FİKRİ VE SİNAİ HAKLAR

VİZE ÖNCESİ
GENEL DERS TEKRARI
• Fikri mülkiyet (telif) hakları 1886 tarihli Bern Sözleşmesi ile, sınai
mülkiyet hakları ise 1883 tarihli Paris Sözleşmesi ile uluslararası
korumaya kavuşmuştur.
FİKRİ VE SİNAİ HAKLAR KAVRAMI

• Fikri ve Sınai hakları, bir işletmenin ürettiği tüm ürünleri, yöntemleri,

dokümanları, görselleri, kimlik unsurları, sanat eserleri, vb.’ne ilişkin
tüm özgün tasarımları ve gizli ya da açık bilgileri (gayri maddi varlıkları)
ile ilgili sahip olduğu, kullanma, ürüne dönüştürme, çoğaltma,
dağıtma, yayma, satma gibi haklarıdır.
• Sınai haklar, sanayi ve teknolojiyi ilgilendiren alanlardaki patentleri ve
faydalı modelleri, markaları, endüstriyel tasarımları, coğrafi işaretleri
ve entegre devrelerin topografyalarını kapsamaktadır.
• Fikri haklar ise; edebiyat, sanat, müzik, mimari vb. gibi telif eserlerini
kapsar.

Bu fikri ve sınai mülkiyet ayrımı kullanım alanına göre yapılmıştır.

• Gerek fikri, gerekse sınai haklar hukukumuzda ayrı ayrı kanunlarla
düzenlenmiştir.
• Fikri hakları düzenleyen kanun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserlerini
Koruma Kanunu olup, Sınai hakları ilgilendiren kanunlar birden
fazladır. 556 sayılı Markalar, 554 sayılı Tasarımlar, 551 sayılı Patent
kanunları (kararnameleri) vb. gibi. buluşları, tasarımları kapsar.
Fikri hak ile sınai hak arasında birçok benzer yön ve bir çok
farklı yön bulunmaktadır.
Benzer yönler;

1-Her ikisinde de haklar sürelidir.

2-Her ikisinde de haklar mülkiyet nitelikleri taşır ve hukuki

işlemlere konu olur.
 3- Her ikisinde de hakları korumak için hapis cezaları, maddi ve
manevi tazminat imkanları konmuştur.

4-Her ikisinde de hızlı yargılama ve müdahale usulleri benimsenmiş

ve ihtisaslaşmış mahkemeler aracılığıyla işlem yapılması esası
benimsenmiştir.
 5-Her ikisinde de izinsiz çoğaltma-kullanma haksız rekabet
sayılmış olup, özel kanunlar yanında Ticaret Kanunun haksız rekabet
hükümleri uygulanır.
Fikri ve Sınai mülkiyet hakları arasında önemli farklarda vardır.

Bu farklar;

1-Fikri haklarının tescil edilebileceği bir müessese yoktur.

• Sınai haklarında ise bir tescil müessesi kurulmuş olup, bunu merkezi
Ankara'da bulunan Türk Patent Enstitüsü yerine getirir.
2- Yaratılmış bir ürünün Fikri hak olarak korunması için sahibinin
hususiyetini taşıması zorunluluğu getirilmiş olup, sanatsal güzellik
ve estetik özellikleri aranmaktadır.
Oysa sınai haklarda böyle bir zorunluluk yoktur. Sınai hakkın
koruması için “sanayide kullanılabilir” olma kriterini taşıması
yeterlidir.
3- Eserin manevi yönü son derece önemlidir. Bu husus hiçbir anlaşma ile
ortadan kaldırılamaz.
Oysa sınai haklarda İstisnai olarak buluşçunun adını kullanma
zorunluluğu dışında böyle bir zorunluluk yoktur.
4-Fikri hakların kullanımında sanatçıların oluşturduğu meslek
birliklerine özel hak ve imkanlar tanınmıştır.
Sınai haklarda ise böylesi imkanlar yoktur. Hak sahibi herkes bunu
kendisi takip etmek zorundadır.
5-Sınai haklarda itiraz ve Enstitü kararlarının mahkemeye götürülmesi
gibi hak ve imkanlar vardır.
Ancak fikri haklarda böylesi kurum ve imkanlar yoktur.
• Korunabilir fikir ürünleri
Fikirler değil, fikir ürünleri korunmaktadır. Bir biçim kazandırılarak bir
ürün şeklinde ifade edilmemiş fikirler için herhangi bir yasal koruma
söz konusu değildir.
• Korumanın başlaması için fikir ürününün oluşması ön koşuldur.
• Henüz yazılmamış bir roman veya senaryo, tamamlanmamış bir buluş,
görsel anlatımı oluşmamış bir endüstriyel tasarım, henüz
kullanılmamış bir marka için bir yasal koruma başlamamıştır.
• İfade edilmemiş fikirlerin korunması, ancak bu fikirlerin
açıklanmaması durumunda söz konusu olur.
Fikir ürünü korunmasının ön koşulu ve yorumu

• “İfade Edilmek” veya “bir biçim kazandırmak” olarak

açıklayabileceğimiz fikir ürünü korunmasının ön koşulu;
 uygulanabilmeyi sağlayacak nitelikte açıklık ve yeterlilik,
 ayırt edici niteliğe sahip olmak,
 belirgin bir farklılık olması,
 ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla ifadeleriyle tanımlanmaktadır.
Bu tanıma göre, uygulanabilmesini sağlayacak nitelikte açık ve yeterli
açıklanmayan veya ifade edilmeyen bir buluş korunmayacaktır.
• 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında KHK’nın 5.
maddesinde “yeni ve ayırt edici’ niteliğe sahip tasarımlar belge
verilerek korunmaktadır.
• Gerçek hak sahibi
Eserin, buluşun, tasarımın gerçek hak sahibi, o fikir ürününü oluşturan
kişidir. Bütün fikir ürünleri üzerindeki manevi haklar, doğal olarak fikir
ürünlerini oluşturan kişiye aittir.
Markalarda ise, bir markayı ilk kez oluşturan ve bir ürün veya hizmet
için kullanan kişi gerçek hak sahibidir.
Edebiyat ve Sanat Eserleri

• Eserler yalnız Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre belgesiz olarak

korunur.
Edebiyat ve Sanat Eserleri

Tanımlar:
a) Eser: Sahibinin özelliğini taşıyan bilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar
veya sinema eserleri olarak sayılan her çeşit fikir ve sanat ürünleri.
b) Eser sahibi: Eseri meydana getiren gerçek kişi.
c) İşlenme eser: Bir başka eserden yararlanarak oluşturulan ve bu esere
göre bağımsız olmayan ve işleyenin özelliğini taşıyan fikir ve sanat
ürünleri.
d) Derleme eser: Özgün eser üzerindeki haklar saklı kalmak koşuluyla,
ansiklopediler ve antolojiler gibi içeriği seçme ve düzenlemelerden oluşan
ve bir düşünce yaratıcılığı sonucu olan eser.
• Kanun kapsamında pek çok farklı bilim ve sanat alanında ortaya
çıkarılan ürünler eser olarak sayılmıştır.
• Bunlar ilim ve edebiyat eserleri, musiki eserleri, güzel sanatlar
eserleri, sinema eserleri, işlemeler ve derlemelerdir.
İlim ve edebiyat eserleri

• Herhangi bir şekilde dil ve yazı ile ifade olunan eserler ve her biçim
altında ifade edilen bilgisayar programları ve hazırlık tasarımları,
• Her nevi rakslar, yazılı koreografi eserleri, pandomimler ve buna
benzer sözsüz sahne eserleri,
• Bedii vasfı bulunmayan her nevi teknik ve ilmi mahiyette fotoğraf
eserleriyle, her nevi haritalar, planlar, projeler, krokiler, resimler,
coğrafya ve topoğrafya ya ait maket ve benzerleri, her çeşit mimarlık
ve şehircilik tasarım ve projeleri, mimari maketler, endüstri, çevre ve
sahne tasarım ve projeleri koruma altındadır.
• Kısacası fikri çaba gerektiren ifadeler öneriler, planlar içeriyorsa ilim ve
edebiyat eseri olarak korunur.
Musiki eserleri

Musiki eserleri, her nevi sözlü ve sözsüz bestelerdir.

Güzel sanat eserleri

Güzel sanat eserleri, estetik değere sahip olan;

• Yağlı ve suluboya tablolar; her türlü resimler, desenler, gravürler, güzel
yazılar ve tezhipler, kazıma, oyma, kakma veya benzeri usullerle
maden, taş, ağaç veya diğer maddelerle çizilen veya tespit edilen
eserler, kaligrafi, serigrafi,
• Heykeller, kabartmalar ve oymalar,
• Mimarlık eserleri,
• El işleri ve küçük sanat eserleri, minyatürler ve süsleme sanatı ürünleri
ile tekstil, moda tasarımları,
• Fotoğrafik eserler ve slaytlar, Grafik eserleri, Karikatür eserleri.. Güzel
sanat eserleri arasına girmektedir.
Sinema eserleri

• Sinema eserleri, her nevi bedii, ilmi, öğretici veya teknik mahiyette
olan veya günlük olayları tespit eden filmler veya sinema filmleri gibi,
tespit edildiği materyale bakılmaksızın, elektronik veya mekanik veya
benzeri araçlarla gösterilebilen, sesli veya sessiz, birbiriyle ilişkili
hareketli görüntüler dizisidir.
İşlenmeler ve Derlemeler

• Diğer bir eserden faydalanarak meydana getirilip de bu eserden

bağımsız olmayan ve işleyen kişi ya da kişilerin özelliklerini taşıyan fikir
ve sanat ürünleridir.
Aşağıda başlıca verilen yazılı fikir ve sanat mahsulleri işlenmedir:
• Tercümeler,
• Roman, hikâye, şiir ve tiyatro piyesi gibi eserlerden birinin bu sayılan
nevilerden bir başkasına çevrilmesi,
• Musiki, güzel sanatlar, ilim ve edebiyat eserlerinin filim hâline
sokulması veya filime alınmaya ve radyo ve televizyon ile yayıma
müsait bir şekle sokulması,
• Musiki düzenleme ve tertipleri,
• Güzel sanat eserlerinin bir şekilden diğer şekillere sokulması,
• Bir eser sahibinin bütün veya aynı cinsten olan eserlerinin külliyat
hâline konulması,
• Belli bir maksada göre ve hususi bir plan dâhilinde seçme ve toplama
eserler tertibi,
• Henüz yayımlanmamış olan bir eserin ilmi araştırma ve çalışma
neticesinde yayımlanmaya elverişli hâle getirilmesi.
• Başkasına ait bir eserin izah veya şerhi yahut kısaltılması,
• Bir bilgisayar programının uyarlanması, düzenlenmesi veya herhangi
bir değişim yapılması.
Eser sahibinin hakları

Bir eserin sahibi, onu meydana getirenlerdir.

• Eserin, buluşun, tasarımın gerçek hak sahibi, o fikir ürününü
oluşturan kişidir.
• Bir işlenmenin ve derlemenin sahibi, asıl eser sahibinin hakları
mahfuz kalmak şartıyla onu işleyendir.
• Sinema eserlerinde; yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo
yazarı ve diyalog yazarı, eserin birlikte sahibidirler.
Eser sahibinin manevi hakları;

• Topluma Sunmak Hakkı

• Adının Belirtilmesini İstemek Hakkı
• Eserde değişiklik yapılmasını men etmek Hakkı
• Zilyet ve malike karşı hakları
Bu haklar yalnız eser sahibi tarafından kullanılabilir ve devir
edilemez. Henüz topluma sunulmamış (yayımlanmamış) bir
eserden yararlanma hakkı yalnız eser sahibine aittir.
Eser sahibinin mali hakları;

• İşleme hakkı
• Çoğaltma hakkı
• Yayma hakkı
• Temsil hakkı
• Umuma iletim hakkı
Topluma sunulmuş bir eserden eser sahibine tanınan yararlanma
mali hak olarak bilinir.
• Mali haklar birbirine bağlı değildir. Bunlardan birinin kullanılmasına
izin verilmesi diğerinin de kullanımına da izin verilmesi anlamına
gelmez.
• Eser sahibinin mali hakları olan işleme, çoğaltma, yayma, temsil ve
umuma iletim hakları; eserin aleniyet kazanmasına dair haklardır.
• Eserin işlenerek üzerinden fayda sağlanması, çoğaltılan nüshalarının
satışı, kiralanması ya da dağıtılması, kamusal alanlarda sergilenmesi ya
da sunulması suretiyle temsil edilmesi; eser sahibinin mali hakları
arasındadır ve rızasına tabidir.
• Umuma iletim; halka sunulmasıdır. İletimin hangi araçla yapıldığının
önemi yoktur; dolayısıyla umuma iletim, başta radyo ve televizyon
olmak üzere teknolojik gelişmeler çerçevesinde ses ve görüntü nakline
yarayan her türlü araçla yapılan iletimleri ifade etmektedir.
Eser Koruması

• Fikir ve sanat eserleri kanunu kapsamında korunan eserler, eserin

yaratıldığı andan başlayan belgesiz bir korumadan yararlanır. Eserin
herhangi bir kuruma kayıt yani tescil ettirilmesine veya
onaylattırılmasına gerek yoktur.
• Eser koruma süresi eser sahibinin yaşadığı süre ve ölümünde sonra 70
yıl devam eder. Eser sahibinin ölümünden sonra kamuya sunulan
eserlerde koruma süresi ölüm tarihinden sonra 70 yıldır.
• El işleri, küçük sanat eserleri, fotoğraf ve sinema eserleri için koruma
süresi kamuya sunuluş tarihinden itibaren 70 yıldır.
FİKRİ MÜLKİYET HUKUKU

1. FİKİR VE SANAT ESERLERİ HUKUKU

• İlim ve Edebiyat Eserleri
• Musiki Eserler
• Güzel Sanat Eserleri
• Sinema Eserleri
• İşleme ve Derleme Eserler
• Veri Tabanları
• Yeni Bitki Çeşitleri
• Biyoteknolojik Buluşlar
2.SINAÎ HUKUK
• Patentler
• Faydalı Modeller
• Tasarımlar
• Markalar
• Coğrafi İşaretler
• Entegre Devre (Çip) Tasarımları
BULUŞLAR ve PATENTLER
Buluş

• Buluş veya İcat, daha önce bulunmayan bir şeyin insan azmiyle
bulunmasıdır.
• Buluş yeni bir düşünce, yöntem ya da aygıt üretmektir.
• Buluş yeni bir düşünce ile probleme çözüm bulmak ya da eskisinin
geliştirilmesidir.
BULUŞ

Buluşlarla ilgili yasal düzenlemede buluşun patentle korunabilmesi

için;
• Yeni olması yani başvurudan önce yayınlanmamış veya kamuya
açıklanmamış olması,
• Bir buluş basamağını içermesi, yani yeni olan buluşun tekniğin bilinen
durumuna oranla bir katkı sağlaması.
• Sanayide uygulanabilir olması gerekir.
BULUŞ

Bir buluşun patentle korunabilmesi için teknik bir özelliğinin olması

ön koşuldur.
PATENTLER

• Patent, sanayi alanında uygulanabilir bir buluşun sahibine bir kamu

kurumu tarafından verilen belgedir. Bu tekel hakkını gösteren belgeye
Patent Belgesi denilmektedir.
• Aslında belirli şartlar sağlaması halinde bir problemin teknik bir
çözümünün tescilidir.
PATENTLER

• Başvuru sahipleri ürettikleri ürünü ya da ortaya koydukları yeni bir

kavramı Patent Belgesi ile koruma altına aldıklarında onun üzerindeki
tüm haklara da sahip olmuş olurlar.
• Patent sisteminin konusu buluştur. Patent, yalnız bir buluş için verilir.
BULUŞ NİTELİĞİNDE SAYILMAYANLAR

• Keşifler,
• Estetik niteliği bulunan mahsuller, edebiyat ve sanat eserleri ile bilim
eserleri,
• Zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve
yöntemler,
BULUŞ NİTELİĞİNDE SAYILMAYANLAR

• Bilgisayar programları,
• Bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler,
• Bilginin sunumu.
PATENT VERİLMEYECEK BULUŞLAR

• Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar,

• Mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemler sonucu elde edilen ürünler
hariç olmak üzere, bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya
hayvan üretimine yönelik esas olarak biyolojik işlemler,
• İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak teşhis yöntemleri ile
cerrahi yöntemler dahil tüm tedavi yöntemleri,
PATENT VERİLMEYECEK BULUŞLAR

• Oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir

gen dizisi veya kısmi gen dizisi de dahil olmak üzere insan bedeninin
öğelerinden birinin sadece keşfi.
Koruma Süreleri

• Türkiye’de buluşların korunması; Patent veya Faydalı Model Belgesi

olmak üzere, iki ayrı belgelendirme sistemi ile sağlanmaktadır.
• Buluşların patent veya faydalı model belgesi ile korunması başvurunun
yapıldığı tarihten itibaren 20 ve 10 yıldır. Bu süre uzatılamaz.
• Buluş, patentte 20 ve faydalı modelde 10 yıllık süre dolduktan sonra,
herkes tarafından serbestçe kullanılabilir.
Türkiye’de uygulanan patent sistemi,
7 yıllık koruma sağlayan incelemesiz patent ve
20 yıllık koruma sağlayan incelemeli patent
olmak üzere, birbirlerini tamamlayan iki patent belgesi ve
10 yıllık koruma sağlayan faydalı model belgesi ile korumayı
sağlamaktadır.
FAYDALI MODEL

• Yeni buluşları korumak için verilen bir başka belge türü faydalı model
belgesidir.
• Faydalı model belgesi ile patent arasındaki başlıca farklar yenilik
ölçütü, koruma süresi, inceleme ve değerlendirme şekli olarak
özetlenebilir. Mevcut yasal düzenlemede faydalı modeller için,
patentlere uygulanan, “buluş basamağı” ölçütü yer almamaktadır.
Bu sistemde araştırma ve inceleme raporları düzenlenmez.
• Faydalı model belgesi verilerek sağlanan koruma, patente göre daha
kısa (10 yıl) sürelidir. Faydalı model belgesi ile sağlanan koruma,
usuller ve bu usuller sonucunda elde edilen ürünler ve kimyasal
maddelere uygulanmamaktadır (KHK 551, Madde 155).
• Yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşlar Faydalı Model verilerek
korunur.
• Faydalı model verilmesinden sonra, patentlerde geçerli olan itiraz
usulü işletilemez, sadece mahkemeden hükümsüzlük talep edilebilir.
Teknik Özellik

• Bir buluşun patentle korunabilmesi için teknik bir özelliğinin olması ön

koşuludur.
• Patent başvuru tarihinden önce; “yazılı“, “sözlü“ veya “bir başka
biçimde“ açıklanan buluşlarda, yenilik ölçütü açısından sorun
yaşanacak ve patent alması zorlaşacaktır.
• Türkiye'de açıklama tarihinden başlayan 12 ay içinde patent başvurusu
yapılırsa, bu açıklamalar buluşun yeniliğini etkilemez.(Hoşgörü süresi)
Patent ön araştırması

• Patent başvurusunu hazırlamaya başlamadan önce buluş ile ilgili

teknik alanda kapsamlı bir araştırma yapılması ve konu ile ilgili
yayınların derlenmesi gerekmektedir.
Patent başvurusunun hazırlanması

• Araştırma sonuçları elde edildikten sonra, eğer araştırma sonuçları

olumlu ise, patent başvurusunun hazırlanması işlemleri başlatılır. Bu iş
için öncelikle buluş konusunu ayrıntılı olarak açıklayan bir tarifname
hazırlanması gerekir.
Patent tarifnamesi

• Patent tarifnamesi genellikle, buluş başlığı, buluşun ilgili olduğu teknik

alan, önceki teknik, amaçlar, resimlerin kısa açıklaması, esas
açıklamayı içerir.
• Buluş ile elde edilen teknik çözüm, bir başlangıç noktasından sonuca
kadar ayrıntılı olarak yazılmalıdır.
Patent tarifnamesi

• Tarifname, buluş konusunun ilgili olduğu teknik alanda uzman olan bir
kişi tarafından buluşun uygulanabilmesini sağlayacak nitelikte açık ve
yeterli yazılmalıdır.
Patent tarifnamesi

Tarifnameyi oluşturan bölümler ve açıklamalar;

• Buluşun başlığı: Buluşu kısa olarak tanıtacak bir başlıktır.
• Buluşun ilgili olduğu teknik alan: Kısaca ilgili teknik alan
belirtilmektedir. Örnek: “Bu buluş, ...ile ilgilidir.”
Patent tarifnamesi

• Önceki teknik: Buluş konusu ile aynı teknik alandaki daha önceki
çalışmalar hakkında, karşılaştırma yapabilmek bakımından, bilgi verilir.
Gerek yapılan araştırmada elde edilen bilgiler ve gerekse bilinen
teknikler bu bölümde açıklanır. Bu açıklama sırasında önceki
teknikteki uygulamaların dezavantajları varsa bunlar özellikle belirtilir.
Patent tarifnamesi

• Buluşun amaçları ve buluşun çözümünü amaçladığı teknik

sorunlar: Buluş konusunun ana amacı ve varsa tali amaçları ile
buluşun çözdüğü teknik sorunlar yazılır.
• Resimlerin kısa tanımı: Buluş konusunun açıklanması sırasında resim
veya şema veya formül veya çizelge veya bir başka sunuş
gerektiriyorsa bunlar kısaca açıklanır.
Patent tarifnamesi

• Ayrıntılı açıklama: Buluş konusu buluşun amaçları doğrultusunda,

başlangıçtan amaçlara ulaşılıncaya kadar gerçekleştirilen işlemler
itibariyle ele alınıp açıklanır.
• Buluşun sanayiye uygulanma biçimi: Buluştan sanayide ne şekilde
yararlanılabileceği, buluşun ne şekilde uygulanabileceği ve
kullanılabileceği belirtilir.
Patent İstemleri

• Tarifnamede açıklanan söz konusu buluşun patent ile korunması

istenen yeni unsurlarının yazıldığı bölümdür.
• Buluş ile tekniğe kazandırılan yenilikler bu bölümde yazılmaktadır.
Patent İstemleri

• İstemler patent korumasının sınırlarını belirleyeceği için çok önemlidir.

• İstemlerde yazılanlar, önceki teknikte bilinen uygulamalar yerine,
tarifnamede belirtilen ve tekniğe katılan yenilikleri kapsamalıdır.
Patent Resimleri

• Tarifnamede anlatılan buluşun gösterildiği teknik resim sayfalarıdır.

• Başvurularda resim sayfalarının bulunması zorunlu değildir. Ancak,
buluşun anlaşılmasını kolaylaştırması bakımından, başvuruda resim
sayfalarının da verilmesi tavsiye edilir.
Patent Resimleri

• (210X297) boyutlarında kâğıt üzerinde gösterilmektedir. Resim

vb.lerin üzerinde, parça numaralarının dışında yazı bulunmamaktadır.
• Resimler, çizim aletleri ile ya da çizim programları ile çizilen teknik
resimler olmalıdır.
Özet

• Tarifname ve istemlerin temel özelliklerinin kısaca açıklandığı

bölümdür. Üçüncü kişilerin, buluşun temel özellikleri ile ilgili kısa bilgi
edinmelerini sağlar.
• Özet bilgi vermek amaçlı olduğu için korumanın içeriğinin
belirlenmesinde kullanılmaz.
Patent başvurusu için gereken belgeler

• Patent başvurusu ilk aşamasında, başvuru tarihinin kesinleşmesi için,

gereken belgeler şunlardır:

a ) Başvuru dilekçesi - formu,

b ) Buluş konusunu açıklayan tarifname,
c) Patentle korunması istenilen buluşun unsur veya unsurlarını kapsayan
istem veya istemler,
d ) Resimler (varsa),
e ) Özet,
f ) Başvuru harcının ödendiğini gösterir bilgi veya belge.
Gerekli diğer bilgi ve belgeler ikinci aşamada, yönetmelikte
belirlenen süreler içinde verilebilir.
Patent Hakkının Sona Ermesi

Patent hakkı;
• Koruma süresinin dolması,
• Patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi,
• Yıllık ücretlerin ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi
sebeplerinden birinin gerçekleşmesi ile sona erer.
Tüm Dünya’da Patent Koruması

• Fikri mülkiyet ulusaldır.

• Her patent ya da faydalı model, sadece başvuru yapılan ülkede
koruma sağlar.
• Başka ülkelerde de koruma isteniyorsa koruma istenen ülkelere de
başvuru yapılması gerekmektedir.
Dünya’da Patent Koruma Seçenekleri

Ulusal Patent
• Korumanın sadece 2-3 ülkeyle sınırlı kaldığı durumlarda tercih
edilmelidir.
• Bir ülkeye yapılan ve yalnız o ülkede koruma sağlanan başvurudur.
• İşlem yetkisi ( ülke vatandaşı, patent vekili)
• Ulusal başvurular, başvuru yapılan ülkelerin ulusal yasalarına tabidir.
 PCT (Patent İşbirliği Anlaşması)
• Çok fazla ülkede patent koruması talep edilmesi düşünülüyorsa tercih
edilmelidir.
• Başvuru, araştırma inceleme ve yayın prosedürlerini kapsar.
• Ulusal Aşamada, ulusal ofislerin değerlendirmesine tabidir.
• Sonucunda Patent belgesi verilmez. Araştırma, inceleme raporu
verilir.
 EPC (Avrupa Patent Sözleşmesi)
• Sadece Avrupa kapsamında bir koruma düşünülüyor ise tercih
edilmelidir.
• Başvuru, patent verilmesi prosedürlerini kapsar
• Bir bölgesel sistemdir.
• Ulusal geçerlilikte, yayınlanmış EP ulusal ofis sicillerine numara
verilerek kayıt edilir.
• Patent Belgesi düzenlenir.
PATENT SÜRECİ
Başvuru unsurlarının teslimi
Şekli inceleme
Araştırma talebi(12 ay içerisinde)
Araştırma raporu bildirimi
İnceleme talebi(3 ay içerisinde)
İnceleme raporu olumlu- belge kararı
Patent belge kararının yayını
İtiraz(6 ay)
Patent belgesi
FAYDALI MODEL SÜRECİ
Başvuru unsurlarının teslimi
Şekli inceleme
Araştırma raporu talebi(2 ay içerisinde)
Araştırma raporu bildirimi/yayını
3.Kişi görüşler/itiraz/düzeltme(3ay)
Araştırma raporu itiraz/görüş
değerlendirme
Faydalı model belgesi
TASARIM
TASARIM

Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin,

çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden
kaynaklanan görünümüdür.
• Endüstriyel tasarım, bir ürünün dış görünüşünü ifade eder. Bu
görünüş, ürünün biçimi olabileceği gibi, çizgilerden, şekillerden,
süslerden, renklerden ve çeşitli unsurlardan oluşan görünümler-
görünüşler de olabilir.
• Ancak, tasarım korumasındaki görünüm/görünüş, ürünün teknik
özelliklerini kesinlikle içermez.
• Endüstriyel Tasarımlar, birden çok yasal düzenlemeden yararlanarak
korunabilmektedir buna da , çoklu yasal koruma denilir.
 Not: Çoklu yasal korumanın kaynakları 554 sayılı Endüstriyel
Tasarımların Korunması Hakkında KHK, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu
(madde 2), Türk Ticaret Kanunu (madde 56 ve devamı) ve 556 sayılı
Markaların Korunması Hakkında KHK (madde 5)’dır.
Tasarım Nasıl Korunmalıdır

Tasarım iki şekilde korunmaktadır.

• Tescil edilmiş olması halinde ‘tescilli tasarım’;
• ilk kez Türkiye’de kamuya sunulmuş olması halinde ‘tescilsiz tasarım’
olarak korunur.
Tescilli Tasarım ile Tescilsiz Tasarım arasındaki farklar

• Tescilli tasarımın koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren 5 yıldır ve

tescilin 5’er yıllık dönemler halinde yenilenmesi suretiyle 25 yıla kadar
uzatılabilir.
• Ürün, 25 yıldan sonra halka mal olmuş olup; herhangi bir koruma
geçerli değildir.
• Tescilsiz tasarımların koruma süresi, koruma talep edilen tasarımın
Türkiye’de kamuya ilk sunulduğu tarihten itibaren 3 yıldır.
Tescilsiz Tasarım

• İlk kez Türkiye’de kamuya sunulan yeni ve ayırt edici tasarımlar

korumadan yararlanır.
• Herhangi bir başvuru olmaksızın koruma elde edilir.
• Koruma süresi 3 yıldır.
• Pazar ömrü kısa ve çok fazla sayıda tasarım ortaya çıkaran tekstil,
moda, ambalaj gibi sektörlerin ihtiyaçlarına hizmet eder.
Tasarım Koruma Kriterleri

• Tasarımların tescil edilerek korunması için “yeni ve ayırt edici niteliğe

sahip” olması gerekir.
• Bu iki ölçüt, tasarımların, 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların
Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre
tescil edilerek korunmasında ön koşuldur.
 Yenilik: Bir tasarımın aynısının,
• ‘tescilli tasarım’ için başvuru veya rüçhan tarihinden önce;
• ‘tescilsiz tasarım’ için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce;
dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış olmasını,
 Ayırt Edici Nitelik: Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde
bıraktığı genel izlenim ile,
• ‘tescilli tasarım’ için başvuru veya rüçhan tarihinden önce;
• ‘tescilsiz tasarım’ için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce;
kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı kullanıcı üzerinde
yarattığı genel izlenim arasında bir farklılık olmasını ifade etmektedir.
Koruma Kapsamı Dışında Kalan Tasarımlar

• Tasarım ve ürün tanımına uygun olmayan tasarımlar,

• Yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olmayan tasarımlar,
• Kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı tasarımlar,
• Ürünün teknik fonksiyonunun zorunlu kıldığı görünüm özellikleri olan
tasarımlar,
• Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün, başka bir ürüne
mekanik olarak monte edilmesi veya bağlanması için belirli biçim ve
boyutlarda üretilmesi zorunlu olan tasarımlar koruma kapsamı
dışındadır.
TASARIM BAŞVURUSU

• Tasarım tescil başvurusu, Türk Patent ve Marka Kurumu’na ulusal ve

uluslararası olmak üzere iki yolla yapılabilir:
1) Ulusal tasarım başvurusunda, Kurumun internet sitesi kullanılır.
2) Uluslararası tasarım başvurusunda ise Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı
(WIPO) Lahey Sistemi kullanılır ve Türkiye belirlenir.
Ulusal, Bölgesel ve Uluslararası Tasarım Tescil
Sistemleri

• Buluşlar ve markalarda olduğu gibi endüstriyel tasarım tescillerinde de

koruma ulusal niteliktedir.
Örneğin; Türkiye’de yapılan bir tasarım tescili yalnız Türkiye
sınırları içinde korunur.
• Korumanın diğer ülkelerde de olması için her ülkede başvuru
yapılması gerekir.
• Paris Sözleşmesi hükümlerine göre, Türkiye’de yapılan başvuru
tarihinden itibaren altı ay içinde üye ülkelere başvuru yapmak ve
rüçhan hakkı talep etmek mümkündür.
• Bu durumda Türkiye’deki başvuru tarihi ile diğer ülkede yapılan
başvuru tarihi arasındaki sürede, aynı tasarım için başkaları tarafından
yapılan başvurular geçersiz sayılmaktadır.
• Ayrıca söz konusu sürede tasarımın kamuya sunulması yeniliği
etkilememektedir.
• Endüstriyel tasarımların uluslararası tesciline ilişkin Lahey Anlaşmasına
Türkiye üye olduğu için, bu anlaşmaya üye 62 ülke için uluslararası
başvuru sisteminden yararlanmak mümkündür.
Tasarım Tescili başvurusunda olması gerekenler

• Başvuru dilekçesi,
• Tasarım hakkının nasıl elde edildiği beyanı,
• Tasarımın görsel anlatımı (en az 8x8 cm/en fazla 16x16 cm),
• Tasarımı açıklayan tarifname,
• Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir banka dekontu aslı,
• Vekil tayin edilmişse vekâletname.
Başvuru sonrası işlemler ve süreler

• Endüstriyel tasarım tescili için yapılan başvurular, TPE’de, dilekçedeki

bilgilerin yeterliliği, tasarımcının beyan edilip edilmediği, görsel
anlatımın uygunluğu, başvuru ücretinin ödenip ödenmediği vb.
şekilsel koşullar açısından incelenir.
• Bu inceleme sırasında, tasarımın yeniliği ve ayırt edici niteliği konuları
incelenmez.
• Tasarım başvuruları, yalnız şekli şartlar açısından incelendikten sonra,
tescil edilerek, yayınlanır ve ALTI AY süreyle üçüncü kişilerin itirazlarına
açılır.
MARKA
MARKA – ALAN ADI

MARKA
• Marka bir işletmenin tüm varlıklarını temsil eden, ayırt edici bir
işarettir.
• Bir işletmenin bütün öz varlıkları yalnız bu kavram ile temsil edilir.
• Marka tüketiciye ürünün kaynağını gösterir, bir kalite simgesi ve
reklâm aracıdır. Kişiye satın almak istediği bir ürünü özgürce seçmek
olanağı sağlar.
• Kişi adları dahil özellikle sözcükler, şekiller, sayılar, harfler, logolar,
malların biçimi veya ambalajı ile bunların birlikte sunuluşları, sesler ve
hareketli görseller markayı oluşturmaktadır. Burada birçok markaya
örnek verebiliriz.
Marka Kimliği

• Marka tarafından, tüketiciye ürün, isim, müzik, sembol vb. yollarla

verilen mesajlar marka kimliğidir.
Marka İmajı

• Markanın gönderdiği mesajın, hedef tüketici tarafından nasıl

algılandığı yani tüketicinin o mesajdan ne anladığı Marka İmajıdır.
Marka Kişiliği

• İnsan özelliklerinin marka ile ilişkilendirilmesi anlamındadır.

• Marka kişiliği eşsiz ve tektir, o markaya aittir. Markanın karakterini
ortaya koyar ve kopyalanmaz.
Marka Çeşitleri ve Örnekler

Ses Markası
• Ürünlerin reklamlarında kullanılan ‘jingle’ adı verilen kısa müzikler,
• Coca-cola nın açarken çıkardığı ses

Doku Markası
• Burberry markasının ekose dokusu.
 Şekil Markası
• Coca-cola içeceğinin insan vücudu formundaki cam şişeleri

Renk Markası
• Milka çikolatalarının lila rengi
 Konum Markası
• Adidas ayakkabılarının üzerinde her iki yanda bulunan 3 çizgili şerit

Hareket Markası
• Eski Nokia telefonlarının kapağının kaydırılarak açılması hareketi
Ticaret – Hizmet Markası

• Üretilen veya satışa çıkarılan her türlü malı ayırt etmek için kullanılan
işaretler Ticaret Markası (Trade Mark) ve sunulan hizmetleri ayırt
etmek için kullanılan işaretler Hizmet Markası (Service Mark) olarak
tanımlanmaktadır.
• Örneğin, buzdolabı, sabun, dolma kalem, otomobil, gazete, bilgisayar
gibi çeşitli sanayi ürünlerinin ayırt edilmesi için kullanılan tanıtıcı işaret
TİCARET MARKASI 'dır.
• Bankacılık, sigortacılık, reklamcılık, seyahat düzenleme hizmetleri gibi,
bir ürünün satışı yerine, bir hizmeti sunanlar tarafından kullanılan ayırt
edici işaretler ise HİZMET MARKASI 'dır.
 Marka seçimi
• Herhangi bir ürün için kullanılmak üzere bir marka seçimi sırasında
dikkat edilecek en önemli konu, seçilen işaretin diğer markalardan
farklı olmasıdır.
• Marka seçimi sırasında dikkat edilmesi gereken bir başka önemli konu
ise markanın kullanılacağı mal veya hizmetlerin, cinsi, niteliği, coğrafi
kaynağı, değeri ve Kararnamede belirtilen vb. işaretlerin marka olarak
tescil edilemeyeceği ve kullanılamayacağıdır.
• Markalar iki şekilde korunabilmektedir. Tescilli ve tescilsiz olmak
üzere.
 1.Tescilli marka
• Markaların tescil edilerek belgeli koruması, Markaların Korunması
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede (KHK 556) belirlenen koşullar
ve yaptırımlardan yararlanmak amacıyla düzenlenmiştir.
• Bu kararname hükümlerine göre tescil edilen markalar için “Tescilli
Marka” kavram olarak kullanılabilir. Tescilli marka koruması başvuru
tarihinden itibaren 10 yıldır.
• Marka sahibinin isteğine bağlı olarak, her 10 yılda bir yenilenerek
süresiz koruma sağlanabilir.
 2.Tescilsiz marka
• Marka tescili zorunlu değildir.
• Markalar, Türk Ticaret Kanunu Haksız Rekabet Hükümlerine göre,
herhangi bir kayıt gerekmeden tescilsiz olarak korunur. Bu tür
korumanın kuralı markanın fiilen kullanılmasıdır.
Marka Süreci

Marka Başvuru öncesi işlemler

Bir marka başvurusu öncesinde yapılacak işlemler;
• Marka örneğinin hazırlanması,
• Mal ve/veya hizmet sınıflarının belirlenmesi ve listelerinin
hazırlanması,
• Marka ön araştırmasının yapılması,
• Başvuru sahibi ile ilgili bilgilerin derlenmesi,
• Vekil atanacak ise vekâletnamenin düzenlenmesi,
• Başvuru ücretinin ödenmesi,
• Dilekçenin yazılması.
 Başvuru İşlemi
• Bir markanın 556 sayılı Kanun Hükmünde Kararname Hükümlerine
göre korunabilmesi için, Yönetmelikte şekli belirtilen dilekçe ile Türk
Patent Enstitüsüne başvurmak gerekmektedir. Bu dilekçenin TPE ye
geliş tarihi, marka başvurusunun yapıldığı tarih olarak kabul
edilmektedir.
• Ancak, başvuru için gerekli belgelerden ilk dört sıradaki belgelerin,
başvuru tarihinin kesinleşmesi için, dilekçeye eklenmesi gerekir.
• 556 sayılı KHK hükümlerine göre marka örneği farklı her marka için
ayrı başvuru yapılması gerekmektedir.
 Başvuru gerekleri
• Başvuru hakkına sahip olanlar ve başvuru dilekçesi
Gerçek kişiler, tüzel kişiler veya bunların vekilleri marka tescil
başvurusunda bulunabilir.
• Marka başvuru dilekçesinde yer alması gereken bilgiler:
a) Başvuru sahibi gerçek kişi ise adı-soyadı ve T.C. kimlik numarası, tüzel
kişi ise ticaret unvanı ve T.C. uyruğundaysa vergi kimlik numarası
bilgilerini içerir kimlik bilgileri ile başvuru sahibinin adresi ve diğer
iletişim bilgileri.
b) Başvuru vekil aracılığı ile yapılıyorsa vekilin sicil numarası, kimlik,
adres ve diğer iletişim bilgileri.
c) Varsa rüçhan hakkı talebine ilişkin bilgiler.
ç) Markanın baskı yoluyla çoğaltmaya ve yayıma elverişli örneği.
d) Marka örneğinde Latin alfabesi dışında harf veya harfler
kullanılmış ise bunların Latin alfabesindeki karşılığı.
e) Yetkili kişi veya kişilerce atılmış imza.
f) Ödemelere ilişkin bilgiler.
g) Varsa ilave sayfa sayısı ve eklere ilişkin bilgiler.
• Başvuru dilekçesine eklenecek belgeler
a) Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir bilgi
b) İlave sınıf veya sınıfların ücretinin ödendiğini gösterir bilgi
c) Rüçhan hakkı talebi varsa, buna ilişkin ücretin ödendiğini gösterir bilgi
veya belge
ç) Başvuru vekil aracılığı ile yapılıyorsa, KHK’ye uygun olarak
düzenlenmiş vekaletname.
d) Başvuru ortak marka ya da garanti markası için yapılmış ise teknik
yönetmelik.
e) Rüçhan hakkından yararlanmak isteniyorsa, yetkili makamlardan
alınan rüçhan hakkını gösterir belgenin aslı veya noter tasdikli sureti
ve bu belgenin yeminli tercüman tarafından onaylanmış Türkçe
tercümesi.
• Başvuru dilekçesindeki başvuru sahibi ve vekil ile ilgili bilgilerin
verilmesinin yanında önemli bir konu da markanın tescil edileceği
mal veya hizmetlerin amaca uygun düzenlenmesidir.
Başvuru işlemleri
Marka başvuruları işlem aşamaları:
• Birinci Aşama: Şekilsel koşullar açısından incelenir.
• İkinci Aşama: Ret için mutlak nedenler açısından incelenir.
• Üçüncü Aşama: Başvurunun yayınlanmasına veya ret edilmesine
karar verilir.
• Dördüncü Aşama: Yayınlanan markalara yapılan itirazlar
değerlendirilir.
• Beşinci Aşama: İtiraz yoksa veya itirazlar ret edilmişse tescil kararı
alınır.
• Altıncı Aşama: Marka tescil belgesi düzenlenir ve tescil bilgileri
yayınlanır.
• Marka başvurusunun veya üçüncü kişiler tarafından yapılan bir
itirazın ret edilmesi durumunda tarafların iki ay içinde Enstitüye
itiraz etmek hakları bulunmaktadır.
Başvurunun yayımı
Şekilsel koşullar, başvuru yapmak hakkı yönünden ve tescil
edilebilirlik koşulları açısından incelenen bir marka başvurusu Resmi
Marka Bülteninde yayınlanarak üçüncü kişilere duyurulmaktadır.
Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu
Enstitüye yapılan tüm itirazlar Enstitünün ilgili dairesi tarafından
değerlendirilir.
Bu Kurul, işlemlerle ilgili yapılan itirazlar açısından Enstitünün son
kararlarını verir.
Tescil
Marka tescil başvuruları TPE tarafından şekli şartlar ve ret nedenleri
açısından incelendikten sonra yayınlanır.
Yayınlanan marka başvurusuna itiraz yapılmaması veya yapılan
itirazların ret edilmesi üzerine marka tescil edilir.
Markanın tescil edildiği Resmi Marka Gazetesi’nde yayınlanır ve marka
sahibine, başvuru tarihinden geçerli olacak şekilde düzenlenen Marka
Tescil Belgesi verilir.
Yenileme
Tescilli markalar, başvuru tarihinden itibaren 10 yıl korunur. Bu süre,
onar yıllık dönemler hâlinde yenilenir.
• Yenileme talebinin marka sahibi tarafından koruma süresinin sona
erdiği tarihten önceki altı ay içinde yapılması ve aynı süre içinde
yenileme ücretinin ödendiğine ilişkin bilginin Kuruma sunulması
gerekir.
Bu süre içinde talebin yapılmaması veya yenileme ücretinin
ödendiğine ilişkin bilginin Kuruma sunulmaması hâlinde, yenileme
talebi, koruma süresinin sona erdiği tarihten itibaren altı aylık süre
içinde ek ücretin ödenmesi şartıyla da yapılabilir.
Kullanma zorunluluğu
Tescilli Markanın, tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde, haklı bir
neden olmadan Türkiye’de ciddi bir biçimde kullanılmaması veya bu
kullanıma beş yıllık bir süre için kesintisiz ara verilmesi iptal
gerekçesi olarak kabul edilmektedir.
Markayı kullanma kabul edilen durumlar:
•Tescilli markanın ayırt edici karakterini değiştirmeden markanın farklı
unsurlarla kullanılması.
•Markanın yalnız ihracat amacıyla mal ya da ambalajlarında
kullanılması.
•Markanın, marka sahibinin izni ile kullanılması.
• Dolayısıyla, marka başvuruları sadece üretilmesi ya da sunumu
planlanan mal ve hizmetler belirtilerek yapılmalıdır.
• Markaların kullanılması düşünülmeyen mal ve hizmetleri kapsayacak
şekilde tescili tescil maliyetlerini artırdığı gibi markanın iptali riskini de
beraberinde getirmektedir.
Marka Hakkının Sona Ermesi

• Marka hakkı, aşağıdaki nedenlerden birinin gerçekleşmesi ile sona

ermektedir.
Koruma süresinin dolması ve markanın süresi içinde
yenilenmemesi.
Marka sahibinin marka hakkından vazgeçmesi.
Marka hakkının sona ermesi.
Marka Koruma Sistemleri

Ulusların egemenlik hakları nedeniyle markaların korunması genel

anlamda ulusal nitelik taşır. İkili veya çok taraflı sözleşmeler ile kabul
edilen sistemlere göre, birden çok ülkede koruma sağlanması
amacıyla ulusal, bölgesel, uluslar-üstü, uluslararası koruma
sistemleri oluşmuştur.
Uluslararası Marka Başvurusu

• Marka tescilinden doğan haklar, sadece tescilin yapıldığı ülkede

koruma sağlamaktadır.
• Eğer markanın yurtdışında da korunması isteniyorsa, koruma talep
edilen ülkelerde de tescil ettirilmesi gerekmektedir.
• Tescil talep edilen ülke ofislerine tek tek başvuru yapılabileceği gibi,
Madrid Sistemi kullanılarak tek bir başvuru ile birden çok ülkede
koruma elde edilebilmesi mümkündür.
• Türkiye, 1 Ocak 1999 tarihinde Markaların Uluslararası Tesciline İlişkin
Madrid Protokolü’ne taraf olmuştur.
• Bu protokol kapsamında Türk vatandaşları, Türkiye’de ikamet edenler
veya Türkiye’de ticari veya sınai bir faaliyette bulunanlar, Türk Patent
ve Marka Kurumu aracılığıyla Madrid Protokolü’ne taraf olan 106
ülkede uluslararası marka başvurusunda bulunabilmektedir.
Madrid Sistemi’nin Avantajları

Madrid sistemi, Markaların

• Tek bir başvuru yapılarak,
• Tek bir dil kullanılarak ve
• Tek bir ücretle birden fazla ülkede uluslararası tescilini
gerçekleştirmektedir.
• Başvuru şartı: İlgili menşe ofiste, tescilli bir markanın veya bir marka
başvurusunun bulunması gerekmektedir.
• Uluslararası marka başvurusu, söz konusu tescilli markaya ya da
marka başvurusuna dayanarak menşe ofis aracılığıyla Dünya Fikri
Mülkiyet Örgütü (World Intellectual Property Office - WIPO)’ne
yapılmaktadır.