Öğrenciyi Çok Yönlü Tanimaya Dönük Araçlar: Dr. Mehmet ŞATA

ÖĞRENCİYİ ÇOK YÖNLÜ
TANIMAYA DÖNÜK ARAÇLAR

Dr. Mehmet ŞATA
Sunu Planı
 gözlem,
 performans değerlendirme,
 öğrenci ürün dosyası,
 akran değerlendirme,
 öz değerlendirme,
 tutum ölçekleri
Niçin Tamamlayıcı/Alternatif Ölçme ve
Değerlendirme?
 Ölçme değerlendirme yöntemi olarak
öğrenciler açısından ne kadar ortak yönler
bulunursa, öğrencinin o kadar objektif ölçme
değerlendirilmesi mümkün olmaktadır.
Alternatif ölçme değerlendirme;
 Daha derin ve anlamlı bilgiyi ölçmesi
 Öğrenme ürünü kadar öğrenme sürecine
odaklanması,
 Öğrenmeyi motive etmesi,
 Farklı yaklaşım ve materyallerin denenmesi ve
değerlendirilmesi, problem çözme ve bilimsel süreç
becerilerinin kullanılması ve geliştirilmesine olanak
vermesi,
 Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor boyutlarındaki
gelişimlerin üçünü birden yoklama özelliğine sahip
olması,
 Alternatif değerlendirmelerde, üst düzey düşünme
(analiz, sentez ve değerlendirme), problem çözme
becerisi geliştirme ve gerçek dünyadaki sorunlarla
ilgilenmeye yönlendirmesi vb. açısından önemlidir.
 Öğrenci merkezli bir anlayış kapsamı vardır.
 Öğrencilerin bireysel farklılıkları
değerlendirilebilir.
 Öğrenci kazandığı bilgiyi, önceden sahip
olduğu bilginin üstüne ekleyebilir.
 Sadece öğrenme ürününü değil öğrenme
sürecini de değerlendiren yöntemlerdir.
Uyulması Gereken Temel İlkeler
 Değerlendirme uzun süreli olmalı
 Değerlendirme birçok beceriyi kapsamalı
 Birçok beceri farklı ölçme araçları kullanılarak
değerlendirilmeli
 Hem bireysel hem de grup değerlendirmeleri
yapılmalı
 Değerlendirmede hem ürüne hem de sürece
odaklanmalı
Gözlem
 Gözlemler: Çıktılarının görülebildiği bazı
alanlarda bu yöntem oldukça önemlidir.
 Uygulamada hız ve zaman önemlidir.
 Özellikle fen dersleri için uygundur.
 Gözlemler, öğrenciler hakkında doğru ve
çabuk bilgiler sağlar.
Gözlem
Öğretmen öğrencilerin:
 Soru ve önerilerine verilen cevaplarını,
 Tarihsel olaylar, kişiler, hareketlerle ilgili sınıf içi
tartışmalarda katılımlarını,
 Grup çalışmalarında ve tartışmalarında katılımlarını,
 Öğretmenin, öğrenmeyle ilgili yaptığı görevler ve
materyallere öğrencinin gösterdiği tepkiyi,
 Tarihsel kanıtları kullanma yollarını gözlemler.
Gözlem
Gözlem yaparken dikkat edilecek hususlar:
 Ölçütleri koyarken bütün öğrenciler için aynı standartlar
kullanılmalıdır.
 Her öğrenci/katılımcı birkaç kez gözlemlenmelidir.
 Her öğrenci değişik durumlarda ve farklı günlerde
gözlemlenmelidir.
 Her öğrenci değişik özellikler, beceriler ve davranışlara göre
değerlendirililmelidir.
 Yapılan gözlem için değerlendirme mümkün olduğu kadar
gözlemlenen zamanın kaydedilmelidir.
Performans Değerlendirme
Performans; Öğrencinin edindiği bilgi ve becerileri
kullanarak yeni bir ürünü ortaya koyarken gösterdiği
çaba olarak tanımlanır.
Performans değerlendirme ise öğrenci başarısının
gelişimini sağlamak amacıyla yapılan üst düzey zihinsel
çaba gerektiren çalışmalar olarak adlandırılmaktadır.
Performans değerlendirmede genellikle performans
görevleri kullanılmaktadır.
Performans Görevi:
Gerçek Yaşam Durumlarına Dayalı (Authentic): Bu görevler
mümkün olduğu kadar gerçek bir hedef ve mantıklı izleyiciler
eşliğinde gerçek problemlere, seçeneklere, durumlara, ölçütlere
ve standartlara dayalı olmalıdır.
Güvenilir (Credible) : Bunlar ise oldukça ayrıntılı kapsamı olan
ve belli ölçütlerle tanımlanmış performansları içermelidir. Aynı
zamanda geçerli ve güvenilir olmalıdır.
Kullanışlı/ Kullanımı Kolay (User-Friendly): Öğrencilerin zihinsel
düzeylerine ve yaş grubuna uygun, öğrenciyi çeken ve
güdüleyici, geri dönüt verme yönünden zengin ve yeniliklere
açık görevler olmalıdır.
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından uygulanmış olan

ev ödevleri veya performans ödevleri,
performans görevi olarak değerlendirilebilir mi?
Niçin?
Performans Görevi Çeşitleri
1. Sınırlandırılmış performans görevleri
2. Genişletilmiş yanıtlı performans görevleri
Sınırlandırılmış performans görevleri:
 Çok fazla veri toplanmasını gerektirmeyen ve
sınıf içerisinde tamamen öğretmen kontrolü
altında gerçekleştirilen çalışmalardır.
 Sınırlandırılmış performans görevlerinde belirli

bir öğrenme hedefine odaklanılır.
 Genişletilmiş yanıtlı performans görevlerine
göre uygulaması ve puanlaması daha kolay ve
zaman alıcı olan sınırlandırılmış yanıtlı
performans görevlerinde gerçek yaşam
durumlarını içeren görevlerin verilmesi (ağırlıklı
olarak sınıf içinde gerçekleştiği için) oldukça
zordur.
Sınırlı cevap performans görevleri için aşağıdaki örnekleri
verebiliriz:
 Bir işe başvurmak için gerekli bir mektup yazın.
 Bir hikayenin bir bölümünü sesli olarak okuyun.
 Beş düz plastik çubuğu farklı kombinasyonlarda kullanarak
yapabildiğiniz kadar üçgen yapın ve her birinin çevre
uzunluğunu not edin.
 İki sıvıdan hangisinin tuz içerdiğini tespit edin.
 İstanbul ve Rize’ye düşen ortalama aylık yağmur miktarlarını
gösteren bir grafik çizin.
Genişletilmiş yanıtlı performans görevleri:
Bilginin toplanmasını, düzenlenmesini, analiz
edilmesini, yorumlar yapılmasını vb. içeren ve daha
uzun sürede tamamlanan çalışmalardır.
Bu tür performans görevleri, öğrencilerin derste

edindikleri temel bilgi ve becerileri, üst düzey zihinsel
becerilerle ilişkilendirmelerini ve kendilerine verilen
yeni bir problemi çözmeyi gerektirir.
Bu türdeki performans görevleri bir hafta ile bir
ay içerisinde tamamlanacak şekilde öğrencilere
verilebilir. Öğrenci bu tür performans görevinin
önemli bir kısmını sınıf dışında tamamlamaktadır.
Bu durum öğretmenin gerçek yaşam durumlarını
içeren görevler vermelerine olanak tanımaktadır.
Çevreyi korumak amacı ile harekete geçirmek ve bir takım
önlemlerin alınmasına aktif biçimde katılmalarını istiyorsunuz.
Ama küçük bir sorununuz var! Onları ikna etmek. Bu amaçla
sesli olarak okuyabileceğiniz bir sayfalık bir kompozisyon
yazınız.
Bir futbol topu gibi düşen bir objenin ivmesini tahmin etmek
için bir deney/araştırma tasarlayın ve yapın. Bunun için
kullandığınız işlemleri tanımlayın, topladığınız ve analiz
ettiğiniz verileri sunun ve sonuçlarınızı belirtin.
Performans görevleriyle ilgili farklı bir sınıflama da
Oosterhof (2003) tarafından yapılmıştır.
Oosterhof, performansa dayalı durum belirlemeyi
“tek görevli (single task)”

“karmaşık görevli (complex task)
Performans Görevinin bölümleri:
 Tanımlama
 Görev
 Yönerge
 Puanlama Yöntemi
Tanımlama:
Performans görevinin kimlik kartı niteliğindedir. Bu

bölümde performans görevinin hangi derste, dersin
hangi konusuna, kazanımlarına ait olduğu belirtilir.
Öğrencinin ilgili kazanımları kullanarak ulaşması
beklenen performanslar yani beklenen öğrenme
çıktılarının neler olduğu yazılır. Ayrıca bu kısımda
görevin puanlama yöntemi de belirtilir.
Görev:
Performans görevinin kalbini
oluşturmaktadır.
Bu bölümde öğrenciye çözüm bulması
gereken bir problem durumu veya yapması
gereken görevler sunulmaktadır.
Yönerge:
Öğrencinin görevi yerine getirirken dikkat
etmesi gereken noktalar belirtilmektedir.
Bu noktalar çalışmaya başlamadan önce,
çalışma sırasında ve çalışmanın bitiminde
olmak üzere üç boyutta ele alınabilir.
Puanlama yöntemi:
Öğrencinin yaptığı çalışmanın değerlendirilmesinde
kullanılacak dereceli puanlama anahtarları ve formlar
bulunmaktadır.
Bir performans görevinin geliştirilirken yukarıda sözü
edilen dört yerinde olacaktır. bölümü içerecek şekilde
düzenlenmesi
Performans Görevinin Geliştirme Aşamaları
Performans görevleri yazılırken iki yol izlenebilir.
Birincisi gözlenmek istenen üst düzey zihinsel
süreç/süreçler belirlenir, sonra ders içeriğiyle
ilişkilendirilir ve performans görevi yazılır.
İkincisi ise, önce dersin içeriği, kazanımlar
belirlenir; sonra buna uygun üst düzey zihinsel
süreçler tanımlanır ve performans görevi yazılır.
Birinci aşama: Ölçülecek zihinsel süreçlerin belirlenmesi
ve ders içeriğiyle ilişkilendirilmesi
Öğrenciye performans görevi vermenin genel olarak iki

temel amacı vardır. İlki öğrendiklerini yaşamda kullanmayı
sağlamak, ikincisi ise öğrencinin üst düzey zihinsel
süreçlerini kullandırarak, gelişimine katkıda bulunmak.
Öğretim programında yer alan bazı kazanımlar
yapısı gereği, zihinsel süreçlerle doğrudan ilişkilidir.
Ancak bazı kazanımlar zihinsel süreçlerle
doğrudan ilişkilendirilemeyebilir. Bu durumda,
öğretmenin, kazanımları hangi zihinsel süreçle
ilişkilendireceğini kendisinin belirlemesi
gerekmektedir.
İkinci Aşama: Görev kısmının oluşturulması
Bu aşamada öğretmen, öğrencinin bizzat kendisinin
yapacağı (yapabileceği) bir görev ya da problem
durumu oluşturur.
Bu problem durumu bir tür sorudur ve öğrencinin
verilen bir durumla ilgili olarak neleri yapması ya da
hangi görevleri yerine getirmesi gerektiğini tanımlar.
Performans görevleri, öğrencilerin görsel ya da

yazılı kaynaklardan yararlanarak hazırlayacağı bir
çalışma olabileceği gibi, öğrencinin bizzat içinde
yer alarak ve yaşayarak yerine getireceği bir
çalışma da olabilir.
İnsanoğlu yaşamının pek çok noktasında sorunlarla karşılaşıyor. Senden derste öğrendiğin
bilgilerden de yararlanarak insanın yaşamında karşılaştığı sorunları çözmeye yardımcı olacak ve yaşamını
kolaylaştıracak bir ürün tasarlamanı istiyorum. Bu ürün evde, sokakta, okulda ya da yaşamın herhangi bir
yerinde kullanılacak bir ürün olabilir.
Bunun için senden;
1. İnsanların günlük yaşamlarında karşılaştıkları önemli sorunların neler olduğunu belirlemen

2. Bu sorunlardan birini seçerek onun çözümünde kullanılabilecek bir ürün tasarlaman
3. Ürünü tasarlama sürecini aşamalar halinde yazman beklemektedir.
Çalışmanı 5 dakikayı aşmayacak şekilde arkadaşlarına sunmalısın.

Üçüncü Aşama: Yönergenin Hazırlanması
Öğrenci tarafından yerine getirilmesi gereken görev
oluşturulduktan sonra, öğrencilerin görevi yaparken
dikkat etmeleri gereken noktaları belirten kısa bir
yönerge hazırlanır.
Yönerge öğrenciyi baskılayıcı ve kontrol altında tutucu
değil, onun çalışmasını yaparken gözünden kaçabilecek
ve gerçek performansını sergilemesine yardımcı olacak
noktalara dikkat çekici olmalıdır.
Üçüncü Aşama: Yönergenin Hazırlanması
Yönerge, öğrenciler için yol gösterici açıklamalardan oluşur.
Yönergede, görevin kolayca yanıtlanmasını sağlayacak
ipuçlarına yer verilmemelidir. Yönergede göreve ilişkin
soruların yer almamasına dikkat edilmelidir.
Ayrıca yönergenin sonunda öğrencinin çalışmasını ne zaman,
nasıl teslim edeceği ve çalışmanın hangi ölçütlere göre
değerlendirileceği de belirtilmelidir.
Dördüncü Aşama: Puanlama yönteminin seçilmesi
Bu aşamada belirlenen puanlama yöntemine uygun olarak,
dereceli puanlama anahtarı (scoring rubric) ve öğrencilerin
kullanacağı diğer değerlendirme formları (öz değerlendirme,
akran değerlendirme ve grup değerlendirme ) hazırlanır.
Performans görevlerinin puanlanmasında genel olarak “dereceli

puanlama anahtarı” kullanılır. Dereceli puanlama anahtarları,
öğrenci çalışmalarının puanlanmasında kullanılan kategorilerin ve
bu kategorilere ait çeşitli düzeydeki tanımlamaların bulunduğu bir
puanlama aracıdır.
İyi Bir Performans Görevi Hazırlarken Dikkat
Edilmesi Gereken Noktalar
 Performans görevleri, öğrencilerin üst düzey zihinsel
becerilerini ortaya koyabilecekleri yapıda olmalıdır.
Hatalı örnek:(İlköğretim 6.sınıf)
Petrol dünyada en çok hangi bölgelerde bulunur?
Petrol kullanılabilir duruma gelmeden önce hangi
işlemlerden geçer?
Petrolü yaşamda nerelerde kullanırız? Örneklerle anlatınız.
İyi Bir Performans Görevi Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
 İyi Örnek: (İlköğretim 6.sınıf)
Dünyamızda enerji insanlar için vazgeçilmezdir. Günümüzde petrol insanoğlunun en
önemli enerji kaynağıdır ancak tükenebilir bir kaynak olduğu da bilinmektedir.
Senden bu durumu göz önüne alarak aşağıdaki sorulara yanıt bulman beklenmektedir.
Petrol bulunmasaydı içinde yaşadığımız Dünyanın durumu nasıl olurdu? Dünyanın
içinde bulunduğu bugünkü durumu düşün ve yaşanabilecek olumlu ve olumsuz
sonuçları gerekçeleriyle yaz.
Bir gün dünyadaki petrol kaynakları tükenecek. Siyasi karar vericiler senden bu soruna
bugünden bir çözüm üretmeni istiyorlar. Bilim insanlarının yaptığı çalışmaları da
inceleyerek, en doğru çözüm yolunun ne olduğunu gerekçeleriyle yaz.
 Performans görevi anlaşılır, ilgi çekici ve yazıldığı sınıf
düzeyine uygun olmalıdır.
Hatalı Örnek: (İlköğretim 5.sınıf)
Teknolojinin çevreye verdiği zararları araştırarak rapor
halinde yazın. Sorunların çözümü için önerilerde bulunun.
İyi örnek: (İlköğretim 5.sınıf)
Öğretmenin, bir gün Fen ve Teknoloji dersinden sonra sana mutlaka izlemen gerektiğini
söyleyerek bir CD verdi. Eve gidip CD nin birinci bölümünde uçan arabalar, yüzen evler
gibi çok değişik şeyler gördün. Ayrıca insanlar istediği yere istediği zamanda gidebiliyorlar
ve teknolojik araçları işlerini kolaylaştırmak için her yerde kullanıyorlardı. CD ‘nin ikinci
bölümünü izlerken de birinci bölümden farklı görüntüler vardı. Gökyüzü gündüz olmasına
rağmen duman ve islerden dolayı kapkara gözüküyordu. Denizler kahverengiydi, insanlar
nefes almak için gaz maskesi takıyorlar, doğal besinler olmadığı için haplarla
besleniyorlardı.
CD ‘yi izledikten sonra insanların teknolojiyi kullanmayla ilgili kafanda birtakım sorular
oluştu. Gerçekten teknoloji insanlar için yararlı mıydı, yoksa zararlı yönleri de var mıydı?
Teknolojinin gelecekte, çevreye ve insanlara benzer zararlarının olmaması için bugünden
nasıl önlemler alınması gerekir? Bu konuyla ilgili araştırma yaparak konuyla ilgili
görüşlerini gerekçeleriyle açıkla.
 Performans görevinin yönergesi açık, net ve öğrenciye
çalışma hakkında rehberlik edecek nitelikte olmalıdır.
Performans Görevi: Sence petrol bulunmasaydı şu an dünya
nasıl olurdu? İlerde dünyadaki petrol kaynakları tükenince
petrole alternatif enerji kaynakları neler olabilir?
Hatalı yönerge 1:
Çalışmanı yaparken…..adresinden konuyla ilgili bilgi
bulabilirsin.
Kitabınızın 69.sayfasında konuyla ilgili bilgi bulabilirsin.
Çalışma sırasında şu an petrol dışında kullandığımız,
doğalgaz, güneş enerjisi vb. dikkate alabilirsin.
Çalışmanı 1 ay içerisinde teslim etmek zorundasın.
Hatalı yönerge 2:
Çalışmanı yaparken farklı kaynaklardan yararlanabilirsin
Çalışmanda petrolle ilgili ayrıntılara yer vermelisin
Çalışmanın değerlendirilmesinde bazı ölçütler kullanılacaktır.
Çalışmanı 5 ile 10 gün içerisinde teslim etmelisin.
İdeal Yönerge:
Çalışmanı yaparken internet, ansiklopedi, kitap ve dergilerden yararlanabilir, konuyla ilgili
uzman kişilerden yardım alabilirsin. Ancak çalışmanı kendi başına yapman gerektiğini
unutmamalısın.
Çalışman sırasında fotoğraf çekebilir, kamera kullanabilir, resimler çizebilir, maketler
yapabilirsin.
Çalışmanı en geç 15 gün içerisinde teslim etmelisin.
Çalışman aşağıdaki ölçütlere göre değerlendirilecektir
Çözüm önerme: Bulduğun düşünce ve çözüm önerileri özgün, yenilikçi ve gerçekçi olmalıdır.
Düzen: Çalışman okunaklı, kağıt temiz ve düzgün kullanılmış olmalıdır.
Materyal kullanımı: Çalışmanın anlaşılmasını desteleyecek görsel materyaller kullanılmalıdır.
Anlatım: Çalışmanı sonunda ulaşılan bilgiler yorum katılarak yazılmalıdır.
Avantajları:
Performans değerlendirmede görevi veya işi ile ilgili işlem
basamaklarının uygulama adımlarını dorudan gözlememize imkan
sağlar.
Doğru cevaba ulaşmak için birden fazla yol olduğunu ve yaratıcı

çözümler üretebileceğini görmemizi sağlar.
Gerçek yaşamda karşılaşılan problemleri ve çözüm yollarını

dikkate alarak tasarlandığından öğrencileri gerçek yaşama
hazırlama özelliği ön plandadır.
Avantajları:
Öğrencilerin problem çözme, okuduğunu anlama, yaratıcılık ve
araştırma becerilerini geliştirir.
Sosyal becerileri geliştirir.
Bağımsız çalışma/düşünme becerilerini geliştirir.
Özgüveni ve özsaygıyı arttırır.
Öz disiplini arttırır, sorumluluk duygusunu geliştirir.

Avantajları:
Kişisel yetenek ve ilgilerin keşfedilmesine yardımcı olur.
Akademik standartlara ve amaçlara yöneltir.
Disiplinler arası bağlantılar kurmayı sağlar.
Konunun derinlemesine incelenmesine olanak sağlar.

Avantajları:
Çalışma alışkanlıklarını geliştirir
Öğrenme sürecini hızlandırır ve zenginleştirir
Öğrenileni pekiştirir; öğrenme güçlüğü çeken çocuklara
destek sağlar
Zamanı doğru kullanmayı öğretir
Öğrenmenin okul dışında da gerçekleştiğini öğretir
Teknolojiyi kullanma fırsatı sağlar; yeni materyalleri
öğrenmeye yardımcı olur.
Sınırlılıkları:
Bazı öğrencilere ilk uygulamalarda zor ve hatta
korkutucu gelebilir.
Gösterilmesi beklenen performansın karmaşık olduğu
durumlarda değerlendirme ölçütlerinin açık ve net
ifade edilmesinde güçlükler yaşanabilir.
Kullanılacak malzemelerin maliyeti
Sınırlılıkları:
Öğretmenlerin yeterince rehberlik yapmaması

Performans görevlerinin internet üzerinden hazır
olarak elde edilmesi, Çalışmaları velilerin yapması
İçerik yerine biçimin ön plana çıkması
Zaman alıcı olması

Öğrenciyi Çok Yönlü Tanimaya Dönük Araçlar: Dr. Mehmet ŞATA

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Öğrenciyi Çok Yönlü Tanimaya Dönük Araçlar: Dr. Mehmet ŞATA

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÖĞRENCİYİ ÇOK YÖNLÜ

TANIMAYA DÖNÜK ARAÇLAR

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından uygulanmış olan

 Sınırlandırılmış performans görevlerinde belirli

Bu tür performans görevleri, öğrencilerin derste

“tek görevli (single task)”

Performans görevinin kimlik kartı niteliğindedir. Bu

Öğrenciye performans görevi vermenin genel olarak iki

Performans görevleri, öğrencilerin görsel ya da

Bunun için senden;

1. İnsanların günlük yaşamlarında karşılaştıkları önemli sorunların neler olduğunu belirlemen

Çalışmanı 5 dakikayı aşmayacak şekilde arkadaşlarına sunmalısın.

Performans görevlerinin puanlanmasında genel olarak “dereceli

Doğru cevaba ulaşmak için birden fazla yol olduğunu ve yaratıcı

Gerçek yaşamda karşılaşılan problemleri ve çözüm yollarını

Sosyal becerileri geliştirir.

Bağımsız çalışma/düşünme becerilerini geliştirir.

Özgüveni ve özsaygıyı arttırır.

Öz disiplini arttırır, sorumluluk duygusunu geliştirir.

Akademik standartlara ve amaçlara yöneltir.

Disiplinler arası bağlantılar kurmayı sağlar.

Konunun derinlemesine incelenmesine olanak sağlar.

Öğretmenlerin yeterince rehberlik yapmaması

You might also like