MAT

E
 Zer da matea?
Guaranieraz “ka 'ay”

“Yerba mate” egindako infusio bat da.

Mate-belarra hosto lehorrez, ebakiz eta ehoz osatuta dago.
Zapore mingotsa du (baina azukrearekin har daiteke).
“Matea” ere esaten zaio ontziari. Tradizionalki kalazaba zen, baina orain
aluminipekoa, beirazkoa, silikonazkoa eta abar izan daiteke.

Hispaniaren aurreko garaitik komunitate indigenek matea hartzen zuten: guaraniek, qomek, eta
abar.
Kolonizatzaile espainiarrek berehala adoptatu zuten, eta ondare kulturalaren zati gisa geratu zen:
Argentinan, Paraguain, Uruguain, Bolivian, Brasilen eta Txilen. Sirian eta Libanon ere kontsumitzen
da.
 Yerba mate
Hego Amerikako zuhaitz bat da.

Argentinan, Paraguain, Brasilen

eta Uruguain dago.

15 metro arteko zuhaitz basati

bat da.

Gaur egun Argentinan landatzen

da, ekoizle eta esportatzaile
handiena mundua. Brasilek ere
egiten du, eta eskala txikiagoan
Paraguaik. Uruguaiek, Txilek eta
Boliviak ere bai.
Matea prestatzea eta gizentzea (“cebar”)
• Jarri ura berotzen eta kendu irakiten hasi
baino lehen (ahal dela, jarri termo batean
tenperatura ez galtzeko).
• Matearen 3/4 zati belarrarekin bete.
• Matea eskuarekin estali, buelta eman, eta
emeki jo, belarraren hautsa azalean geratzeko.
• Matea 45 gradu inguru inklinatu, eta bonbilla amaieraraino sartu.
• Gozoa hartu nahi izanez gero, sartu azukre koilarakada bat, eta bonbillako muturrera erortzen utzi.
• Gero ura emeki bota, matearen ertzera iritsi arte (segundo batzuen ondoren, belarrak ura xurgatu du eta
maila jaitsiko du).
• Ur gehiago botako dugu berriro ere mugara iritsi arte.
• Lehen matea hartu, berriro gizendu eta gonbidatu, norbaitekin bazaude.
 Propietateak
• Antioxidatzailea
• Organismoaren defentsa naturalak hobetzen ditu
• B taldeko 13 bitaminetatik 8 ditu, garrantzitsuak energia eta globulu gorriak sortzeko
• Mineralak, hala nola potasioa eta magnesioa
• Efektu energizantea, kafeina daukalako.
• Kolesterola gutxitzen laguntzen du
• Eragin diuretikoa ere badu.
Mateen erronda

1. Ordena errespetatu behar da

2. Urak ez du irakiten egon behar
3. Kontuz "eskerrik asko" esatean
4. Matea erloju-orratzen noranzkoan
pasatzen da
5. Behin mateak zaporea galtzen hasten
direnean, gomendagarria da belaze osoa
aldatzea
 Matea elkarrekikotasunaren sinbolo

UNESCOk matea Gizateriaren Kultur Ondare

I Immaterialtzat izendatu zuen.

Mateak partekatzeak lotura sakona ezartzen du. Emateko eta jasotzeko

keinu bat da, adiskidetasunaren eta senideen arteko loturaren funtsa
adierazten duena.

Emateko eta jasotzeko fluxu horretan,

pertsonen arteko loturak indartzen dira eta
batasun eta elkartasun sentsazioa sortzen da.
Matea azidotasuna duenez, askotan beste digestio-belar
batzuk gehitzen zaizkio.
Uruguain, jendea matea eta termoa besapean dituela ibiltzen da.
 ¿Querés un mate?

“Matea puntu eta aparte bat bezalakoa da. Norberak

hartzen du eta gero paragrafo berri bat has daiteke.”
(Julio Cortázar)