DULKADİROĞULLAR

I
 Elbistan ve Maraş merkezli kurulan Dulkadiroğulları Beyliği 1337-1522 yılları arasında
hüküm sürmüştür. Beyliğe adını veren Dulkadırlı Türkmenler Oğuzların Bozok koluna
mensuptur. Doğu’da Harput batıda Kırşehir kuzeyde Bozok (Yozgat) ile Sivas’ın güneyi
GEMEREK ve Gürün’den Hatay’a bağlı Hassa’ya kadar geniş alana yayılmıştır.
 ZEYNEDDİN KARACA (1337-1353)

Moğolların idaresindeki Anadolu’nun içlerine kadar gelen boyların başında Zeyneddin Karaca
bulunuyordu. 1335 yılında beş bin atlı ile Çukurova bölgesine girip toprakları yağmalayıp
zengin ganimetle Maraş’a dönmüştür.
İlhanlı hükümdarı Ebu Said Bahadır’ın ölümü üzerine Anadolu’da otorite boşluğundan
yararlanıyor ve Karaca Bey maiyetiyle yaptığı görüşmede Şam valisi Tengiz’in dostluğunu
kazanmaya karar veriyor. Oğlu Halil Bey’in de bulunduğu heyeti Şam valisi Tengiz’e
gönderiyor. Bu isteği Kahire’ye ileterek Sultan Nasır, Maraş ve Elbistan bölgelerini Karaca
Bey’e veriyor. Bölgedeki şehirlerin fethine başlamış ve Eratna topraklarına saldırılar
düzenlemiştir.
 Memlûk Devleti’nde taht kavgası yaşanıyor ve bunun üzerine Halep valisi Taştimur
Elbistan’a gelerek Karaca Bey ile ittifak kuruyor ve Mısır’a gidiyorlar. Halepp valisi
tutuklanınca Karaca Bey benzer bir son olmasın diye Maraş’a dönüyor ve Halep’i tehdit ediyor.
Memlûkluler ile Dulkadiroğulları arasında soygun vakası yaşanıyor. Eratna, Karanbük
civarında Çobanlı Şeyh Hasan’ı mağlup ediyor ve ganimetin bir kısmını Halep valisi Yelboğa’ya
gönderiyor. Fakat Dulkadir bölgesinden geçerken Türkmenler tarafından soyuluyor ve Halep
valisi bunun üzerine ordu gönderiyor. Karaca Bey saldırıya geçiyor ve Dulkadırlılar savaşı
kazanıyor.
25 bin kişilik Memluk ordusu tarafından Elbistan yağmalandıktan sonra Düldül Dağı’na kaçan
Karaca Bey’i sıkıştırmaya giden Argunşah’ın ordusuna karşı 20 gün mücadele eden Karaca Bey
yeniliyor. Eratna oğlu Gıyaseddin Bey’e sığınıyor fakat Memluk sultanının isteği üzerine
Halep’e gönderiyor. 48 gün hapis yattıktan sonra işkence ile öldürülüyor.
 HALİL BEY (1353-1386)
Karaca Bey’in öldürülmesinden sonra beyliğin başına oğlu Halil Bey geçmiştir. Babasının
ölümünden sonra çıkan karışıklıkları çözmek için uğraşıyor bir taraftan devletlerin durumunu
izliyordu. Babasının intikamını almak için Eratnaoğlu Mehmed Bey’in ülkesine akınlar yapmak
olmuştur. Ve ülkesini Zamantı’ya kadar genişletmiştir.
 Halil Bey Memlûklere karşı dururken düşmanlığını çekmek istemiyor ve Memlûk
sultanından bağışlanmasını istemiştir. Harput’u iade edeceğine dair teminat veriyor fakat
ülkesine döndüğü vakit vaadini yerine getirmeyip Memlûk ordusu Harput üzerine yürümüştür.
Orduya karşı koyamayacağını anlayınca şehri teslim etmiştir.
Memlûk Devleti Elbistan’ı Malatya valisine vererek Halil Bey’e karşı mücadele etmek için
görevlendirmiştir. Ramazanoğullarının desteğiyle Yumurtalık mevkiinde Memlûk kuvvetinin
büyük bir kısmı imha edilmiştir.
 Memlûklüler son mağlubiyetten sonra Dulkadır sorununu kesin çözmek için Suriye’deki
bütün valilerden ordularını toplayıp Dulkadırlılara karşı harekete geçmeleri istemiştir. 1381
yılında yapılan savaşta Memlûklüler kazanmıştır ve Maraş Memlüklerin eline geçmiştir.
Memlûkler Elbistan’ı da ele geçirerek Malatya üzerine yürümüşlerdir. Fakat Fırat Nehri’ni
geçemeyerek Halep’e geri dönmüşlerdir. Böylece Dulkadırlıların elinde yalnızca Harput
kalmıştır. Halil Bey 1384 yıllarında Memlûklere karşı akınlar yaparak Elbistan ve Maraş’ı geri
almıştır.
Memlûk sultanı Berkuk, Halil Bey’den kurtulmak için Halep’te bulunan Türkmen
beylerinden Yağmur oğlu İbrahim’i görevlendiriyor ve Halil Bey yayladayken hile ile
öldürülüyor.
 SEVLİ BEY (SULİ) BEY(1386-1398)
Halil Bey’in ölümünden sonra beyliğin başına kardeşi Sevli Bey geçmiştir. Sultan Berkuk
Dulkadırlı ülkesini hakimiyetini almak istiyordu. Hama’daki kuvvetlerini Sevli Bey üzerine
yollamıştır fakat Memlûk Kuvvetleri yenilmiştir. Bunun üzerine Sultan Berkuk, Halil Bey’in
katili İbrahim’i çıkarmıştır. Maraş civarında İbrahim’de yenilmiştir. Sultan Berkuk beyliği kabul
etmek durumunda kalmıştır.
Sevli Bey, Doğu Anadolu Seferi’ne çıkmış olan Timur’a itaatini bildiriyor ve Suriye üzerine
sefer yapma konusunda teşvik ediyor. Bu durumu haber alan Sultan Berkuk hazırlattığı orduyu
Dulkadırlı Beyi’nin üzerine gönderiyor ve yenilgiye uğrayan Sevli Bey’i Karaca ve Halil Bey’e
yapılanın aynısını yaparak öldürtüyor.
 SADAKA BEY (1398-1399)
Sevli Bey yerine oğlu Sadaka Bey geçiyor. Beyliğe karşı çıkan kuzeni Mehmed Bey ile
mücadeleye giriyor. Bu sırada Kadı Burhaneddin’in ölümü ile ona ait toprakları ülkesine katan
Yıldırım Bayezid, Sadaka’yı Elbistan’a sürüp başına Nasıreddin Mehmed Bey’i getiriyor.
 NASIREDDİN MEHMET BEY (1399-1442)
Yıldırım Bayezid’in desteğiyle başa geçen Mehmed Bey Memluk devletiyle iyi geçiniyordu.
Timur’a karşı düşmanca tavır takınmış Osmanlılar’ın yanında bulunmuştur. 1400 yılında Sivas’ı
kuşatan Timur’un ordusuna karşı ani saldırılarda bulunuyordu. Dulkadir ülkesini Timur
tarafından yağmalanmasına sebep olmuştur. Nasıreddin Mehmed Bey Tokat’a geldiği sırada
geleceğin Osmanlı padişahını zaferinden dolayı tebrik etmek için heyeti gönderiyor. Bu dostluk
münasebetini Nasıreddin Bey’in kızı ile evlenmesi takip etmiştir. Nasıreddin Mehmed Bey 1442
yılında seksenini aşkın bir yaşta vefat etmiştir.
 SÜLEYMAN BEY (1442-1454)
Nasıreddin Bey’in ölümünden sonra Maraş beyi olan oğlu Süleyman geçmiştir. Osmanlılarla iyi
geçinmeye gayret etmiştir. Kızlarından Sittin Hatunu Osmanlı Şehzadesi 2. Mehmed’e diğer
kızını Memluk sultanı ile evlendiriyor. Bu evliliklerle Karamanoğulları, Akkoyunlular ve
Karakoyunlular’a karşı himayesini temin etmiştir.
 MELİK ARSLAN BEY (1454-1465)
Süleyman Bey’in ölümü üzerine oğlu Melik Arslan geçiyor. Beylik üzerinde dış baskılar devam
ediyor ve beylik zayıflamaya başlıyor. Karamanoğulları Kayseri’yi zapt ediyor ve Karamanoğlu
Mehmed Bey’in vefatı üzerine şehri geri almaya çalıştıysa da Uzun Hasan’ın yardıma
gelmesiyle geri çekilmiştir. Uzun Hasan Dulkadır topraklarına saldırarak Harput’u ele geçiriyor.
Melik Arslan’ın kardeşi Şahbudak kendisine karşı ayaklanıyor ve Memluk desteğini almak için
Kahire’ye gidiyor. Melik Arslan camiide namaz kılarken bıçaklanarak öldürülüyor.
 ŞAHBUDAK BEY (1465-1467)
Melik Arslan’ın ölümünden sonra Şahbudak beyliğin başına geçiyor. Dulkadır emirleri ve boy
beyleri Melik Arslan Bey’iin suikastinde parmağı olduğu gerekçesiyle tabii olmadılar ve 2.
Mehmed’e başvurarak diğer kardeşi Şehsuvar Bey’i talep etmişlerdir. Memluk Sultanı Hoş
Kadem Halep valisine Şahbudak’ın yardımına gitmesini emrediyor fakat Şehsuvar Bey
kardeşini Zamantı Kalesi’nin önlerinde yenilgiye uğratıyor. Şahbudak yenildikten sonra Mısır’a
iltica edip sıpınıyor.
 ŞEHSUVAR BEY (1467-1472)
Fatih Sultan Mehmed’ın yardımıyla tahta geçmiştir ve Osmanlılarla Memlukler arasındaki
ilişkiler daha da kötüleşmiştir. Memluk sultanı kendisine tabi olmayan Şehsuvar Bey’in
karşısına amcası Rüstem Bey’i çıkarmıştır. Fakat Memluk devletinin gayretleri boşa çıkmıştır.
Şehsuvar Bey’in üstünlüğü bazı hudut şehirlerini ele geçirmeye itmiştir ve BİRECİK, BESNİ,
GERGER Dulkadırlıların eline geçmiştir. Memluk ordusu Göksun yakınlarında Turna Dağı
eteklerinde saldırıya geçiyor ve birçok Memluk beyi savaş alanında ölmüşlerdir. Ve Şahbudak
Mısır’a geri dönmüştür. Bunun üzerine MELİK’ÜL-MUZAFFER unvanını alıyor. Kahire’ye
götürülüp üç kardeşiyle birlikte öldürülüyor.
 ŞAHBUDAK BEY (İKİNCİ SALTANAT) (1472-1480)
Memluklerin desteğiyle tahta çıkan Şahbudak Bey, kardeşinin idam edilmesine üzülen
Alaüddevle Bey ve ülkenin ileri gelenleri ülkeyi terk edip Amasya’daki Şehzade Bayezid’a
sığınıyorlar. Alaüddevle Bey kızı Ayşe Hatun’u şehzadeye vermiştir. Osmanlı’dan aldığı
destekle kardeşinin üzerine yürüyor ve bozguna uğruyor.
Mağlubiyet üzerine Kozan’a sığınıyorlar ve Memluk valisi kafalarını kestirip Sultan Kayıtbay’a
göndertiyor. Fatih, Alaüddevle Bey ile birlikte güçlü bir ordu gönderiyor ve Şahbudak yeniliyor
ve Mısır’a iltica eciyor.
 ALAÜDDEVLE BOZKURT BEY (1480-1515)
Fatih’in desteğiyle tahta geçmesiyle Osmanlı-Memluk ilişkileri daha da gerginleşmiştir. Ustaca
manevra ile Memluk tehlikesini uzaklaştırmıştır. Ve Mısır’a bağlılığını bildirmiştir. Osmanlılar’a
karşı dostluk münasebetlerine girmeyi ihmal etmemiştir.
Alaüddevle 1483 yılında Malatya’yı kuşatıyor ve Kayıtbay suriye valilerine sefere çıkma emrini
veriyor. 1484 yılında Elbistan’da karşılaşıyor ve Memluklere karşı zafer kazanıyor.
Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim Dulkadırlı ülkesini ele geçirmek için veziri Hasan Paşa’yı
kırk bin kişilik orduyla gönderiyor. Öncülük yapmak için Şehsuvar Bey’in oğlu Ali Bey orduya
dahil oluyor. Alaüddevle Bozkurt Bey yeniliyor ve oğulları ve akrabaları ile öldürülüyor.
Dulkadır Beyliği toprakları Osmanlılar’ın yüksek hakimiyetinde olmak üzere Ali Bey’e
veriliyor.
 ALİ BEY (1515-1522)
Osmanlı ordusunun yardımı ile Ali Bey beyliğin başına geçirilmiştir. Yavuz’a sadık olan Ali
Bey, Bıyıklı Mehmed Paşa’nın komutasındaki orduyla Diyarbakır’ın ele geçirilmesine yardımcı
olmuştur.
Memluk Sultanı Kansu Gavri, Ali Bey’in karşısına Alaüddevle’nin kardeşi Abdurrezzak’ı
çıkarmıştır. Çok geçmeden Yavuz, Mısır seferine çıkmıştır. Osmanlı ordusuna öncğlğk eden Ali
Bey Mercidabık, Ridaniye savaşlarına bizzat katılmıştır.
Celali isyanlarına adını veren Celal ve 1521’de Şam valisi ayaklanmalarını bastırılmasında
önemli rol oynayan Ali Bey’in başarısına kıskanan Ferhad Paşa Kanuni Sultan Süleyman’dan
ölüm fermanı çıkarttırıp Tokat’ta çocuklarıyla beraber öldürtüyor.
İMAR
FAALİYETLERİ
ALAÜDDEVLE BOZKURT BEY DÖNEMİNE AİT
MARAŞ ULU CAMİİ
ALAÜDDEVLE BEY CAMİİ
(CAMİ-İ ATİK)
GAZİANTEP
TAŞ MEDRESE
Alaüddevle Bey tarafından
inşa edilmiştir.
Günümüzde mescid ve
depo olarak
kullanılmaktadır.
Alaüddevle Bozkurt
Bey’in oğlu Şahruh
tarafından yapılmıştır.
ALA (Kadirli) Camii
Osmaniye
Alaüddevle Bozkurt Bey’in oğlu
Kasım Bey tarafından sol tarafına
minare eklettirilmiştir.
NASIREDDİN
MEHMED BEY
DÖNEMİNE AİT
HATUNİYE
MEDRESESİ KAYSERİ
Balım Sultan Bektaşi
inanışında ikinci piri
olarak biliniyor ve
kurulup
genişletilmesinde büyük
payı olmuştur.
Şehsuvaroğlu Ali Bey
tarafından yaptırılmıştır.
ELBİSTAN ULU CAMİİ
II. Gıyaseddin
Keyhüsrev’in emri üzerine
yapılıyor.
Ali Bey zamanında
tekrardan inşa ediliyor.