TIBBİ

TERMİNOLOJİ
ÖĞRETİM GÖREVLİSİ
SÜLEYMAN EMRE
KOCACAN
 Anatomik Terminoloji
Anatominin Tanımı
 İnsan vücudunun genel şeklini, vücudu oluşturan organların yerini, yapısını,
şeklini, fonksiyonunu ve komşuluk ilişkilerini inceleyen bilim dalı olarak
tanımlanır.

Anatomik Pozisyon
 Ayakta dik duran bir şahsın başı dik, gözleri ve el ayaları öne bakacak şekilde,
kolları her iki yanda sarkık, ayakları birleştirilmiş ve birbirine paralel duruşuna
anatomik pozisyon denir.

Anatomik Planlar (Düzlemler)

 Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsın, belirli bölgelerinden geçen hayalî
düzlemler ve eksenler düşünülmüştür. Bu düzlemler ve eksenler insan vücudunu
bölgelere ayırır. Bu durum insan vücudunda bulunan organ ve oluşumların hangi
bölgelerde yer aldığını tespit için gereklidir.
 Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsın vücudundan geçen üç ana düzlem
bulunur.
1-Planum sagittale:
 Vücudu dikine ve önden arkaya doğru kesen düzleme denir.
Bu düzlem ile vücut simetrik olmayan sağ ve sol iki bölüme
ayrılır.

2-Planum transversum (planum horizontale):

 Yere paralel olarak geçen, vücudu üst ve alt iki bölüme
ayıran düzlemdir. Bu plan klinikte, axial plan olarak
tanımlanır.

3-Planum coronale (planum frontale):

 Vücudu dikine ve yukarıdan aşağıya doğru kesen düzleme
denir Bu düzlem ile vücut ön ve arka iki bölüme ayrılır.
Anatomik Eksenler (Axes)
 Genel olarak eklemlerde oluşan hareketlerin
tanımlanabilmesi için eksenlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu
eksenler birbirlerine diktir.
 Anatomide sık olarak üç temel eksen kullanılır.
Bu eksenler:
 Axis verticalis: Yukarıdan aşağıya doğru uzanan ve yere dik
olan eksene verilen addır.
 Axis sagittalis: Önden arkaya doğru geçen eksene denir.
 Axis transversalis: Soldan sağa veya sağdan sola doğru
geçen eksene denir. Bu eksen yere paraleldir.
 Eksenlerde Yapılan Hareketler
Anatomide kabul edilen bir kural vardır.
Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsa ait
eklemlerde meydana gelen hareketler, eksene
dik düzlem üzerinde yapılır. Bu hareketler şu
şekilde açıklanabilir:
a-Sagittal eksende yapılan hareketler:
 Abductio: Gövdeden uzaklaşma hareketine
verilen isimdir.
Örnek: Üst ekstremitenin gövdeden uzaklaşması
 Adductio: Gövdeye yaklaşma hareketine
denir.
Örnek: Üst ekstremitenin gövdeye yaklaşması
b-Transvers eksende yapılan hareketler:
 Flexio: Öne doğru harekete verilen isimdir.
•Başın ve gövdenin öne eğilmesi
•Üst ekstremitenin öne hareketi
 Extantio: Arkaya doğru yapılan harekete
denir.
•Başın ve gövdenin arkaya doğru eğilmesi
•Üst ekstremitenin arkaya hareketi
c-Vertikal eksende yapılan
hareketler:
 Rotasyon: Dönme hareketine
denir
•Başın ve gövdenin sağa ve sola
dönmesi
 Üst ekstremitenin içe dönmesine
özel olarak pronasyon, dışa
dönmesine ise supinasyon denir.
 Alt ekstremitenin ayağın plantar
bölgesinin (taban) içe
dönmesine inversiyon, dışa
dönmesine ise eversiyon denir.
 Circumduction: Bir nokta etrafında gerçekleştirilen dairesel 360 0
hareket
Elevasyon Superior pozisyona geçiş
(sadece skapulada)
Depresyon İnferior pozisyona geçiş
(sadece skapulada)
 Kemiklerle İlgili Temel
Terimler
 Aditus: Açıklık, bir boşluğun
giriş veya çıkış ağzı
 Ala: Kanat
 Angulus: Açı, köşe
 Anulus: Halka
 Apertura: Açıklık, giriş
 Apex: Tepe, uç
 Basis: Taban
 Canalis: Kanal
 Caput: Baş
 Collum: Boyun, serviks
 Meatus: Yol, geçit  Crista: Keskin kenar
 Os: Kemik  Extremite: Kol ve bacakların her birine
verilen isim
 Pars: Parça, kısım
 Porus: Açıklık, delik
 Facies: Yüz, yüzey
 Processus: Çıkıntı
 Fissura: Yarık
 Septum: Bölme  Foramen: Delik
 Sinus: Boşluk (sinus maxillaris gibi)  Fossa: Çukur
 Spina: Dikensi çıkıntı  Fovea: Fazla derin olmayan çukur,
çukurcuk
 Sulcus: Oluk
 Trochlea: Makara, makara şeklinde
 Corpus: Gövde
 Tuberculum: Küçük tümsek  Cornu: Boynuz
 Tuberositas: Pürüzlü çıkıntı
Anatomik Boşluklar

 1. Arka Vücut Boşluğu (cavitas dorsalis)

a. Kafatası boşluğu (cavitas cranii)
b. Omurga boşluğu ( cavitas vertebralis)
 2. Ön Vücut Boşluğu (cavitas ventralis)
a. Göğüs boşluğu (cavitas thoracis)
b. Karın boşluğu ( cavitas abdominalis)
c. Leğen boşluğu (cavitas pelvis)
HAREKET SİSTEMİNE İLİŞKİN
ANATOMİK TERİMLER
 Hareket sistemine ilişkin anatomik terimleri 3 gruba
ayırıyoruz;
-Kemiklere ilişkin anatomik terimler.

-Eklemlere ilişkin anatomik terimler.

-Kaslara ilişkin anatomik terimler.

Kemiklerle İlgili Terimler

 Kemikler, iskeleti oluşturan en sert dokulardır.

 Eklemler aracılığı ile birbirleri ile birleşerek

iskeleti yapar.

İskelet vücudun biçimini belirler, organları korur, hareketi

sağlar.
Kemik Yapısıyla ile İlgili Terimler

 Cavitas Medullaris (Kavitas medullaris):

Kemiklerin ortasında bulunan boşluk. İlik boşluğu
anlamına gelir.
 Medulla Ossium (Medulla Osyum):Kemik iliği
 Diaphysis (Diyafiz):Uzun kemiklerin gövde
kısmı.
 Epiphysis (Epifiz):Uzun kemiklerde gövdenin
dışındaki uç kısım.
 Metaphysis (Metafiz):Uzun kemiklerde epifiz ve
diafiz arasında kalan bölüm.
 Facies Articularis (Fasyes Artikularis):Uzun
kemiklerde iki uçta, kemiğin ekleme katılan
yüzü. Eklem yüzü. Artikular yüz.

 Endosteum (Endosteum):Kemik içindeki

boşluklarda yüzeyi örten bağ dokudan zar.

 Periosteum (Peryosyeum/ Periost):Kemiklerin

dış yüzlerini sıkıca saran ve sıkı bağ dokudan
yapılmış zar. Kemiği korur ve kemik
kıkırdaklarında onarım sağlar.
 Condyle (Kondil): Kemik üerindeki diğer bir
kemikle eklem yapan yumru şeklinde kabartı.

 Epicondyle (Epikondil): Kemik kondili

üzerindeki çıkıntı.
 KEMİK ÇEŞİTLERİ

 Os Brevia (Os Breve): Kısa kemik.

 Os İrregulare (Os
İrregular):Düzensiz kemik.
 Os Longal (Os Longa): Uzun kemik.
 Os Planum (Os Palanum): Yassı
kemik.
 Os Pneumaticum (Os
Pnömatikum):Havalı kemik.
 Os Sesamoid/ea (Os
Sesamoit):Susamsı kemik.
 Ossification (Ossifikasyon): Kemikleşme. Kemik dokusunun oluşması.
 Osteoblast: Kemik yapan hücreler. Osteoklast: Kemik yıkımını sağlayan
hücreler
 Substantia Compacta (Substansya Kompakta):
Sıkı (kompakt) olarak adlandırılan kemik yapısı.
 Substantia Spongiosa (Substansya Spongyosa):
Süngersi (spongyos) kemik.
BAŞ KEMİKLERİNE
İLİŞKİN TERİMLER
 Cranium (Kranyum): Kafa. Baş iskeletinin tüm
beyini (ensefalonu) çevreleyen bölümü.
 Fonticulus (Fontikulus): Bıngıldak.
 Cranial Cavity (Kranyal Kavite): Kafa
boşluğu.Kafa kemikleri arasında kalan içinde
beyin, beyincik, pons, medulla oblangotanın
yerleştiği boşluk.
 Orbita (Orbita): Gözlerin bulunduğu boşluk.
 OMURGA VE GÖĞÜS KAFESİ
KEMİKLERİNE İLİŞKİN TERİMLER

 Os Costae (Os Kosta): Kaburga.

 Sternum (Sternum): Gögüs kemiği.
 Vertebrae (Vertebra): Omur.
 Columna Vertebralis ( Vertebral Kolum): Omurga
 Vertebral Cervicalis / Cervical Vertebra (Vertebal
Servikalis / Servikal Vertebra):Boyun omuru.
 Vertebral Thoracales / Thoracal Vertebra (Vertebral
Torakales / Torakal Vertebra): Göğüs /Sırt omuru.
 Lumbal Vertebra (Lumbal Vertebra): Bel omuru.
 Coccyx (Koksiks): Kuyruk kemiği.
 Sacrum (Sakrum): Sağrı kemiği. Kuyruk sokumu
kemiği.
EKLEMLERLE İLGİLİ
TERİMLER
Articulation (Artikülasyon): Eklem. Önemli eklemler
“Art.” biçiminde kısaltılarak yazılabilir.
 Articulatio Synovialis / Diarthrosis (Artikülasyo
sinovialis / Diartroz): Sinovial eklem. Oynar eklem.
 Articulatio Cartilaginea / Amphiartrosis (Artikülasyo
Kartilajinya / Amfiartroz): Yarı oynar eklemler. Hareket
yeteneği sınırlı eklemler.
 Synarthrosis (Sinartroz): Oynamaz eklemler.

 Sutura (Sütür / Sutura):Baş kemiklerini hareket etmeyecek şekilde birbirine

tespit eden eklemsel bağlantı, dikiş tarzı eklemleşme.

 Discus İntervertebralis / İntervertebral Disk (Diskus İntervertebralis

/İntervertebral Disk): Omurlar arası disk.

 Synovia (Sinovya): Eklem sıvısı.

KASLARLA İLGİLİ TERİMLER
 M- Musculus/Muscle (Muskulus /  Fascia (Fasya): Kas zarı, Akzar.
Muskili):Kas.  Tendo /Tendon (Tendo / Tendon):
 Mm- Musculi (Muskuli ): Kaslar. Kas kirişi.
 Myocytus (Miyosit): Kas hücresi.
 Fibramuscularis
(Fibramuskularis):Kas teli, Kas lifi.
 Myofibril (Miyofibril):Kas hücresi
liflerinin her biri.
 Perimysium, Endomysium,
Epimysium
HAREKET SİSTEMİ
HASTALIKLARINA İLİŞKİN TANISAL
TERİMLER
 Arthritis (Arterit): Eklemin iltihabı.
 Periarthritis (Periartrit): Eklem çevresindeki dokuların iltihabı.
 Ankylosis (Ankiloz): Eklem katığı, eklem sertliği. Eklemin
bükülmemesi.
 Hemarthrosis (Hemartroz): Eklem boşluğunun kan dolması.
 Bursitis: Bursa adı verilen seröz keselerin iltihabı.
 Synovitis (Sinovit): Sinoviyal zarın iltihabı.

 Synovioma: Sinoviyal zarda gelişen tümör.

 Chondritis (Konrit): Kıkırdak iltihabı.

 Chondroma (Kontroma): Kıkırdak iyi huylu tümörü.

 Chondrosarcoma (Kondrosarkom): Kıkırdak dokusundan

oluşan habis (kötü huylu) ur.

 Tendinitis: Tendon iltihabı.

 Fascitis: Fasya iltihabı.

 Myositis: Kas iltihabı.

 Artophy (Atrofi): Adelenin egzersiz

yapmama veya az kullanılma sebebi ile
zayıflaması.

 Contracture (Kontraltüs):Kasın sürekli

kasılması.
 Myoclonia: Belli bir kas veya kas grubunda görülen kronik
kasılmalara belirgin hastalık
 Myoma: Kas dokusunda gelişen iyi huylu tümör.
 Myosarcoma: Kas dokusunda gelişen kötü huylu tümör.
 Rhabdomyoma (Rabdomiyom): Çizgili kas liflerinde gelişen iyi
huylu tümör.
 Rhabdomysarcoma (Rabdomiyosarkom): Çizgili kas liflerinde
gelişen kötü huylu tümör.
 Leimyoma (Leyomiyom): Çizgisiz (düz) kas lifi iyi huylu tümör.
 Luxation / Dislocation (Lüksasyon / Dislokasyon): Çıkık.
 Semiluxation (Semilüksasyon): Yarı çıkık, tam olmayan çıkık.
 Fracture (Fraktür): Kırık.
 Periostitis: Kemik dışı zarı iltihabı.
 Osteitis: Kemik iltihabı.
 Osteoarthritis:Kemik ve kemiğin içinde bulunduğu eklemin iltihabı.
 Osteomalacia: Kemik yumuşaması.
 Osteoporosis : Kemik dokusunda artrofi gelişmesi.
 Osteosclerosis (Osteoskleroz): Kemik dokusunun aşırı sertleşmesi.
 Osteoma: Kemik dokusunda gelişen tümör.
 Diskitis: Disk İltihabı.
 Lumbago: Bel ağrısı.
 Disc Hernia / Herniated Disk: Disk fıtığı.
 Juvenile Klphosis (Juvenil Kifoz):Genç ve adolesen yaşta görülen
kamburluk.
 Lordosis: Öne doğru kamburluk.
 Kyphosis: Arkaya doğru kamburluk.
 Scoliosis (Skolyoz): Omurganın yanlara doğru çarpıklığı.
 Bunion: Ayak başparmağındaki şişlik.
 Talipes: Ayağın herhangi bir yönde bükülme göstermesiyle belirgin
doğuştan şekil bozukluğu.
 Talipes Plana: Düztabanlılık.
 Rickets: D vitamini eksikliği, rişitizm.
HAREKET SİSTEMİ HASTALIKLARINDA
SEMPTOMLARA İLİŞKİN TERİMLER

 Arthralgia (Artralji): Eklem ağrısı.

 Metatarsalgia: Ayak tarağında hissedilen ağrı.
 Myalgia: Kas ağrısı.
 Ostalgia: Kemik ağrısı.
 Syatalgia (Siyatalji): Siyatik ağrısı.
 Tendolysis: Tendon yapışıklıklarının cerrahi yolla giderilmesi.
 Tenoplasty: Tendonun plastik ameliyatı
 Tenorrhaphy (Tenorafi): Kesik tendonun dikilmesi.
 Tenotomy: Tendonun kesilmesi.
 Myoplasty: Kas plastik, estetik ameliyatı.
 Myorrhaphy (Miyorafi): Kasın dikilmesi.
 Osteoplasty: Kemiğin plastik, estetik ameliyatı.
 Osteotomy: Kemiğin kesilmesi.
 Ostectomy: Kemiğin kısmen veya tamamen çıkarılması.
 Sequestrectomy (Sekestrektomi): Ölü (nekrotik) kemiğin çıkarılması.
 Amputation (Amputasyon): Ekstremitelerin bir düzeyden kesilmesi.
 Rigor: Kasların sert olması. Sertlik, katılık.
 Decalcification (Dekalsifikasyon): Kemikten veya dişlerden kalsiyum
çekilmesi.
HAREKET SİSTEMİNDE
AMELİYATLARA İLİŞKİN TERİMLER
 Chondrectomy: Kıkırdağın ameliyatla alınması.
 Arthrotomy (Artrotomi): Eklemin cerrahi yolla açılması, eklem insizyonu.
 Arthroplasty: Eklemin plastik, estetik ameliyatı.
 Arthrodesis (Artrodez): Eklemin hareketsiz duruma getirilmesi.
 Arthroscopy: Eklem içini incelemek için yapılan girişim.
 Bunionectomy (Bunyonektomi): Ayak başparmağındaki şişkinliğin
alınması.
 Synovectomy (Sinovektomi): Eklem kapsülündeki sinoviyal zarın
alınması, çıkarılması.
 Tenodesis (Tenodez): Tendonun yeni bir bölgeye veya kemiğe impante
(tutundurulması) edilmesi, dikilmesi.
TEŞEKKÜRLER