Psychologia osobowości-wykład

dr Ryszarda Ewa Bernacka

 Psychologia osobowości
– pojęcia wiodące

• Freud – mechanizmy obronne

• Jung – 12 archetypów
• Adler – geneza poczucia niższości
• Bandura – poczucie własnej skuteczności
• Rotter – zachowanie oczekiwane
• Horney – postawy i potrzeby neurotyczne
• Fromm – charaktery indywidualne i społeczne
• Rogers – kongruencja-inkongruencja
• Frankl – postawy degradujące własną indywidualność
• Erikson – zachowania uprawnione
• Teorie cech – Allport, Cattell, Eysenck, Wielka Piątka
MECHANIZMY OBRONNE

WYPARCIE
niedopuszczanie, usunięcie ze świadomości

PROJEKCJA
przypisywanie własnych uczuć i myśli
innym osobom

ZAPRZECZANIE
treść dopuszczana jest do świadomości
w postaci zanegowanej
MECHANIZMY OBRONNE
REAKCJA UPOZOROWANA
wyrażanie uczuć i postawy przeciwnej
do rzeczywiście odczuwanych

Słodkie cytryny – podkreślenie pozytywnych

stron sytuacji przykrej

Kwaśne winogrona – degradacja znaczenia tego co nam nie wyszło

IZOLACJA
oddzielanie myśli od emocji i uczuć

INTELEKTUALIZACJA
odcięcie się od konfliktowych uczuć i myśli poprzez intelektualne opracowanie

RACJONALIZACJA
stosowanie usprawiedliwień dla nieakceptowanego zachowania
 MECHANIZMY OBRONNE
KOMPENSACJA
zastępcze zaspokajanie potrzeb

IDENTYFIKACJA
walka z lękiem poprzez utożsamianie się z inną osobą

SUBLIMACJA
realizacja popędu zgodnie z normami społecznymi

REGRESJA
„powrót” do wcześniejszych okresów rozwojowych

HIPOCHONDRIA
przekonanie, że jest się chorym lub zachoruje mimo braku wystarczających ku temu
przesłanek

PRZEMIESZCZENIE
skierowanie stłumionych emocji na ludzi czy obiekty inne, mniej „niebezpieczne”
12 archetypów (M. Marc, C. Pearson)

• Żartowniś
• Władca
• Kochanek
• Twórca
• Swojak
• Czarodziej
• Buntownik
• Bohater
• Odkrywca
• Mędrzec
• Opiekun
• Niewinny
 Żartowniś

• Posiada unikalną zdolność do zarażania humorem.

• Pragnienie: życie chwilą, przeżywając maksimum radości

• Cel: miło spędzać czas

• Wartości: humor, rozrywka, śmiech, towarzyskość

Władca

• Władza to nie wszystko. To jedyna rzecz.

• Pragnienie: kontrola

• Cel: sukces

• Wartości: siła, wpływ, dominacja, dobrobyt, pewność

siebie, bogactwo
Kochanek

• Pragnie romansu, intymności i doznań sensualnych.

• Pragnienie: przeżywanie fizycznych doznań

• Cel: intymne relacje z ludźmi

• Wartości: miłość, zmysłowość, intymność, piękno,

pragnienie
Twórca (kreator)

• Wyobraźnia to możliwość.

• Pragnienie: stworzenie czegoś innowacyjnego,

wyrażenie wizji

• Cel: nadać wizji kształt i formę

• Wartości: kreatywność, wizja, innowacja, oryginalność

Swojak (dziewczyna, chłopak z sąsiedztwa)

• Jestem, kim jestem.

• Swojak mówi to, co myśli, i zachowuje się tak, jak

czuje.

• Pragnienie: dobre relacje z innymi.

• Cel: dopasować się, być przyjacielskim

• Wartości: autentyczność, szczerość, otwartość

Czarodziej (magik)

• Wszystko jest możliwe.

• Cel: spełnianie marzeń

• Wartości: wyobraźnia, ciekawość, niespodzianka,

tajemnicza aura
Buntownik

• Urodzony, aby być wolnym.

• Buntownik jest przeciwnikiem status quo i nie znosi

konwencjonalnych rozwiązań. Jego zachowanie dla
niektórych ludzi może być destrukcyjne lub nawet szokujące.

• Pragnienie: rewolucja

• Cel: zniszczenie tego, co nie działa

• Wartości: wolność, nonkonformizm, niezależność,

indywidualność, kontrowersja, rebelia
 Bohater
• Wygrana wymaga talentu, jej powtórzenie wymaga charakteru.

• Charakteryzuje go umiejętność przezwyciężania przeciwności

losu. Jest wytrwały, nieustępliwy, wszystko, co zdobywa, jest w
pełni zasłużone.

• Pragnienie: potwierdzić swoją wartość poprzez odważne i

trudne działania

• Cel: opanowanie biegłości w czymś

• Wartości: odwaga, determinacja, wytrzymałość, upór, sukces,

siła, honor
Odkrywca

• Podróż jest ważniejsza niż cel.

• Odkrywca to indywidualista, który rozwija się dzięki ciągłej

podróży.

• Pragnienie: odpowiedź na pytanie, kim jestem – dzięki

podróży

• Cel: doświadczyć prawdziwszego, pełniejszego życia

• Wartości: odkrywanie, przygoda, eksperymentowanie,

wiara w siebie, ambicja, wyzwanie, odwaga
Mędrzec

• Wiedza to potęga.

• Pragnienie: odnalezienie prawdy

• Cel: wykorzystanie inteligencji, wiedzy do

przeanalizowania i zrozumienia świata

• Wartości: prawda, wiedza, specjalizacja, inteligencja

Opiekun

• Oferuje opiekę, wsparcie, hojność i otuchę.

• Pragnienie: ochrona ludzi przed krzywdą

• Cel: pomaganie innym

• Wartości: współczucie, opieka, empatia, szczodrość,

ciepło
Niewinny

• Rób właściwie rzeczy, zwłaszcza jeśli nikt nie patrzy.

• Pragnienie: doświadczyć zachwytu

• Cel: bycie szczęśliwym

• Wartości: prostota, szczęście, szczerość, niewinność,

wiara, moralność
Adler
Poczucie niższości – geneza

1)Bierze początek w rzeczywistej słabości czy „upośledzeniu”

fizycznym.

2)Wynika z subiektywnie odczuwanego braku zdolności psychicznych

lub społecznych.

3)Wynika z poczucia ułomności czy niedoskonałości w jakiejkolwiek

sferze życia.
Bandura

poczucie własnej skuteczności - autoskuteczność

Czy potrafię to zrobić?

• to przekonanie człowieka co do możliwości poradzenia

sobie w określonej sytuacji

• to przejaw wiary w siebie w odniesieniu do

konkretnego zadania
Rotter

zachowanie potencjalne: Czy mi się to opłaca?

• Zachowanie potencjalne= oczekiwania oraz wartość wzmocnienia.

• Obliczamy prawdopodobieństwo tego, że dane zachowanie przyniesie rezultat w postaci

pewnego wzmocnienia i kalkulujemy wartość tego wzmocnienia dla nas.

• Wartość wzmocnienia jako stopień preferencji danego wzmocnienia nad pozostałymi.

• Na tej podstawie wykonujemy dane zachowanie – bądź nie

 Karen Horney

Neurotyczna osobowość
 POSTAWA KU (do) Horney
Potrzeby neurotyczne
1.Miłości i aprobaty:
pragnie podobać się innym,
spełniać ich oczekiwania,
wrażliwa na możliwość odtrącenia,
lęk przed asertywnością

2. Posiadania partnera:
poszukuje osoby która się o nią zaopiekuje,
przecenia miłość drugiej osoby,
obawia się porzucenia, samotności

3. Ograniczenia własnego życia (potrzeb):

jest niewymagająca, nierzucająca się w oczy
skromna, zadawala się małym
 POSTAWA PRZECIW Horney
Potrzeby neurotyczne

1.Mocy (władzy):
dąży do dominacji i kontroli nad innymi,
gloryfikuje siłę
pogardza słabością

2. Prestiżu i uznania społecznego:

poszukuje publicznej akceptacji
obawia się poniżenia

3. Osiągnięć:
dąży do bycia najlepszym
ambitny
obawia się porażki
 POSTAWA OD Horney
Potrzeby neurotyczne

1.Bycia podziwianym (afirmacji):

wyolbrzymione mniemanie o sobie
„nadęty”

2. Samowystarczalności i niezależności:
nie zabiega o innych
utrzymuje dystans do ludzi
samotnik

3. Doskonałości i niedostępności:
dąży do poczucia wyższości ambitny
obawia się popełnienia błędu
obawia się krytyki
 Erich Fromm

Psychologia kulturowa

Ucieczka od wolności i powrót do związków ze zbiorowością kształtuje

4 rodzaje charakterów indywidualnych:

1. Charakter a) sadomasochistyczny: ulec - szukanie oparcia w kimś innym,

lub b) autorytarny: samemu stać się autorytetem

2. Charakter destruktywny:
odznacza się irracjonalną żądzą niszczenia

3. Mechaniczny konformizm:
jest przyjęciem takiej osobowości jaką oferują wzory kultury - osoba staje się taka
jaką spodziewają się zobaczyć ją inni w danej „kulturze”

4. Charakter produktywny:
realizuje wolność pozytywną - własny potencjał emocjonalny, społeczny i
intelektualny
Charaktery społeczne Fromm

Wyzyskujący (biorący)

•manipuluje i wykorzystuje ludzi

•zazdrosny
•zagarnia owoce pracy innych
•aktywny, z inicjatywą, samodzielny

Receptywny (akceptujący)
•zależny od innych
•woli mówić tak niż nie
•szuka wsparcia i pomocy od innych (silniejszych, bardziej uprzywilejowanych)
•przystosowany, uprzejmy, ufny, oddany
Gromadzący (zachowawczy) Fromm
• gromadzi dla poczucia bezpieczeństwa
• skąpy, sknera
• potrzeba uporządkowania (obsesyjna)
• praktyczny życiowo, rozważny, rozsądny

Marketingowy (wymienność)

• traktuje siebie i innych jak towar

• wszystko ma swoją cenę
• liczy się kompetencja, skuteczność, umiejętność sprzedania siebie innym,
nastawienie na zewnętrzność
• świadomy swojej wartości, celów, dążeń
Nekrofiliczny

•fascynacja śmiercią
•niszczenie dla niszczenia
•kult techniki i postawa negacji człowieka
•odwaga, logiczność

Działający (twórczy)

•produktywna praca pozwalająca na przekształcanie rzeczywistości

•produktywne rozumowanie pozwalające na głębsze i pełniejsze poznanie i
rozumienie
•produktywna miłość wyrażająca się w opiece nad innym, wiedzy o innych, szacunku i
odpowiedzialności
•miłość do życia (biofilia)
 Carl Rogers
Psychologia humanistyczna

•STAN KONGRUENCJI – zgodność pomiędzy linią aktualizacji „ja” i organizmu

(samorealizacja)

•STAN INKONGRUENCJI – rozbieżność pomiędzy tym, co w jednostce prawdziwe

i zgodne z jej naturą, a tym, co oczekiwane, lecz niezgodne z posiadanym
potencjałem i doświadczeniami

Rodzaje niezgodności:
A) organizm i ja
•odczuwany stan napięcia, poczucie niepokoju, niezadowolenia, niedosytu

B) ja realne-idealne
 Frankl
Degradujące własną indywidualność postawy:

Prowizoryczna Fatalistyczna Kolektywistyczne Fanatyzm

postawa postawa myślenie

Wyrasta z Rezygnacja z Absolutyzacja

Prowadzi do opinii i
poczucia braku własnej
braku potrzeby wartości grup
możliwości odpowiedzialności,
działania i odniesienia
wpływu na los i osobistych wysiłków
kierowania kształtowania oraz
otoczenie; ślepy nienawiść do
swoim losem, światopoglądu,
los, fatum inaczej
do życia należy przyjąć oceny
kierują życiem i myślących
chwilą, bez i sposoby myślenia
nie ma sensu
głębszego celu, przyjęte w danej
przeciwstawianie
dążenia do społeczności
się temu, co
maksymalnego
zapisane w
korzystania z
ganach, w
przyjemności
przeznaczeniu
Erikson
Uprawnione i normatywne zachowania dorastających w okresie moratorium

• nietolerancja
• brak zrozumienia
• upór
• krytykanctwo
• ryzykanctwo
• ucieczki z domu
• bijatyki
• eksperymentowanie
 Pojęcie osobowości w teoriach cech
• Grupa teorii cech to teorie: Allporta, Cattella, Eysencka oraz Costa i McCrea (tzw. wielka 5)

• Wg Cattella :
• „osobowość to konstrukt psychologiczny, który pozwala przewidzieć jak dana osoba
zachowa się w określonej sytuacji”. Cattell opracował 16 czynników osobowości.

• Wg. Eysencka - Osobowość najlepiej jest ujmować w kategoriach wymiarów.

• Cecha to względnie trwała dyspozycja osobowościowa, odnosi się do zbioru wzajemnie

powiązanych zachowań, które współwystępują albo wielokrotnie pojawiają się
razem.
• Eysenck opracował 3 wymiary osobowości. Wymiary: neurotyzm, ekstrawersja, psychotyzm.
 Eysenck
Struktura Ekstrawersji
• Towarzyski Struktura Introwersji
• Żywy • Powściągliwy
• Aktywny • Niewielu przyjaciół
• Asertywny • Poważny
• Poszukujący doznań • Uporządkowany
• Beztroski • Sumienny
• Dominujący • Wartości etyczne
• Wybuchowy • Pesymistyczny
• Śmiały
Charakterystyka EKSTRAWERTYKA

• towarzyski
• posiada wielu przyjaciół
• odczuwa potrzebę kontaktu z innymi
• nie lubi samotności
• działa pod wpływem sytuacji
• impulsywny, szybko traci panowanie nad sobą, nie kontroluje silnie swoich emocji,
skłonny do bycia „agresywnym”
• potrzebuje nowych doświadczeń, zmian, ryzyka
• jest optymistyczny, lubi się śmiać i żartować, „beztroski „ i niefrasobliwy, lubi
psikusy
• nie przejmuje się niepowodzeniami
• nie zawsze można na nim polegać
Charakterystyka INTROWERTYKA

• Ukierunkowany na świat wewnętrzny

• Spokojny, nie lubi ekscytujących doświadczeń
• Powściągliwy
• Lubi uporządkowany sposób życia
• Zorganizowany
• Planujący swoje działania i nie ufający impulsom
• Mało towarzyski
• Pełen rezerwy i dystansu do innych(za wyjątkiem bliskich osób i przyjaciół)
• Ściśle kontroluje emocje i panuje nad nimi, nad swoim zachowaniem
• Problemy codziennego życia traktuje z odpowiednią powagą
• Jest nieco pesymistyczny
• Przykłada dużą wagę do standardów etycznych
• Zawsze można na nim polegać
• Struktura Neurotyzmu

Wysoki neurotyzm Zrównoważenie

• Lękliwy emocjonalne
• Depresyjny • Odporność
• Z poczuciem winy • Stabilność
• O Niskiej samoocenie • Mała wrażliwość
emocjonalna
• Spięty
• Mała trwałość emocji
• Irracjonalny
• Do pewnego stopnia
• Płochliwy gruboskórność
• Markotny • Zachowuje „zimną krew”
• Emocjonalny
 Charakterystyka neurotyzmu

• Człowiek pełen niepokoju (to niepokój konstytucjonalny!!!).

• Zamartwiający się z byle powodu, ciągle przejmujący się, że sprawy mogą pójść źle i
silnie reagujący lękiem na te myśli.
• Humorzasty.
• Skłonność do kryzysów i załamań emocjonalnych: często depresyjny (łatwo go zranić,
silnie przeżywa porażki i krytykę).
• Rozpamiętuje przykre zdarzenia, co może powodować kłopoty ze snem, koncentracją i
dolegliwości somatyczne.
• Mało odporny na działanie stresu (emocje silne i długotrwałe).
• Zbyt silnie reaguje na bodźce i trudno wrócić mu do równowagi, co dezorganizuje jego
zachowanie i przystosowanie (reaguje irracjonalnie, sztywno).
• Niski wynik = osoba spokojna, zrównoważona, opanowana, nie zamartwia się, szybko
wraca do równowagi emocjonalnej
Struktura PSYCHOTYCZNOŚCI
Twardość psychiczna
• Agresywny
• Chłodny
• Egocentryczny
• Bezosobowy
• Impulsywny
• Antyspołeczny
• Brak empatii
• Twórczy
• Gruboskórny

Superego
• Dobrze ukształtowane superego
• Wysoka samokontrola
Charakterystyka psychotyka
(„twardego psychicznie”)
(objawy normalnych zachowań - nie są to zaburzenia)

• bezduszny, niewrażliwy, brakuje mu • niska samokontrola zachowania

uczuć i empatii, chłód uczuciowy,
bez poczucia winy
• egocentryzm
• wrogo i podejrzliwie nastawiony do
innych
• z tendencją do zachowań
impulsywnych i agresywnych, nawet
wobec tych których kocha
• okrutny i nieludzki
• nie rozumie potrzeb drugiego
człowieka
• samotnik
• nie lubi ludzi
• skłonność do ryzyka i
nieodpowiedzialnych zachowań
Niskie wyniki
• Superego, czyli silna kontrola
własnego zachowania.
• Kierowanie się zasadami moralnymi
i etycznymi w życiu społecznym i
osobistym.
• Wykazywanie zachowania
prospołecznego i poprawnych relacji
międzyludzkich.
• Panowanie nad emocjami.
• Racjonalne podejście do
rzeczywistości.
 WIELKA PIĄTKA

• Osobowość najlepiej jest ujmować w kategoriach cech, które charakteryzują ludzi w różnym
stopniu.

• Cecha to wymiar różnic indywidualnych pod względem tendencji do wykazywania spójnych

wzorców w zakresie myślenia, uczuć i działań.

• 5 cech osobowości: neurotyczność, ekstrawertyczność, otwartość na doświadczenie,

ugodowość, sumienność.

• Wymiar oznacza możliwość uporządkowania ludzi według stopnia wykazywania się daną cechą.
Im wyższy stopień posiadania danej cechy tym większe prawdopodobieństwo przejawiania
zachowań do których dysponuje dana cecha.
• Cecha jest dyspozycją a nie determinantą.
• Są uniwersalne - sposób w jaki się przejawiają jest podobny u wszystkich ludzi, niezależnie
od położenia geograficznego, kultury.
WIELKA 5
Neurotyczność stabilność emocjonalna versus emocjonalne niezrównoważenie
podatność na odczuwanie negatywnych emocji (strach, smutek, zakłopotanie, złość,
poczucie winy),
radzenie sobie ze stresem,
zdolność do kontrolowania swoich ujemnych emocji

Wysoki wynik Niski wynik

osoba osoba
•nerwowa •spokojna, rozluźniona

•nadmiernie się emocjonuje •dobrze sobie radzi w trudnych

sytuacjach (bez widocznego
zdenerwowania)
•ma tendencję do zamartwiania się

•emocjonalnie zrównoważona
•przejawia skłonności hipochondryczne
(psychosomatyczne)
•z poczuciem bezpieczeństwa
 Wielka 5
Składniki neurotyczności
•Lęk – tendencja do reagowania napięciem, strachem, nerwowość, skłonność do
martwienia się

•Agresywna wrogość – gotowość do wpadania w gniew, irytację, frustrację,

rozgoryczenie (nie muszą być wyrażane na zewnątrz)

•Depresyjność – skłonność do doświadczania poczucia winy, bezradności, smutku,

szybkiego zniechęcania się i odczuwania przygnębienia

•Nadmierny samokrytycyzm – tendencja do odczuwania wstydu, zakłopotania,

obawiania się wyśmiania, lęku społecznego

•Impulsywność – skłonność do nie kontrolowania pragnień, potrzeb, popędów (nie

mogą się oprzeć…)

•Nadwrażliwość – podatność na stres, niezdolność radzenia sobie ze stresem, wpadanie

w panikę w sytuacjach trudnych
Wielka 5
Ekstrawertyczność
jakość i ilość interakcji społecznych
poziom aktywności i energii
zdolność do odczuwania pozytywnych emocji

Wysoki wynik Niski wynik

osoba
• towarzyska, skłonna do zabawy
• uspołeczniona
• serdeczna, rozmowna
• asertywna
• pełna energii, poszukuje stymulacji
• z pogodnym nastrojem, optymistyczna
życiowo
• z tendencją do dominacji
osoba
• charakteryzuje ją raczej brak zachowań
ekstrawertycznych aniżeli ich pełna
odwrotność
• wykazuje raczej rezerwę w kontaktach
społecznych niż wrogość, nie zależy jej
na towarzystwie, ponieważ woli być
sama
• brakuje jej optymizmu, który
niekoniecznie musi oznaczać pesymizm
czy brak poczucia szczęścia
• preferuje przebywanie w samotności
• jest nieśmiała, co nie oznacza lęku
społecznego
 Wielka 5
Składniki ekstrawertyczności

•Serdeczność – przyjacielskość, utrzymywanie bliskich związków

•Towarzyskość – ilość i zakres utrzymywanych kontaktów

•Asertywność – tendencje do dominacji, przywódcze, przebojowość

•Aktywność – szybkie tempo, energia działania, potrzeba bycia zajętym i

zaangażowanym, szybkie życie

•Poszukiwanie doznań – poszukiwanie bodźców, stymulacji

•Emocje pozytywne – pogodny nastrój, reagowanie pozytywnymi emocjami, optymizm

życiowy, wybucha śmiechem i jest uśmiechnięty
Wielka 5
Otwartość na doświadczenie
poszukiwanie i wartościowanie doświadczeń życiowych
tolerancja wobec nowości
ciekawość poznawcza
Wysoki wynik Niski wynik
osoba osoba
• ciekawa zjawisk zarówno świata • z tendencją do zachowań
zewnętrznego, jak i wewnętrznego konwencjonalnych
• bogatsza pod względem liczby • preferuje uznane społecznie sposoby
doświadczeń i przeżyć działania, myślenia, oceniania
• poszukuje nowych doświadczeń i doznań • ceni sobie tradycyjne wartości
dla nich samych • woli rzeczy znane od rzeczy nowych
• z bujną wyobraźnią • posiada węższe i płytsze zainteresowania
• znajduje przyjemność w wymyślaniu • posiada pragmatyczne zainteresowania
nowych rzeczy
• jest gotowa do kwestionowania
autorytetów
• jest gotowa do przyjmowania nowych
idei etycznych, społecznych, politycznych
• uznaje niekonwencjonalne wartości
 Wielka 5
Składniki otwartości na doświadczenie

•Wyobraźnia – żywa, twórcza, fantazjowanie

•Estetyka – wrażliwość estetyczna, zainteresowanie sztuką, pięknem, cenienie tego

•Uczucia – wrażliwość na własne uczucia i emocje, doznawanie ich bardziej

intensywnie, otwartość na stany emocjonalne innych ludzi (pewnego rodzaju empatia)

•Działania – aktywne poszukiwanie i preferowanie nowości, nowych bodźców, inspiracji,

zmienności, wiele zainteresowań

•Idee – intelektualna ciekawość, chęć rozważania, szerokie zainteresowania w tym

filozoficzne

•Wartości – gotowość do analizy wartości społecznych, politycznych, religijnych,

autorytetów i tradycji (odwrotność konserwatyzmu i dogmatyzmu)
Wielka 5
Ugodowość
tendencje interpersonalne

Wysoki wynik Niski wynik

osoba osoba
• egocentryczna
• sympatyczna i życzliwa wobec innych
• przejawia raczej nastawienie rywalizacyjne
• skłonna do udzielania im pomocy niż współpracujące

• sądzi, że inni ludzie mają identyczne • ze skłonnością do manipulowania innymi

postawy, jak ona

• podejrzliwa

• altruistyczna (bez oczekiwania

wzajemności) • sceptyczna w stosunku do intencji innych
ludzi
• ufna
• oschła
 Wielka 5
Składniki ugodowości
wysoki/niski wynik

•Zaufanie – przekonanie że inni ludzie mają uczciwe intencje i mają dobre zamiary/
sceptycyzm i cynizm, nieuczciwość i niebezpieczeństwo od innych

•Prostolinijność – szczerość, otwartość/ pochlebstwa, ostrożność w wyrażaniu opinii do

innych, manipulowanie innymi

•Altruizm – żywe zainteresowanie się potrzebami ludzi, chęć niesienia pomocy, troska o
innych/ egocentryzm

•Ustępliwość – w konfliktach skłonność do powściągania reakcji, zapominania,

wybaczania, współpracy/ agresywność, rywalizacja

•Skromność – unikanie rozgłosu (przy poczuciu pewności siebie), brak tendencji do

faworyzowania siebie/ przekonanie o nadzwyczajności, wyższości, zarozumiałość

•Skłonność do rozczulania się – współczucie, zainteresowanie aspektem pomocy

humanitarnej, akcjami humanitarnymi/ brak
Wielka 5
Sumienność
planowanie i wykonywanie zadań
stopień zorganizowania, wytrwałości i motywacji w działaniach zorientowanych na cel

Wysoki wynik
osoba Niski wynik
osoba
• ma jasno określone cele, jest ambitna • mniej ambitna
• zmotywowana do działania, wytrwała • mniej wytrwała w osiąganiu celów
• skrupulatna, rzetelna • mniej skrupulatna i rzetelna w
• punktualna i zdyscyplinowana, przestrzeganiu zasad
obowiązkowa • mniej punktualna i zdyscyplinowana,
• pracowita obowiązkowa
• ma duże osiągnięcia akademickie i • bardziej hedonistyczna
zawodowe
Duże nasilenie sumienności wiąże się jednak także z
tendencjami negatywnymi dla otoczenia społecznego:
• pracoholizmem
• kompulsywną skłonnością do utrzymywania porządku
• uciążliwym perfekcjonizmem
 Wielka 5
Składniki sumienności

•Kompetencja - przekonanie o radzeniu sobie, posiadaniu zdolności, skuteczności w działaniu

(koreluje z samooceną i wewnętrznym umiejscowieniem kontroli)

•Skłonność do porządku – porządek, zorganizowanie, systematyczność, metodyczność,

staranność, schludność w życiu i działaniu

•Obowiązkowość – skrupulatne przestrzeganie zasad własnych, etycznych, społecznych i

moralnych

•Dążenie do osiągnięć – wysokie aspiracje, wytrwałość w dążeniu do osiągania celu,

motywacja do sukcesu, zaangażowanie, pilność, stanowczość

•Samodyscyplina – rozpoczynanie i kończenie pomimo trudności, samomotywowanie się

(wynik wysoki) /(wynik niski) trudność i ociąganie się z rozpoczęciem pracy, łatwo się
zniechęcają i chętnie rezygnują

•Rozwaga – ostrożność, rozważność, przemyśliwanie przed podjęciem decyzji i działaniem

(wynik wysoki) / (wynik niski) impulsywność bez zważania na konsekwencje