TRƯỜNG THCS

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VÀ CÁC EM TỚI

THAM DỰ TIẾT HỌC
Ông nói gà, bà nói vịt
Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược
 Tiết 8:
CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI
THOẠI (tiếp)
 NỘI DUNG BÀI HỌC

1 2 3

Phương châm Phương châm Phương châm

quan hệ cách thức lịch sự

 I. Phương châm quan hệ
Thành ngữ Ông nói gà, bà nói vịt dùng để chỉ tình huống hội thoại như thế
nào? Điều gì sẽ xả ray nếu xuất hiện những tình huống hội thoại như vậy?

- Thành ngữ “ông nói gà, bà nói vịt”: Hai người đối thoại mỗi
người nói 1 đằng, không hiểu nhau -> cuộc thoại không thực hiện
được
I. Phương châm quan hệ
KẾT LUẬN:
Nói đúng đề tài mà hội thoại đang đề cập, tránh nói
lạc đề.
 Phương châm quan hệ

Trong quá trình hội thoại những người tham gia có

thể thay đổi đề tài: có những hình thức ngôn ngữ để
báo hiệu sự thay đổi đó.
 II. Phương châm cách thức
Những thành ngữ: dây cà ra dây muống, lúng búng như ngậm hột thị để chi
những cách nói như thế nào?Những cách nói đó ảnh hưởng đến giao tiếp
ra sao? Qua đó, có thể rút ra bài học gì trong giao tiếp?

Dây cà Dây muống

• - “Dây cà ra dây muống": Chỉ cách nói dài dòng, rườm rà
• "Lúng búng như ngậm hột thị": chỉ cách nói ấp úng, không rành mạch,
không thành lời.
 Khi giao tiếp phải nói ngắn gọn, rành mạch
II. Phương châm cách thức
Có thể hiểu câu sau đây theo mấy cách? Để người nghe không
hiểu lầm, phải nói thế nào

Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy

Có thể hiểu theo hai cách tuỳ thuộc vào việc xác định cụm từ "của
ông" bổ nghĩa cho từ "nhận định" hay "truyện ngắn"

Để người nghe không hiểu lầm, có thể nói:

• Tôi đồng ý với những nhận định của ông ấy về truyện ngắn
• Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn mà ông ấy sáng tác.
• Tôi đồng ý với những nhận định của các bạn về tr/ngắn của ông ấy
 Đọc truyện sau và trả lời câu hỏi:
III. Phương châm lịch sự • Nêu nội dung câu chuyện?
• ? Vì sao cả ông lão ăn xin và cậu bé đều cảm thấy mình
đã nhận được từ người kia một điều gì đó?
• Em nhận ra tình cảm nào của cậu bé dành cho ông lão
ăn xin qua cái nắm tay ấy?
NGƯỜI ĂN XIN

Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe,nước mắt

ông giàn giụa, đôi môi tái nhợt,áo quần tả tơi. Ông chìa
tay xin tôi:
Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không
có cả khăn tay, chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi
chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy
bàn tay run rẩy của ông:
- Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận
được một cái gì đó của ông.
(Theo Tuốc-ghê-nhép )
 III. Phương châm lịch sự
NHẬN XÉT
Truyện người ăn xin

01 Người ăn xin và cậu bé đều cảm nhận đc sự chân thành và tôn

trọng của nhau
Mặc dù cả hai người đều không có của cải, tiền bạc để cho nhau
nhưng cả hai đều cảm nhận được tình cảm mà người kia dành
cho mình (qua cái nắm chặt tay).

02 - Cậu bé chú ý đến vai xã hội: người dưới - người trên

 Khi giao tiếp, cần tế nhị và tôn trọng người khác(phương

châm lịch sự).
 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI

TT Phương châm hội thoại Những điều cần lưu ý khi giao tiếp
1 Phương châm về lượng - Cần nói có nội dung.
- Nội dung phải đáp ứng đúng yêu cầu cuộc
giao tiếp, không thiếu, không thừa.
2 Phương châm về chất - Đừng nói những điều mình không tin là đúng
hay không có bằng chứng xác thực.
3 Phương châm quan hệ - Cần nói đúng đề tài giao tiếp.
- Tránh nói lạc đề.
4 Phương châm cách thức - Chú ý nói ngắn gọn, rành mạch.
- Tránh cách nói mơ hồ.
5 Phương châm lịch sự - Cần tế nhị, tôn trọng người khác.
LUYỆN TẬP PHƯƠNG CHÂM
QUAN HỆ

PHƯƠNG CHÂM PHƯƠNG CHÂM

CÁCH THỨC LỊCH SỰ
Bài 1: Qua những câu tục ngữ, ca dao, cha ông khuyên dạy chúng ta điều gì? Hãy tìm
thêm một só câu tục ngữ, ca dao có nội dng tương tự

a. Lời chào cao hơn mâm cỗ

b. Lời nói chẳng mất tiền mua

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau

c. Kim vàng ai nỡ uốn câu

Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời

=> Những câu ca dao, tục ngữ khẳng định vai trò của ngôn ngữ trong
đời sống và khuyên ta trong giao tiếp nên dùng những lời lẽ lịch sự
nhã nhặn.
 Bài 3:
Chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống: nói móc, nói ra đầu ra đũa, nói leo, nói mát,
nói hớt
Cho biết các từ ngữ trên chỉ những cách nói liên quan đến phương châm hội thoại
nào
nói mát
a, Nói dịu dàng như khen, nhưng thật ra là mỉa mai, chê trách là....................
nói hớt
b. Nói trước lời mà người khác chưa kịp nói là.....................
nói móc
c. Nói nhầm châm chọc điều không hay của người khác một cách cố ý là .............
nói leo
d. Nói chen vào chuyện của người trên khi không được hỏi đến là .............
nói ra đầu ra đũa
e. Nói rành mạch, cặn kẽ, có trước có sau là..................................
 VẬN DỤNG
Hãy cho biết các câu chuyện dưới đây, các nhân vật đã vi
phạm phương châm hội thoại nào?
Câu chuyện 1

A : - Nằm lùi vào!

B : - Làm gì có hào nào .
A : - Đồ điếc!
B : - Tôi có tiếc đâu.

=> Phương châm quan hệ

Câu chuyện 2

Giờ văn học , thầy giáo hỏi bài cũ:

- Ai đã viết Hịch tướng sĩ?
Cả lớp im phăng phắc. Thầy phát cáu
gọi:
- Huỳnh! Ai đã viết Hịch tướng sĩ !?
Huỳnh run rẩy đứng lên, nói lắp bắp:
- Thưa thầy... không phải em ạ.

=> Phương châm về cách thức

Câu chuyện 3

MẮT TINH, TAI TINH

Có hai anh bạn gặp nhau, một anh nói:
- Mắt tớ không ai bằng! Kìa! Một con kiến đang bò ở cành cây trên đỉnh
núi phía trước mặt, tớ trông rõ mồn một đến cả từ sợi râu cho đến bước
chân của nó.
Anh kia nói:
- Thế cũng chưa tinh bằng tớ, tớ còn nghe thấy sợi râu nó ngoáy trong
không khí kêu vù vù và chân nó bước kêu sột soạt.
(Truyện cười dân gian Việt Nam)

=> Phương châm về chất

 HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
• Học bài, hoàn chỉnh các bài tập.
• Tìm một số ví dụ về việc không tuân thủ p/c về lượng, p/c về chất
trong một hội thoại.
• Chuẩn bị: " Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn thuyết minh" (Đọc kĩ ngữ
liệu, trả lời câu hỏi, chuẩn bị các bài tập)
• Hãy chỉ rõ những câu văn đã sử dụng yếu tố miêu tả khi tả sự biến đổi
của hình ảnh đảo đá.
• Viết đoạn văn thuyết minh về cây lúa trong đó có sử dụng yếu tố miêu
tả.
 CẢM ƠN CÁC CON ĐÃ
CHÚ Ý NGHE BÀI GIẢNG