PROSESO, LAYON

AT
KAHALAGAHAN
NG PAGSASALING
SIYENTIPIKO AT
 Tulad ng nabanggit sa naunang yunit , ang pagsasalin ay hindi lamang paghahanap ng katumbas
na salita mula sa pinagmulang wika patungo sa tunguhing wika . Ito ay isang sining at agham
na nangangailangan ng malawak at malalim na kaalaman sa larangan ng lingguwistika at
gramtika . Mayroon itong dalawang uri - ang pagsasaling teknikal / siyentipiko at pagsasaling
pampanitikan . Malaki ang naitutulong ng pagsasaling teknikal sa pagpapalaganap ng impormasyon
sa iba’t ibang sangay at institusyon sa bansa sapagkat ang pangunahing layon nito ay ang
magkaroon ng mas malinaw at mabilis na komunikasyon gamit ang Filipino sa larangan ng agham
at teknolohiya . Nabibigyan ng gawaing ito ng pagkakataon ang lahat ng tao , lalo na iyong hindi
gaanong nakauunawa ng Wikang Ingles na maunawaan ang sinasabi o inihahayag ng mga teksto
sa siyensya at teknolohiya . Binaggit nina San Juan et al., na espesyalisado ang pagsasaling ito
sapagkat isang tiyak na disiplina ang pinagtutuunan nito . Bukod sa lalim at lawak ng kaalaman
ng tagasalin sa dalawang wikang kasangkot , nangangailangan din ito ng malalim at malawak na
kaalaman sa disiplinang gagawan ng pagsasalin .
 Inilahad ni Alamrio (1997) ( ayon kina San Juan et al.,) ang mga
panukalang hakbang sa pagsasalin na ayon sa praktika ng
Unibersidad ng Pilipinas . Isinasaad ito sa gabay na inilabas ng
UP Sentro ng Wikang Filipino.

Kabilang dito ang:

1. Pagtutumbas mula Tagalog/Pilipino o mula sa katutubong wika ng
Pilipinas
2. Panghihiram sa Español
3. Panghihiram sa Ingles; pagbabago sa baybay o pananatili ng orihinal na
baybay sa Ingles
4. Paglikha
 Binanggit naman ni Batnat, et al., (2009) na nagtala ang London​Institute of linguistics(LIL) ng mga
katangiang dapat taglayin ng isang tagasalin ng mga tekstong siyentipiko at teknikal.
Kabilang dito ang sumusunod:

1. malawak na kaalaman sa tekstong isasalin;

2. mayamang imahinasyon upang mailarawan sa isipan ang mga kasangkapan o prosesong
tinatalakay;
3. katalinuhan upang mapunan ang mga nawawala at/o malalabong bahagi sa orihinal nateksto;
4. kakayahang makapamili at makapagpasya sa pinakaangkop na terminong katumbasmula sa
literatura ng mismong larangan o sa diksiyonaryo;
5. kasanayang gamitin ang pinagsasalinang wika nang may kalinawan, katiyakan, at bisa; at
6. karanasan sa pagsasalin sa mga kaugnay na alrangan o sisiplina.
 Samantala , nagbigay naman ng ilang pamamaraan sa pagsasaling
siyentipiko at teknikal sina Enrique at Protacio- marcelo (1984) sa
kanilang pag-aaral na pinamagatang “ Neocolonial ​Politics and
Language Struggles in the Philippines ​”:
1. saling-angkat (direct borrowing​ ​); ang salta at kahulugan ay hindi nagbabago. Hal. Perception,
amnesia at moron
2. saling-paimbabaw (surface assimilation​); hal. Reinforcement
3. saling-panggramatika (grammatical translation​);
4. saling-hiram (loan translation​) brainwashing o pag huhugas isipan
5. saling-likha (word invention​)
6. saling-daglat (abbreviated word​)
7. saling-tapat (parallel translation​)
8. saling-taal (indigenous-concept oriented translation​); at
9. saling-sanib (amalgamated translation​)
Ilang halimbawa ng
mga salitang
siyentipiko at
teknikal na naisalin
sa Filipino
 Unti- unti na ring English Filipino
nararamdaman ang bahagyang
paglaki ng espasyo ng
Asthma Hika
wikang Filipino sa syentipiko
at teknikal na larangan . Ito
ay dahil sa patuloy na Blister Paltos
pakikiisa ng ilang
praktisyoner sa isinusulong Ovary Itlugan
hindi lamang ng KWF kundi
maging ng ilang makabayang
samahan sa pagpapayaman at Sex Kasarian
pagpapaunlad at paglinang sa
wikang Filipino. Ang Tendon Litid
sumusunod ay ilang
halimbawa ng mga salita na Bile Apdo
isinalin sa Filipino.
 English Filipino

Ringworm Buni

Sperm Punlay (punla +buhay)

Telephone Hatinig (hatid+tinig)

Chemistry Kapnayan (sangkap+hanayan)

Mathematics Sipnayan (isip+hanayan)

Germ Binhay (binhi+buhay)

 Bilang pakikiisa sa pagtataguyod ng wikang Filipino, nagbigay din ilang salitangmedikal
ang Philippine Council for Health Research and Development at salin nito sa Filipino.

1. Haynayan (​ biology) - isang natural na agham na nauukol sa pag-aaral ng buhay at mga

nabubuhay na organismo
2. Mikhaynayan (​ microbiology) - ​isang natural na agham ukol pag-aaral sa miktataghay o
microorganism​​
3. Mulatling Haynayan (​ molecular biology) - pag-aaral ng mga istruktura at tungkulinng
mulatil o molecule​​sa mga nabubuhay na organismo
4. Palapuso (cardiologist) ​- isang dalubhasa ng palapusuan o cardiology​​
5. Palabaga (​pulmonologist)​- isang dalubhasa ng palabagaan o ​pulmonology​​
6. Paladiglap (​radiologist) ​- isang dalubhasa ng paladiglapan o ​radiology​​
7. Sihay (​cell) ​- ang pinakapayak na kayarian ng mga buhay na organismo​​
8. Muntilipay (​ platelet) - mga​ selula o sihay na may mahalagang papel sa pagpagalingng mga sugat
na dumadaan sa daluyan ng dugo
9. Kaphay (​ plasma) - isang bahagi ng dugo na ang pangunahing trabaho ay ang transportasyon ng
mga ensyma, nutrisyon, at hormona
10. Iti, daragis, balaod (​ tuberculosis) ​- impeksyon sa baga na nagmumula sa isang uring ishay o
bacteria​​, ang Myobacterium tuberculosis​​
11. Sukduldiin, altapresyon (​ hypertension) - isang medikal na kondisyon kung saanang presyon ng
dugo sa mga malaking ugat ay labis na mataas
12. Mangansumpong (​arthritis) ​- ang pamamaga sa mga kasu-kasuan na nagigingsanhi ng kawalan ng
kakayahang maiunat o maibaluktot at paninigas ng bahaging ito
13. Piyo (​​gout) - isang uri ng mangansumpong o rayuma na dulot ng abnormal nametabolismo ng uric
acid.​
14 .Balinguyngoy (​nosebleed)​- pagdurugo ng ilong
Thank You!