Eleştirel Düşünme 2

4. Hafta
İçerik
• Eleştirel Düşünmenin Kapsamı
• Eleştirel Düşünme Becerileri
• Eleştirel Düşünme Stratejileri
• Duyuşsal Stratejiler
• Bilişsel Stratejiler – Makro Yetenekler
• Bilişsel Stratejiler – Mikro Beceriler
Eleştirel Düşünmenin Kapsamı
• Yorumlama
• Sınıflandırma
• Bilgiyi organize etme, karşılaştırma, benzerlik/farklılık bulabilme
• Dolaylı yargıları bulma
• Söz sanatları ve dil oyunlarını tanıma, önyargıları belirleme
• Anlamları açıklama
• Belirsizlik, ilişki, kaynak, zıtlık vb konuların tespitini yapabilme

• Kaynak: Amerikan Ulusal Lise Eğitim Birliği

Eleştirel Düşünmenin Kapsamı
• Analiz
• Amaçları ve fikirleri sınama
• Altboyutları, zorlukları, amaçları anlama
• İfadelerin analizi – ortaya çıkarılması
• Mantığa uygunluk, ana yargı, açıklamaları anlama ve tespit etme

• Kaynak: Amerikan Ulusal Lise Eğitim Birliği

Eleştirel Düşünmenin Kapsamı
• Değerlendirme
• Önem, uygunluk, geçerlilik, güvenirlik tespiti
• Çıkarım
• Kanıt sorgulama/toplama
• Farklı bilgi parçalarını birleştirme
• Alternatif hipotez geliştirme
• Hipotez test edebilme
• Kontrol edilmesi gereken değişkenleri belirleyebilme
• Sonuç/Yargı tasarlama

• Kaynak: Amerikan Ulusal Lise Eğitim Birliği

Eleştirel Düşünmenin Kapsamı
• Zıtlıkların/Tutarsızlıkların Tespiti ve Önlenmesi
• Yansıtıcı Düşünme
• Eğitim
• Merak, gönüllülük, esneklik, titizlik, açık fikirlilik vb

• Kaynak: Amerikan Ulusal Lise Eğitim Birliği

Eleştirel Düşünme Stratejileri
• Duyuşsal Stratejiler
• Bağımsız düşünme
• Ben/toplum merkezli içgörü geliştirme
• Tarafsız düşünme
• Düşünce-duygu ilişkisini kavrama
• Yargılamayı geciktirmek
• Entelektüel cesaret
• Entelektüel iyi niyet
• Entelektüel azim
• Düşünme becerisine güvenme
 Eleştirel Düşünme Stratejileri
• Bilişsel Stratejiler – Makro Yenekler •
• Genellemeden kaçınma • Eylem/politika analizi
• Karşılaştırma • Eleştirel okuma
• Bakış açısı geliştirme • Eleştirel dinleme
• Netlik sağlama • Disiplinlerarasılık
• Dili analiz etmek/açıklamak • Mantık yürütme
• Kaynak güvenirliği değerlendirme
• Sorgulama
• Görüş, yorum, inanç analizi
• Çözüm üretimi / değerlendirmesi
 Eleştirel Düşünme Stratejileri
• Bilişsel Stratejiler – Mikro Beceriler
• İdealler vs uygulamalar analizi
• Düşünme üzerine düşünme
• Benzerlik/farklılık tespiti
• Varsayım değerlendirme
• İlgililik değerlendirme
• Çıkarım, kestirim, yarım
• Kanıt/iddia değerlendirme
• Çelişki tespiti
• Sonuç keşfi
Eleştirel Düşünmeyi Etkileyebilen Faktörler
• Cinsiyet
• Bazı araştırmalarda kadınlar erkeklerden daha avantajlı
• Zeka
• Zeka arttıkça eleştirel düşünme becerisi artar (fakat hangi zeka?)
• Kültür
• Sosyo-ekonomik düzey
• Sosyo-ekonomik düzey yükseldikçe eleştirel düşünme tutumu yükselir
• Eğitim, okul, öğretmen tutumu
Eleştirel Düşünme Pratiği
• SWOT Analizi – Değerlendirme öncesi
• Kümeleme
• Aşamalı olarak argüman geliştirme
• Geliştirilen argümanları değerlendirerek bir sonraki aşamaya geçme
• Analiz ve Değerlendirme
• Adil mi?
• Amaç nedir?
• Bu yöntemle bu amaca ulaşılabilir mi?
• Zararı var mıdır?
• Yararları zararlarından fazla mıdır?
• Destekleyici ve çürütücü argümanlar neler olabilir?
• Olumlu – Olumsuz özellikler / Avantajlar – Dezavantajlar tabloları
Örnek
• Bütünleme sınavı kaldırılıp, ikinci bir vize uygulaması yürürlüğe
kondu...
• Çan eğrisi uygulaması...