CHƯƠNG 1.

TỔNG QUAN VỀ CSDL PHÂN TÁN

NỘI DUNG
1.6 Kiến trúc cơ bản của một cơ sở dữ liệu phân tán

1.7 Các đặc điểm chính của hệ phân tán

1.8 Trong suốt phân tán

MỤC ĐÍCH
Cung cấp cho người sử dụng thấy được các mức
trong suốt khác nhau được cung cấp của một DDBMS.

1
1.6 KIẾN TRÚC CƠ BẢN CỦA CSDL PHÂN TÁN

Sơ đồ tổng thể
(Glo bal Schema) Các
sơ
đồ
Sơ đồ phân đoạn
(Frag me ntatio n Schema) độc
lập
vị trí
Sơ đồ định vị
(Allo c atio n Schema)

Sơ đồ ánh xạ địa phương 1 Sơ đồ ánh xạ địa phương n

(Loc al mapping Schema 1) (Loc al mapping Schema n)

Hệ quản trị CƠ SỞ DỮ LIỆU tại vị trí 1 Hệ quản trị CƠ SỞ DỮ LIỆU tại vị trí n
(DB MS 1) (DB MS n)

CSDL địa
CSDL địa
phương 1
phương 2
(Local
(Local
Database 1)
Database 2)

2
Kiến trúc tham khảo dùng cho CSDLphân tán
 1.6 Kiến trúc cơ bản của một cơ sở dữ liệu phân tán

a. Sơ đồ tổng thể (Global Schema):

Xác định tất cả các dữ liệu sẽ được lưu trữ trong cơ sở dữ

liệu phân tán cũng như các dữ liệu không được phân tán ở các

trạm trong hệ thống.

Sơ đồ tổng thể được định nghĩa theo cách như trong CSDL

tập trung.

Trong mô hình quan hệ, sơ đồ tổng thể bao gồm định nghĩa

của tập các quan hệ tổng thể (Globle relation) .

3
 1.6 Kiến trúc cơ bản của một cơ sở dữ liệu phân tán

b. Sơ đồ phân đoạn (fragment schema):

• Mỗi quan hệ tổng thể có thể chia thành một vài phần không
giao nhau gọi là phân đoạn (fragment).
• Sơ đồ phân đoạn mô tả các ánh xạ giữa các quan hệ tổng thể
và các đoạn được định nghĩa trong sơ đồ phân đoạn
(fragmentation Schema)
• Các đoạn được mô tả bằng tên của quan hệ tổng thể cùng với
chỉ mục đoạn. Chẳng hạn, Ri được hiểu là đoạn thứ i của quan
hệ R.

4
 1.6 Kiến trúc cơ bản của một cơ sở dữ liệu phân tán

c. Sơ đồ định vị (allocation schema):

Các đoạn là các phần logic của một quan hệ tổng thể được
định vị vật lý trên một hay nhiều trạm.
Sơ đồ định vị xác định đoạn dữ liệu nào được định vị tại trạm
nào trên mạng.
Tất cả các đoạn được liên kết với cùng một quan hệ tổng thể
R và được định vị tại cùng một trạm j cấu thành ảnh vật lý quan
hệ tổng thể R tại trạm j.
Do đó ta có thể ánh xạ một-một giữa một ảnh vật lý và một
cặp (quan hệ tổng thể, trạm).
Các ảnh vật lý có thể chỉ ra bằng tên của một quan hệ tổng
thể và một chỉ mục trạm.
5
 1.6 Kiến trúc cơ bản của một cơ sở dữ liệu phân tán

• Ký hiệu Ri để chỉ đoạn thứ i của quan hệ tổng thể R

Ký hiệu Rj để chỉ ảnh vật lý của quan hệ tổng thể R tại
trạm j
• Tương tự như vậy, bản sao của đoạn i thuộc quan hệ R
tại trạm j được ký hiệu là Rij

6
 1.6 Kiến trúc cơ bản của một cơ sở dữ liệu phân tán

d. Sơ đồ ánh xạ địa phương (Local mapping schema):

• Thực hiện ánh xạ các ảnh vật lý lên các đối tượng được
thực hiện bởi hệ quản trị cơ sở dữ liệu địa phương
• Tất cả các đoạn của một quan hệ tổng thể trên cùng một
trạm tạo ra một ảnh vật lý

6
 1.6 Kiến trúc cơ bản của một cơ sở dữ liệu phân tán

R R11
R1 R1
R12 (Trạm 1 )

R
2
R21
R2
(Trạm 2 )
R22
R3

R32
R4
R3
R3 3
(Trạm 3 )

R43

Quan hệ tổng thể Các đoạn Hình ảnh vật lý

7
Các đoạn và hình ảnh vật lý của một quan hệ tổng thể
 1.6 Kiến trúc cơ bản của một cơ sở dữ liệu phân tán

Ba yếu tố được suy ra từ kiểu kiến trúc này là:

a. Tách rời khái niệm phân đoạn dữ liệu với khái niệm định vị
dữ liệu.
b. Biết được dữ liệu dư thừa
c. Độc lập với các DBMS địa phương

Ba yếu tố này tương ứng với ba mức trong suốt tương ứng

8
 1.6 Kiến trúc cơ bản của một cơ sở dữ liệu phân tán

a. Tách rời khái niệm phân đoạn dữ liệu với khái niệm
định vị dữ liệu.
•Phân đoạn dữ liệu, bao gồm những công việc mà người
lập trình ứng dụng làm việc với quan hệ tổng thể, phân chia
quan hệ tổng thể thành các đoạn.
•Thông qua tính trong suốt phân đoạn (fragmentation
transparency) người lập trình sẽ nhìn thấy được những
đoạn dữ liệu bị phân chia như thế nào.
•Định vị dữ liệu lại liên quan đến các công việc của
người sử dụng và người lập trình ứng dụng tại các
đoạn dữ liệu được định vị tại các trạm.
•Thông qua tính trong suốt vị trí (location transparency)
người lập trình sẽ biết được vị trí của các đoạn dữ liệu trên
các trạm.
9
 1.6 Kiến trúc cơ bản của một cơ sở dữ liệu phân tán

b. Biết được dữ liệu dư thừa:

•Người lập trình ứng dụng có thể biết được dư thừa dữ
liệu ở các trạm.
•Từ hình vẽ trên, chúng ta thấy rằng hai ảnh vật lý R2 và
R3 có trùng lặp dữ liệu. Do đó các đoạn dữ liệu trùng nhau
có thể tránh được khi xây dựng các khối ảnh vật lý.

c. Độc lập với các DBMS địa phương

Tính chất này còn được gọi là trong suốt ánh xạ địa
phương (local mapping transparency), cho phép chúng ta
khảo sát các vấn đề về quản lý CSDL phân tán mà không
cần phải hiểu rõ mô hình dữ liệu của DBMS địa phương
đang sử dụng.
10
 1.7 CÁC ĐẶC ĐIỂM CHÍNH CỦA HỆ PHÂN TÁN

1.7.1 Chia sẻ tài nguyên

• Được thực hiện qua mạng truyền thông.
• Mỗi tài nguyên cần phải được quản lý bởi một chương
trình có giao diện truyền thông
• Các tài nguyên có thể được truy nhập, cập nhật một cách
tin cậy và nhất quán.
Quản lý tài nguyên: bao gồm
• Lập kế hoạch dự phòng
• Đặt tên cho các lớp tài nguyên
• Cho phép tài nguyên được truy nhập từ nơi này đến nơi
khác
• Ánh xạ tên tài nguyên vào địa chỉ truyền thông.
11
 1.7 CÁC ĐẶC ĐIỂM CHÍNH CỦA HỆ PHÂN TÁN

1.7.2 Tính mở
Tính mở của hệ thống phân tán là tính dễ dàng mở rộng
phần cứng của nó. Một hệ thống được gọi là có tính mở thì
phải có các điều kiện sau:
. Hệ thống có thể tạo nên bởi nhiều loại phần cứng và
phần mềm của nhiều nhà cung cấp khác nhau.
. Có thể bổ sung vào các dịch vụ dùng chung tài nguyên
mà không phá hỏng hay nhân đôi các dịch vụ đang tồn tại.
. Tính mở được hoàn thiện bằng cách xác định hay phân
định rõ các giao diện chính của một hệ và làm cho nó tương
thích với các nhà phát triển phần mề m.
. Tính mở của hệ phân tán dựa trên việc cung cấp cơ chế
truyền thông giữa các tiến trình và công khai các giao diện
dùng để truy nhập các tài nguyên chung.
12
 1.7 CÁC ĐẶC ĐIỂM CHÍNH CỦA HỆ PHÂN TÁN

1.7.3 Khả năng song song

• Hệ phân tán hoạt động trên một mạng truyền thông có
nhiều máy tính, mỗi máy có thể có một hay nhiều CPU.
• Có thể thực hiện nhiều tiến trình trong cùng một thời
điểm. Việc thực hiện tiến trình theo cơ chế phân chia thời
gian (một CPU) hay (nhiều CPU).
Khả năng làm việc song song trong hệ phân tán được
thể hiện qua hai tình huống sau:
• Nhiều người sử dụng đồng thời đưa ra các lệnh hay các
tương tác với các chương trình ứng dụng.
• Nhiều tiến trình Server chạy đồng thời, mỗi tiến trình
phải đáp ứng yêu cầu từ các Clients.

13
 1.7 CÁC ĐẶC ĐIỂM CHÍNH CỦA HỆ PHÂN TÁN

1.7.4 Khả năng mở rộng

Khả năng mở rộng của một hệ phân tán được đặc trưng
bởi tính không thay đổi phần mềm hệ thống và phần mềm
ứng dụng khi hệ được mở rộng.
Yêu cầu cho việc mở rộng không chỉ là mở rộng phần
cứng, về mạng mà nó trải trên các khía cạnh khi thiết kế hệ
phân tán.
Ví dụ: tần suất sử dụng trên mạng đột ngột. Để tránh tình
trạng tắc nghẽn xảy ra khi chỉ có một Server và phải đáp
ứng các yêu cầu truy nhập các file đó. Người ta nhân bản
các file trên một Server khác và hệ thống được thiết kế sao
cho việc thêm Server được dễ dàng. Một số giải pháp khác
là sử dụng Cache và các bảng sao dữ liệu.
14
 1.7 CÁC ĐẶC ĐIỂM CHÍNH CỦA HỆ PHÂN TÁN

1.7.5 Khả năng thứ lỗi

Việc thiết kế khả năng thứ lỗi các hệ thống máy tính dựa
trên hai giải pháp sau:
• Dùng khả năng thay thế để đảm bảo sự hoạt động liên
tục và hiệu quả.
• Dùng các chương trình hồi phục dữ liệu khi xảy ra sự cố.

15
 1.7 CÁC ĐẶC ĐIỂM CHÍNH CỦA HỆ PHÂN TÁN

1.7.6 Đảm bảo tin cậy và nhất quán

Hệ thống yêu cầu độ tin cậy như:

. Bí mật của dữ liệu

. Các chức năng khôi phục lỗi phải đảm bảo

. Ngoài ra các yêu cầu của hệ thống về tính nhất quán

cũng thể hiện ở chỗ: không có mâu thuẫn trong nội dung cơ

sở dữ liệu

16
 1.8 TRONG SUỐT PHÂN TÁN

1.8.1Tính trong suốt

Tính trong suốt của một hệ phân tán được hiểu như là việc
che khuất đi các thành phần riêng biệt của hệ đối với người sử
dụng và những người lập trình ứng dụng.
Các loại trong suốt trong hệ phân tán:
d. Trong suốt phân đoạn (fragmentation transparency)
e. Trong suốt về vị trí (location transparency)
f. Trong suốt ánh xạ địa phương (local mapping transparency)
g. Không trong suốt (no transparency)

17
 1.8 TRONG SUỐT PHÂN TÁN

a. Trong suốt phân đoạn (fragmentation transparency):

Khi dữ liệu đã được phân đoạn thì việc truy cập vào CSDL
được thực hiện bình thường như là chưa bị phân tán và không
ảnh hưởng tới người sử dụng.
Ví dụ: Xét quan hệ tổng thể NCC (Id, Tên, Tuổi)
và các phân đoạn được tách ra từ nó:
NCC1 (Id, Tên, Tuổi)
NCC2 (Id, Tên, Tuổi)
NCC3 (Id, Tên, Tuổi)
Giả sử DDBMS cung cấp tính trong suốt về phân đoạn, khi
đó ta có thể thấy tính trong suốt này được thể hiện như sau:
Khi muốn tìm một người có Id=”Id1“ thì chỉ cần tìm trên
quan hệ tổng thể NCC mà không cần biết quan hệ NCC có
phân tán hay không.
18
1.8 TRONG SUỐT PHÂN TÁN

SELECT *
FROM NCC
WHERE Id=”Id1”
NCC1
Vị trí1

DDBMS

NCC2
Vị trí2

NCC3
Vị trí3

Trong suốt phân đoạn

19
 1.8 TRONG SUỐT PHÂN TÁN

b.Tính trong suốt về vị trí (location transparency):

•Người sử dụng không cần biết về vị trí vật lý của dữ liệu
mà có quyền truy cập đến cơ sở dữ liệu tại bất cứ vị trí nào.
•Các thao tác để lấy hoặc cập nhật một dữ liệu từ xa được
tự động thực hiện bởi hệ thống tại điểm đưa ra yêu cầu.
•Tính trong suốt về vị trí rất hữu ích, nó cho phép người sử
dụng bỏ qua các bản sao dữ liệu đã tồn tại ở mỗi vị trí. Do
đó có thể di chuyển một bản sao dữ liệu từ một vị trí này đến
một vị trí khác và cho phép tạo các bản sao mới mà không
ảnh hưởng đến các ứng dụng.
20
1.8 TRONG SUỐT PHÂN TÁN

Ví dụ: Với quan hệ tổng thể R và các phân đoạn như đã nói
ở trên nhưng giả sử rằng DDBMS cung cấp trong suốt về vị
trí nhưng không cung cấp trong suốt về phân đoạn.
Xét câu truy vấn tìm người có Id=”Id1”.
SELECT *
FROM NCC1
WHERE Id=”Id1”
IF NOT #FOUND THEN
SELECT *
FROM NCC2
WHERE Id=”Id1”
21
 1.8 TRONG SUỐT PHÂN TÁN

• Đầu tiên hệ thống sẽ thực hiện tìm kiếm ở phân đoạn NCC1
và nếu DBMS trả về biến điều khiển FOUND thì một câu
lệnh truy vấn tương tự được thực hiện trên phân đoạn NCC2
,...
• Ở đây quan hệ NCC được 2 sao làm hai bản trên hai vị trí và 2
vị trí3 , ta chỉ cần tìm thông tin trên quan hệ NCC mà2 không
cần quan tâm nó ở vị trí nào.
DBMS NCC
1
Vị trí 1

NCC2
Vị trí 2

NCC2 Vị trí 3

Sự trong suốt về vị trí 22

 1.8 TRONG SUỐT PHÂN TÁN

c. Trong suốt ánh xạ địa phương (local mapping transparency):

• Là một đặc tính quan trọng trong một hệ thống DBMS không
đồng nhất
• Ứng dụng tham chiếu đến các đối tượng có các tên độc lập từ
các hệ thống cục bộ địa phương.
• Ứng dụng được cài đặt trên một hệ thống không đồng nhất
nhưng được sử dụng như một hệ thống đồng nhất.
DBMS
NCC1
Vị trí 1

NCC2
Vị trí 2

23
Sự trong suốt ánh xạ địa phương
 KIỂM TRA: CSDL PHÂN TÁN

Câu 1: CSDL phân tán là gì? Lấy ví dụ một hệ thống

có sử dụng CSDL phân tán, xây dựng mô hình CSDL
phân tán cho hệ thống đó.
Câu 2: So sánh CSDL phân tán và CSDL tập trung.
Nêu ưu, nhược điểm của hai loại CSDL này.
Câu 3: Trình bày hiểu biết của em về trong suốt
phân tán.
CHƯƠNG I TỔNG QUAN VỀ CSDL PHÂN TÁN

HẾT CHƯƠNG 1