ხსნართა
ნაჯერობა და
კონცენტრაცია
იმისათვის რომ უკეთესად გავეცნოთ
ჩვენს თემას განვიხილოთ მაგალითი:
ნინომ , მარიამმა და გიგამ გადაწყვიტეს
ლეღვის მურაბის დამზადება, მოიძიეს
საჭირო ინგრედიენტები და მშობლების
რეკომენდაციის გარეშე ერთმანეთისაგან
დამოუკიდებლად დაამზადეს.
გარკვეული დროის შემდეგ ნინოს მურაბა
ამჟავდა, მარიამის მიერ დამზადებულ
მურაბას არაფერი მოსვლია, ხოლო
გიგას მურაბა დაშაქრდა.
1.ხსნარს, რომელშიც ნივთიერება მოცემულ
ტემპერატურაზე კიდევ შეიზლება გაიხსნას,
უჯერი ხსნარი ეწოდება.
2.ხსნარს, რომელშიც ნივთიერება მოცემულ
ტემპერატურაზე მეტი ვერარ გაიხსნება,ნაჯერი
ხსნარი ეწოდება.
3.ზენაჯერი ეწოდება ხსნარს, რომეშიც მოცემულ
ტემპერატურაზე იმაზე მეტი ნივთიერებაა
გახსნილი, ვიდრე მის ნაჯერ ხსნარში შეიძლება
ყოფილიყო
მარიამ
ი
გიგ
ა
ნინო
ქიმიაში მურაბა შეგვიძლია განვიხილოთ, როგორც ხსნარი.ხსნარები შეგვიძლია
დავყოტ 3 ჯგუფად: უჯერი ხსნარი, ნაჯერი ხსნარი და ზენაჯერი ხსნარი. იმისათვის
რომ მურაბა იყოს კარგად დამზადებული აუცილებელია იგი ნაჯერ ხსნარს
მიეკუთვნებოდეს. ჩვენს მიერ განხილულ მაგალითში გიგას მურაბა დაშაქრდა
ანუ მან ზედმეტი გასახსნელი ნივთიერება ამ შემთხვევაში შაქარი დაამატა თავის
ხსნარს. ამის გამოსწორება შეიძლება გამხსნელი ნივთიერების ანუ წყლის
დამატებით ან შეგვიძლია მურაბა ცოტათი კიდევ შევათბოთ. ახლა ვისაუბროთ
ნინოს მურაბაზე, რომელიც ამჟავდა. ეს გამოიწვია ხსნარში არა საკმარისი
გასახსნელი ნივთიერების ანუ შაქრის მოთავსებამ და ამიტომაც მივიღეთ უჯერი
ხსნარი. უჯერი ხსნარიდან ანუ ამ შემთხვევაში ნინოს მურაბიდან ნაჯერი ხსნარის
მისაღებად შეგვიძლია მისი გაცივება, შაქრის დამატება ანდაც გამხსნელის ანუ
წყლის აორთქლება.
ხსნარში ნივთიერებათა თანაფარდობა ალბათ უკვე მიხვდებოდით რომ ძალიან
მნისვნელოვანია, რადგან 1გ-ით მეტმა ან ნაკლებმა გამხსნელმა ანდაც
გახსნილმა ნივთიერებამ შეიძლება ჩვენს მიერ დამზადებული ხსნარი სრულიად
შეცვალოს.
საუბრისას ვახსენე ხსნარის გაცივება და გაცხელება. ტემპერატუტა გახსნის
პროცესზე მოქმედი ერთ-ერთი ფაქტორია. მის გარდა კიდევ ორი ფაქტორი
არსებობს ესენია: წნევა და გამხსნელისა და გასახსნელი ნივთიერების ბუნება.
ტემპერატურა მოქმედებს თხევადი და მყატი ნივთიერებების ხსნადობაზე, წნევა
აირად ნივთიერებებს ეხმარება თხევადში გახსნაში, ხოლო ნივთიერებათა
ბუნება მელეკულებს ერთმანეთთან აკავშირებს ან ერთმანეთისგან განიზიდავს.
მაგალითად პოლარული ბუნების მოლეკულა იზიდავ პოლარულს და
განიზიდავს არაპლარულს.
ხსნარებზე საუბრის დროს ასევე მნიშვნელოვანია ვახსენოთ ხსნარის
კონცენტრაცია. ხსნარის კონცენტრაცია გვიჩვენებს თუ რა რაოდენობის, მასის ან
მოცულობის გახსნილ ნივთიერებას შეიცავს გარკვეული მასის ან მოცულობის
ხსნარი. კონცენტრაციის გამოსახვისთვის ხშირად იყენებენ პროცენტულ
კონცენტრაციას და გახსნილი ნივთიერების მასურ წილს.