Fiilimsi (Eylemsi)

Fiilimsi (Eylemsi)

Fiillere getirilen birtakım eklerle oluşturulan;

fiillerin isim, sıfat, zarf şeklini yapan
sözcüklere fiilimsi denir.
 Fiilimsilerin Özellikleri

1. Eylemlerden türetilirler.
2. Olumsuzluk eki (-me / -ma) alabilirler.
3. Fiillerin aldığı “fiil çekim eklerini” yani şahıs
ekleri, haber ve dilek kiplerini alamazlar.
4. Cümlede ad soylu sözcük (ad, sıfat, zarf) gibi
görev yaparlar.
> Fiilimsiler; isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil olmak üzere üçe
ayrılır:
1. İsim-Fiil (Mastar)

Fiillere getirilen “-ma / -me, -mak / -mek, -ış / -

iş / -uş / -üş” ekleriyle yapılır. Bu ekleri, aklımızda daha
kolay kalması için “-iş, -me, -mek” veya “-ma, -ış, -
mak” şeklinde kodlayabiliriz. Bu ekler fillere gelerek onları
cümle içinde “isim” yaparlar. İsim-fiiller, fiillerin isim
gibi kullanılabilen şekilleridir.

ÖRNEK
» Onunla tanışmayı ben de istiyorum.
» Şiir okuyuşuna herkes hayran kaldı.
» Balık tutmak bir yetenek işidir.
» Evin her tarafını güzelce temizlemenizi istiyorum.
» Kitap kaplayışını beğendim.
 İsim-fiiller, isim çekim eklerini alabilir.
ÖRNEK
 Bu çocuğun yürüyüşünde bile hayır yok.

UYARI: İsim-fiiller, olumsuzluk ekini

almış fiillerle karıştırmamalıdır.
ÖRNEK
• Ona, kalemi sakın kırma, demiştim.
cümlesinde “kırma” sözcüğü olumsuzluk
eki almıştır ve bir işin yapılmayacağını bildirir.
UYARI: İsim fiil eki almış olmasına rağmen
zamanla kalıplaşarak bir varlığın veya kavramın
adı haline gelmiş sözcükler vardır. Bunlar fiilimsi
olarak kabul edilmezler.

ÖRNEK
 Bahçedeki kazma herhalde kaybolmuş.
Sıfat-Fiil (Ortaç)

Fiillere getirilen “-an (-en), -ası (-esi), -maz (-mez), -ar (-er , -
ır , -ir , -r), -dık (-dik , -duk , -dük), -acak (-ecek), -mış (-miş , -muş ,
-müş)” ekleriyle yapılır. Bu ekleri, aklımızda daha kolay kalması için “-
an,-ası,-mez,-ar,-dik,-ecek,-miş“ şeklinde
kodlayabiliriz. Çoğu zaman sıfat görevinde kullanılırlar. Varlıkları
niteledikleri için sıfat, yan cümlecik kurdukları için de fiil sayılan
kelimelerdir.
ÖRNEK
» Çalışan öğrenci derslerinde başarılı olur.
» Yaralanan yolcular hastaneye kaldırıldı.
» Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç.
» Akşama kadar aramadık yer bırakmamışlar.
 UYARI: Bazı sözcükler, sıfat-fiil eklerini alarak
kalıcı isim olur. Fiilimsi özelliğini kaybeder.

ÖRNEK
» Yakacak sıkıntısını bu yıl da çekeceğiz.
Yukarıdaki cümlelerde altı çizili sözcükler
fiilimsi değildir. Fiilimsi özelliğini kaybetmiş, bir
varlığa ad olmuştur. Hangi sözcüğün ad olup
hanginin olmadığını anlamak için sözcüğü olumsuz
yapmayı deneyebiliriz.
Zarf-Fiil (Bağ-Fiil, Ulaç)

Fiillere getirilen “-ken, -alı (-eli), -madan (-meden), -ince (-ınca / -unca / -ünce), -
ip (-ıp / -up / -üp), -arak (-erek), -dıkça (-dikçe / -dukça / -dükçe / -tıkça /-tikçe / tukça /
-tükçe), -e… -e (-a… -a), -r… -maz (-r… -mez), -casına (-cesine), -meksizin (-maksızın), -
dığında (-diğinde / -duğunda / -düğünde / -tığında / -tiğinde / -tuğunda / -tüğünde)”
ekleriyle oluşturulan sözcüklerdir.

ÖRNEK
» Dereyi görmeden paçaları sıvama.
» El, elin eşeğini türkü çağırarak arar.
» Kol kesilirken parmak acımaz.
» Çocuklar, konuşa konuşa yanımızdan geçtiler.
» İçeri girer girmez konuşmaya başladı.
» O mahalleden ayrılalı tam üç yıl olmuş.
cümlelerinde altı çizili sözcükler zarf-fiildir.
» Konuşarak halletmeliyiz bütün problemleri.
» Küçükken güle oynaya okula giderdik.
cümlelerinde “konuşarak” ve “güle oynaya” zarf-fiilleri, yüklemi “durum” bakımından
etkilemiştir. Yükleme sorulan “nasıl?” sorusuna cevap verir.