Inflacja

dr hab. Dariusz Tłoczyński,

profesor nadzwyczajny
Pojęcie inflacji
• zjawisko ekonomiczne polegające na wzroście ogólnego poziomu cen
towarów i usług oferowanych w gospodarce. Poziom cen stanowi
średnią wszystkich cen w gospodarce.
• stan gospodarki wynikający z nadwyżki globalnego popytu nad
globalną podażą w warunkach niemożności łatwego zwiększania
podaży, przejawiający się w gospodarce rynkowej wzrostem cen.
• Wzrost przeciętnego poziomu cen i dóbr w określonym czasie. Czysta
inflacja jest przypadkiem szczególnym, który pojawia się wtedy, gdy
wszystkie ceny dóbr i czynników produkcji wzrastają w tym samym
tempie.
Stopa inflacji
Stopa inflacji = Wzrost nominalnej podaży pieniądza – wzrost realnego
popytu na pieniądz
Hipoteza Fishera
• Według tej hipotezy wzrostowi inflacji o 1% towarzyszy wzrost stopy
procentowej o 1%.
Przyczyny inflacji
• Teoria Johna M. Keynesa, oparta na niedostatecznym popycie
konsumpcyjnym i inwestycyjnym stworzyła podstawy do zrozumienia
przyczyn inflacji i sformułowania dwóch głównych rodzajów tego
zjawiska.
• inflacja ciągniona przez popyt,
• inflacja pchana przez koszty.
Inflacja ciągniona przez popyt,
• inflacja ciągniona przez popyt - ten rodzaj inflacji często obserwuje się
w okresach wojen, kiedy to nakłady państwa na produkcję zbrojeń
powodujące wysoki stopień wykorzystania możliwości produkcyjnych
prowadzą do gwałtownych wzrostów cen towarów i usług,
Inflacja pchana przez koszty
• inflacja pchana przez koszty - Według teorii Keynesa inflacja pchana
przez koszty jest wywoływana przez związki zawodowe, które
wymuszają podwyżki płac skutkujące wzrostem kosztów wytworzenia
lub przez monopole, które podnoszą nieograniczenie ceny
swoich produktów dla realizacji wyższych zysków.
Rodzaje inflacji
• wg kryterium tempa:
• inflacja pełzająca do 5% w skali roku,
• inflacja krocząca od 5 do 10% rocznie,
• megainflacja od 15 do 50% rocznie,
• inflacja galopująca od 50 do 100% w skali roku,
• hiperinflacja powyżej 100% w skali roku.
Rodzaje inflacji
• wg kryterium przyczyny
• inflacja endogeniczna,
• inflacja egzogeniczna,
• inflacja popytowa,
• inflacja kosztowa,
• inflacja kredytowa,
• inflacja budżetowa,
• inflacja wewnętrzna,
• inflacja importowana.
Rodzaje inflacji
• Według przejawiania się i skutków:
• inflacja otwarta,
• inflacja tłumiona,
• inflacja jawna,
• inflacja ukryta.
• Według zależności od innych kategorii makroekonomicznych:
• stratoinflacja,
• Stagflacja – występowanie wysokiej inflacji i dużego bezrobocia. Często jest ona
spowodowana przez ujemny wstrząs podażowy.
• Slumpflacja - stan gospodarki, w którym załamaniu się procesów gospodarczych,
wyrażającemu się spadkiem produkcji i dochodu narodowego w ujęciu bezwzględnym
(kryzys), towarzyszy szybki wzrost bezrobocia i wysoki (rosnący) poziom inflacji.
Skutki inflacji
• Złudzenie inflacyjne – ludzie mylą zmiany realne ze zmianami
nominalnymi. Ludzki dobrobyt zależy od zmiennych realnych, a nie od
nominalnych.
• Koszty zdzieranych zelówek.
• Koszty zmienianych jadłospisów.
• Spadek siły nabywczej pieniądza - jest to podstawowy i najbardziej
zauważalny niekorzystny efekt inflacji. Konsekwencją wzrostu
ogólnego poziomu cen towarów i usług oferowanych w gospodarce,
jest zmniejszenie ilości towarów i usług jakie konsument jest w stanie
nabyć, niż było to możliwe przy dawniejszym poziomie cen.
Skutki inflacji
• niedopasowanie stóp procentowych - struktura stopy procentowej bierze
po uwagę antycypowaną stopę inflacji, jednakże w przypadku kiedy nie
przewiduje się jej zmian, nie zostaje ona ujęta w strukturze. Jeżeli
wierzyciele zawierają umowy kredytowe w oparciu o taką stopę
procentową, może u nich wystąpić wysokie ryzyko poniesienia strat
związanych ze zmianami inflacyjnymi.
• przypadkową i niekontrolowaną redystrybucje dochodów - koszty inflacji
ponoszą w szczególności pracownicy, których wysokość wynagrodzeń jest
stała oraz grupy ludzi o mniejszej sile przetargowej (np. emeryci, renciści),
ponieważ proces dostosowań wysokości ich wynagrodzeń do zmian
inflacyjnych zachodzi w późniejszym czasie niż sama zmiana inflacji.
Skutki inflacji
• podatkowe pełzanie przedziałowe (tzw. taksflacja) - dochód
nominalnych zostaje podwyższony poprzez inflację, co za tym idzie
mieści się on w wyższym przedziale progresywnej skali podatkowej
(której progi nie są indeksowane). Wynika z tego że podatnik płaci
większy podatek dochodowy na rzecz skarbu państwa chociaż nie
osiągnął realnie większego dochodu.
• szum informacji - wysoka inflacja utrudnia podmiotom trafne
określenie sytuacji na rynku. Duże zmiany w poziomach cen, zaburzają
informacje płynące z gospodarki, powodując szereg
prawdopodobnych negatywnych rezultatów, którym jednak uczestnicy
rynku nie mogą zapobiec a także ich ograniczyć.
Mierzenie inflacji
• Deflator PNB - jest on liczony jako iloraz nominalnego i realnego PNB.
• wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych - jest to średnia ważona cen dóbr
i usług konsumpcyjnych, liczona w stosunku do poziomu cen w roku
bazowym.
• wskaźnik cen dóbr produkcyjnych - średnia ważona cen surowców i
półproduktów, liczona w stosunku do poziomu cen w roku bazowym.
 Inflacja w Polsce
700.00%

600.00%

500.00%

400.00%

300.00%

200.00%

100.00%

0.00%
950 952 954 956 958 960 962 964 966 968 970 972 974 976 978 980 982 984 986 988 990 992 994 996 998 000 002 004 006 008 010 012 014 016
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2
-100.00%
Czy inflacja jest zjawiskiem korzystnym dla
gospodarki?