mülkiyetli arazilerde kurulmuş ve içinde yeralan olaylar gereği,
istenen seslerin en iyi biçimde duyulabilidiği ve dış gürültüden olan
rahatsızlığın en fazla olduğu, kısaca iç akustiğin şart koştuğu aşırı
sesten korunması gerekli olan binalardır. Meselâ: konut, hastahane,
okul, motel, pansiyon, dinlenme tesisleri, tatil ve dinlenme parkları,
mezarlık gibi yerler, kendi içlerinde çok ve orta derecede hassas
olarak ayrılabilirler.
• 11) Dış Gürültü Seviyesi: Yapıların dışında, dış duvarlardan 1.00
metre uzaklıkta ölçülmüş veya hesaplanmış gürültü seviyeleridir.
• 12) İç Gürültü Seviyeleri: Yapıların içinde çeşitli faaliyetlerin yer
aldığı faaliyet hacimlerinde ölçülmüş veya hesaplanmış gürültü
seviyeleridir.
• 13) Gürültü Kontrolu: Herhangi bir ses kaynağından yayılan gürültü
niteliğine sahip sesleri, kabul edilebilir seviyeye indirgemek, akustik özelliğini
değiştirmek, etki süresini azaltmak, hoşa giden veya daha az rahatsız eden
bir başka ses ile maskelemek gibi metodlarla zararlı etkilerini tam olarak
gidermek veya makul bir seviyeye indirme işlemidir. Gürültü kontrolü gürültü
kaynağında, gürültünün yayıldığı çevrede ve gürültüden etkilenen
kullanıcıda olmak üzere üç elemanda yapılabilir.
• 14) Çevrede Tedbirler: Yapıların dışında veya içinde yer alan gürültü
kaynaklarından doğan seslerin, yapılar veya yapı içindeki kullanıcıya
ulaşıncaya kadar yayıldığı çevrede yapılabilecek her türlü gürültü
kontrolüdür.
• 15) Gürültü Kaynağında Tedbirler: Gürültü üreten ses kaynağının yapısı,
işleme tekniği, oturduğu zemin, monte edilme biçimi ve buna benzer
doğrudan kaynak ile ilgili olarak alınabilecek tedbirlerdir.
• 16) Gürültü Sertifikası: Hava aracının çıkardığı gürültü bakımından
Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı'nca yayınlanan kriterlere uygun
olduğunu belirten belgelerdir.
• 17) Ses Geçirme Katsayısı = ses geçiş katsayısı = ses iletim katsayısı: Bir yapı
elemanının ses yalıtımının ölçülmesinde temel birim olan ses geçirme katsayısı;
elemanın yüzeyine gelen ve arka tarafına iletilen ses şiddetleri farklıdır ve logaritmik
ölçekte belirtildiğinde, ses iletim kaybı = ses geçiş kaybı = ses geçirme kaybı adını
almaktadır. Birimi desiBel'dir. Geçirme kayıpları eleman özellikleri yanında seslerin
frekanslarına göre değişmektedir.
• 18) Ses Yutuculuğu: Bir elemanın yüzeyine çarpan ses dalgasındaki enerjinin,
elemanın gözeneklerindeki sürtünme sebebi ile ısı enerjisine dönüşmesi ve böylelikle
yüzeyden geriye yansıyan ses enerjisinin azalmasıdır.
• 19) Ses Yalıtımı: Yapı elemanları aracılığıyla iletilen seslerin miktarlarını azaltmak
veya diğer bir deyişle elemanın ses geçirme kaybını artırmak için elemanın
konstrüksiyonunda ve kullanılan malzeme ve bileşenlerde alınabilecek her türlü
tedbirdir.
• 20) Fiziki Çevre Faktörleri: Sesin kaynaktan kullanıcıya, yapı veya etkilenen kişilere
iletilmesi sırasında geçtiği fiziksel çevrede bulunan ve ses yayılımını etkileyen
gürültüyü artırıcı veya azaltıcı her türlü elemandır.
• Madde 18 – 17. maddede belirtilen kapalı eğlence yerlerinin dış giriş
kapılarının üzerine "Dikkat : içerideki ses düzeyi devamlı duyma
bozukluğuna yol açabilir" şeklinde ikaz levhaları asıldığında ve 17. maddeye
uyulduğunda gürültü düzeyleri için bir sınırlama söz konusu olamaz.
• Madde 19 - Yetkili kurumlarca saatleri belirlenerek gösterilen yerler dışında,
oturma veya ticaret alanlarında, yüksek sesle haykırarak ve ses yükselticisi
gibi vasıtalar kullanarak satış yapmak yasaktır.
• Madde 20 - Radyo, televizyon setleri, müzik aletleri ve benzeri aletleri,
oturma alanları ve yakın çevresi ile gürültüye hassas bölgelerde gürültü
rahatsızlığı verecek şekilde 24.00-7.00 saatleri arasında çalmak, kamuya
açık sulardaki bir deniz aracı içinde veya kamuya açık diğer alanlarda ve
kamunun geçit hakkı olan alanlarda 15 metre mesafede dahi gürültü
rahatsızlığı meydana getirecek şekilde çalmak, toplu taşıma araçlarında
gürültü rahatsızlığına sebep olacak şekilde çalmak yasaktır.
• Madde 21 - Özel mülklerde, aynı mülk sınırları içerisinde veya bitişiğinde,
kamuya açık alanlarda veya kamu için geçit hakkı olan alanlarda insanların
ve yapıların vibrasyon menfi etkilenme sınırının üzerinde titreşim meydana
getirecek bir aracı çalıştırmak veya çalıştırılmasına izin vermek yasaktır.
• Madde 22 - Oturma alanları ve yakın çevresi ile gürültüye hassas
bölgelerde rahatsız edecek şekilde deniz motoru, motosiklet veya
herhangi bir motorlu aracı imal etmek, üzerinde değişiklik yapmak
veya deneme çalıştırmaları yapmak yasaktır.
• Madde 23 - Göl, nehir, dere veya başka su yollarında 15 metre
mesafede veya kıyının daha yakın olduğu yerlerde en yakın kıyı
şeridinde 70 dBA'yı ve tekne içinde 80 dBA'yı (Leq) geçecek şekilde
gürültü düzeyi hasıl edecek deniz motoru işletmek ve işletilmesine
müsaade etmek yasaktır.
• Madde 24 - Motor gücü ile çalıştırılan ve gürültü rahatsızlığı yapan
model deniz motorları, model uçaklar gibi model araçları oturma
alanları ve yakın çevresi ile gürültüye hassas bölgelerde ve kamu
açık alanlarında 20.00 - 8.00 saatleri arasında çalıştırmak veya
çalıştırılmasına izin vermek yasaktır.
• Madde 25 - Oturma alanlarındaki yapılar içinde ve dışında; gürültü
rahatsızlığına neden olacak biçimde mekanik güçlü dikiş makinesi,
matkap, testere, öğütücü, çimen biçme makinası, veya benzeri
araçların 20.00 - 8.00 saatleri arasında çalıştırılması veya
çalıştırılmasına izin verilmesi yasaktır.
• Kullanım Alanı
• Kabul edilebilir ses basıncı düzeyi: Leq (dBA)
• Dinlenme Alanları - Tiyatro salonları
• 25
• - Konferans salonları
• 30
• - Otel yatak odaları
• 30
• - Otel restoran
• 35
• Sağlık Yapıları – Hastaneler
• 35
• Konutlar - Yatak odaları (şehir)
• 35
• - Oturma odaları (şehir dışı)
• 40
• - Oturma odaları (şehir kenarı)
• 45
• GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI
• Gürültü Seviyesi Leq dBA
• Yük araçları (7.5 m. de)
• 85
• Yolcu Taşıtları (7.5 m. de)
• 85
• Motosiklet (7.5 m. de)
• 80
• Lokomotifler (30 m. de)
• 90
• Buldozer (100-450 kw)
• 120
• Dizel motorlu paletli kepçeler (40-60 kw)
• 110
• Dizel motorlu ekskavatör (45-80 kw)
• 105
• Havalı beton kırıcı (36 kg)
• 110
• Dizel motorlu paletli vinç
• 105
• Dizel motorlu damperler (1.2-2.5 ton)
• 100
• Dizel motorlu titreşimli silindir (2-75 kw)
• 110
• Beton karıştırıcısı
• 115
• Beton pompası
• 115
• Grayder
• 120
ALO 181
• Hava, su, toprak, atık kirliliği gibi çevresel şikayetlerin yanı sıra gürültü şikayetlerini de ilgili birimlere ileten
Alo 181 Çevre ve Şehircilik hattının 32 bin 489 gürültü şikayetini sonuçlandırdığı açıklandı.
• -Gürültü şikayetleri için bu hattı arayın
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çağrı Merkezi Alo 181 2013 yılından bu yana 7/24 hizmet veriyor. Çevre,
Kentsel Dönüşüm ve Tapu Kadastro uygulamaları hakkında bilgi veren hat aynı zamanda Bakanlığın
mevzuat alanına ilişkin şikayetlerde vatandaşların sorunlarını ilgili kurumlara iletiyor. Merkezi Trabzon’da
bulunan Alo 181 hattının kuruluşundan bu yana 32 bin 489 gürültü şikayetini sonuçlandırdığı açıklandı.
Gürültü çağrılarının yıllara göre değişimi şu şekilde; 2013 yılı 2.774 çağrı, 2014 yılı 14.455 çağrı, 2015 yılı
13.152 çağrı, 2016 yılı 2.108 çağrı. Merkezden alınan bilgilerde şu açıklamalara yer verildi: ‘’Vatandaşlar
bulundukları yerlerde gürültü eşik değerlerine uyulmadığına inanıyor ve rahatsız oluyorlarsa Alo 181’i
aramalılar. Vatandaşların konuyla ilgili şikayet veya ihbarları kayıt altına alınıp ilgili kurumlara iletilerek
sonucu yine şikayet sahibi vatandaşa aktarılıyor.’’
• -Denetimler yapılıyor
• Gürültü konusunda çağrı merkezine en fazla başvuru İstanbul’dan geldiği belirtilirken: ‘’İzmir, Muğla,
Ankara, Bursa, Mersin, Kocaeli diğer en fazla şikayet gelen illerimiz. Bu illerimizin çağrı sayıları ise şu
şekildedir; İstanbul 7.425 çağrı, Ankara 2.006 çağrı, Kocaeli 1.293 çağrı, Bursa 1.051 çağrı, Mersin 742 çağrı,
Muğla 584 çağrı. Gürültü şikayetleri sonrasında İl müdürlüklerimiz gerekli denetimleri yapıyor. Gürültüde
eşik değerlere uymayan işletmelere idari yaptırımlar uygulanıyor’’ açıklamasına yer verildi.
• -En fazla gelen gürültü şikayetleri
• Çağrı merkezine gelen ağırlıklı gürültü şikayetleri ile ilgili olarak şu açıklamaya yer verildi: ‘’Eğlence
mekanlarındaki yüksek müziğin yanı sıra motorlu taşıt, demiryolu trafiği, sokak düğünü, inşaat makinesi
sesleri, araç motorları, ramazan davulu, komşu gürültüsü şeklinde şikayetler geliyor. Yaz aylarında tatil
beldelerinde işletmelerden kaynaklanan gürültü şikayetlerinde artış görülüyor. Gürültü çevre kalitesini
ve insan sağlığını olumsuz etkiler, bunun farkındayız. Bakanlığımızın amacı, insanlarımızı gürültüden
uzak, sessiz ve sakin, daha huzurlu, sağlıklı, kaliteli bir çevrede yaşamalarını sağlamaya yönelik
çalışmalar yapmaktır. Bu noktada 5 büyük ilimizin gürültü haritaları hazırlanmıştır.’’
• OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİN GÜRÜLTÜ MARUZİYETİ
• Fatma Çetinkaya* İbrahim Bulduk** Damla İşci*** Abdullah Demir**** *
• Yrd.Doç.Dr., Uşak Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, fatma.cetinkaya@usak.edu.tr. ** Yrd.Doç.Dr.,
Uşak Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, ibrahim.bulduk@usak.edu.tr. *** Lisans Öğrenci., Uşak
Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu. **** Lisans Öğrenci., Uşak Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu.
• Özet: Gürültü, insan sağlığını ve bugün yaşadığımız çevrenin kalitesini olumsuz etkileyen önemli
faktörlerden biridir. Gürültü, istenmeyen, rahatsız edici sesler olarak tanımlanabilir. Okul öncesi
öğretmenleri, özellikle fiziksel risk faktörleri olan gürültüye maruz kalmaktadırlar. Gürültüye maruz
kalma nedeniyle eğitimcinin ilerleyen yaşlarında işitme kaybı gözlenir. Bu çalışmada Uşak ilinde okul
öncesi eğitim veren 10 kurumda gürültünün ölçülmesi ve öğretmenlerin gürültüye maruziyetleri
değerlendirilmiştir. Ölçümler dersliklerde, oyun alanlarında ve yemekhanede yapılmıştır. Hem kişisel
gürültü maruziyeti hem de ortam gürültü şiddeti dozimetre ile ölçülmüştür. Kişisel dozimetre ile yapılan
ölçümlerde öğretmenler dersliklerde ortalama 87.45 dB, oyun alanında ortalama 89.28 dB ve
yemekhanede ortalama 84.15 dB gürültüye maruz kalmaktadır. Ortam dozimetresi ile yapılan
ölçümlerde öğretmenlerin dersliklerde ortalama 82.18 dB, oyun alanlarında ortalama 86.85 dB,
yemekhanede ortalama 81.18 dB gürültüye maruz kaldıkları görülmüştür. Kişisel koruyucu donanım
kullanımı ile ilgili İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliklerine göre, işverenler, iş yerlerinde 80 dB gürültülü
ortamda kulak koruyucuları bulundurmak zorunda ve çalışanlar iş yerlerinde 85 dB gürültülü ortamda
kulak koruyucuları takmak zorundadırlar. Eğitim kurumlarında kulak koruyucularının kullanılması uygun
olmadığı düşünülürse, öğretmenlerin gürültüye maruz kalmasını azaltmak için tedbirler alınmalıdır. Bu
makalede öğretmenlerin gürültüye maruziyetlerinin azaltılmasına ilişkin bazı öneriler sunulurken, işitme
koruma programına duyulan ihtiyaç da vurgulanmıştır .
• Kaynakça :
• Dicle Üniversitesi
• Mühendisler odası (TMOB)
• Uşak Üniversitesi
• Youtube