Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Thu Thủy

TUẦN 10
TIẾT 46 : TỔNG KẾT TỪ VỰNG ( tt)

I. Sự phát triển của từ vựng III. Từ Hán Việt

K/n: Từ Hán Việt là từ mượn của tiếng Hán

K/n: Cùng với sự phát triển của xã hội, từ vựng nhưng được phát âm và dùng theo cách dùng từ
của ngôn ngữ cũng không ngừng phát triển. của người Việt.

Chọn quan niệm đúng :

Có 2 cách phát triển từ vựng: -Từ Hán Việt là bộ phận quan trọng của lớp từ
-Phát triển nghĩa : Nghĩa gốc-> nghĩa chuyển mượn gốc Hán.
( chuyển theo p/thức ẩn dụ và p/thức hoán dụ) -Không lạm dụng từ Hán Việt.
- Phát triển số lượng từ ngữ: tạo từ mới và
mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài.
IV. Thuật ngữ và biệt ngữ xã hội

II. Từ mượn - Thuật ngữ là từ ngữ biểu thị khái

niệm KH-CN và được dùng trong văn
K/n: Tù mượn là những từ được vay mượn bản KHCN.
của tiếng nước ngoài. Bộ phận từ mượn - Biệt ngữ xã hội là ngôn ngữ dùng
quan trọng nhất của tiếng Việt là từ mượn cho một tầng lớp xã hội nào đó.
tiếng Hán. V. Trau dồi vốn từ
- Thảo luận vai trò của thuật ngữ trong đ/s
Bài tập : - Liệt kê một số từ ngữ là biệt ngữ xã hội
-Chọn đáp án đúng.
-Từ mượn đã Việt hóa và từ mượn còn
ngoại lai. Các hình thức trau dồi vốn từ:
-Rènluyện để nắm đầy đủ, chính xác nghĩa của từ
và cách dùng từ.
- Giải thích nghĩa một số từ: ………… -Rèn luyện để biết thêm những từ chưa biết để
- Sửa lỗi dùng từ:……………………………….. làm tăng vốn từ.
 TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG
Từ đơn
Trau dồi Từ phức
vốn từ
Thành ngữ
Thuật ngữ,
Biệt ngữ
xã hội Nghĩa của từ

Từ mượn,
Từ Hán Việt Từ vựng
Từ nhiều nghĩa,
Hiện tượng
Sự phát triển chuyển nghĩa
của từ
của từ vựng

Từ đồng âm
Trường Từ đồng nghĩa
từ vựng Từ trái nghĩa
Cấp độ khái
quát của nghĩa
từ ngữ
Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)

I. Sự phát triển của từ vựng.

1. Các cách phát triển từ vựng.
 Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)
I. Sự phát triển của từ vựng.
1. Các cách phát triển từ vựng. Các cách phát triển từ vựng

Phát triển Phát triển số

nghĩa?của từ lượng từ ngữ
Biếnđổiđổi Phát triển Tạo từ ngữ mới
Biến
?
nghĩa
nghĩa Phát
?
triển
nghĩa
nghĩa
?
Tạo từ mới
từ từ sẳn có
Vay ?
Vay mượn
mượn

PT PT
PT Tiếng
Tiếng Ngôn
Ngôn
PT
Ẩn ?
Ẩn dụ
dụ
?
Hoán
Hoán
dụ
Hán
Hán? ngữ
ngữ?
dụ khác
khác
2. Dẫn chứng.
“Xe
Rừng
ma-ket-tinh, in-tơ-net, vẫn
“Ngày
“Bủa
xà chạy
xuân
tay
phòng ôm
phòng, vì
em
hộ,
ghi miền
hãy
chặt
Kinh Nam
còn
bồ
đông,tếkinhvề
tridài
tếphíaba ga, mít tinh,
thức
xích, gác
độc
Xót
Mởlập,
Chỉtìnhtự
cần do,cười
máu
miệng phụ
trong
mủxe nữ,
thay
tan thiếu
có cuộc
một
lời niên,
trái
nước
oán ….
tim”
non
thù”
 ? Từ “thu thủy” trong câu “Làn thu thuỷ,
nét xuân sơn” phát triển số lượng từ ngữ
theo phương thức nào?

Chúc
A Mượn từ mừng

Bạn đã
B Tạo từ ngữ mới từ từ có sẵn sai
 Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)

I. Sự phát triển của từ

vựng. Bài tập bổ sung.
1. Các cách phát triển
Cho từ sau: chân
từ vựng.
2. Dẫn chứng. Em hãy hãy phát triển nghĩa
từ đó bằng phương thức ẩn
dụ & hoán dụ

- Phương thức ẩn dụ: chân ghế, ...

- Phương thức hoán dụ:
Cậu ấy có chân trong đội tuyển bóng
đá của trường
Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)

I. Sự phát triển của

từ vựng.
1. Các cách phát triển
từ vựng.
2. Dẫn chứng.
3. Ng«n ng÷ ph¶i ph¸t Th¶o luËn
triÓn c¶ vÒ nghÜa vµ
sè l­îng míi ®¸p øng
nhu cÇu giao tiÕp Có thể có ngôn ngữ mà từ
ngµy mét t¨ng. vựng chỉ phát triển theo cách
Nếu không có sự phát phát triển số lượng từ ngữ hay
triển nghĩa thì mỗi từ chỉ không? Vì sao?
có một vài nghĩa, mọi ngôn
ngữ của nhân loại đều phát
triển từ vựng theo hai cách
trên.
Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)

I. Sự phát triển của từ vựng Bài tập: cho nhóm từ sau: phụ
II. Từ mượn. nữ, đàn bà, hi sinh, chết, ra-đi-
1. Khái niệm. ô, vi-ta-min.
Em hãy điền các từ đó vào bảng
sau
Từ mượn
Từ
thuần Mượn
Mượn ngôn
Việt tiếng
ngữ khác
Hán

đàn bà, hi sinh, Ra-đi-ô,

chết phụ nữ vi-ta-min
Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)

I. Sự phát triển của từ vựng. * Khái niệm: từ mượn là những

II. Từ mượn. từ vay mượn các tiếng nước ngoài
1. Khái niệm. để biểu thị sự vật, hiện tượng, …
Là vay mượn từ của tiếng nước mà tiếng Việt chưa có từ thích hợp
ngoài để biểu thị những sự vật, để biểu thị.
hiện tượng, đặc điểm,... mà tiếng Từ mượn
Việt chưa có từ thật thích hợp để Từ
biểu thị thuần Mượn
Mượn ngôn
Việt tiếng
ngữ khác
Hán
đàn bà, hi sinh, Ra-đi-ô,
chết phụ nữ vi-ta-min
 Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)
I. Sự phát triển của từ vựng.
II. Từ mượn.
1. Khái niệm.
2. Chọn nhận định đúng.
a) ChØ mét sè Ýt ng«n ng÷ trªn thÕ giíi ph¶i vay m­în tõ ng÷.
b) TiÕng ViÖt vay mượn nhiÒu tõ ng÷ cña c¸c ng«n ng÷ kh¸c lµ do
sù Ðp buéc cña nước ngoµi.
cc) TiÕng ViÖt vay mượn nhiÒu tõ ng÷ cña c¸c ng«n ng÷ kh¸c lµ
®Ó ®¸p øng nhu cÇu giao tiÕp cña ng­êi ViÖt.
d) Ngµy nay, vèn tõ tiÕng ViÖt rÊt dåi dµo vµ phong phó, v× vËy
kh«ng cÇn vay mượn tõ ng÷ tiÕng n­íc ngoµi n÷a.
 Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)
I. Sự phát triển của từ vựng.
II. Từ mượn.
1. Khái niệm.
2. Chọn nhận định đúng.
3. - Các từ săm, lốp, (bếp) ga,
xăng, phanh, ... là từ mượn ? Theo cảm nhận của em
nhưng đã được Việt hóa hoàn thì những từ mượn như săm,
toàn (gần như từ thuần Việt). lốp, (bếp) ga, xăng, phanh…
- Các từ axit, ra đi ô, có gì khác so với những từ
vitamin, ... chưa được Việt hóa, mượn như: a-xít, ra-đi-ô, vi-
chỉ phiên âm để dễ học (đọc) ta-min,…?
 Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)
I. Sự phát triển của từ vựng.
II. Từ mượn.
III. Từ Hán Việt. ? T×m tõ H¸n ViÖt trong
1. Khái niệm. c©u th¬ sau:
Là những từ tiếng Việt
Làn thu thủy nét xuân sơn,
được cấu tạo bằng yếu tố
Hán Việt hoặc vay mượn Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
của tiếng Hán nhưng đọc
theo cách phát âm người
Việt
 Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)
I. Sự phát triển của từ vựng.
II. Từ mượn.
III. Từ Hán việt.
1. Kh¸i niÖm:
2. Chän quan niÖm ®óng.
a. Từ Hán Việt chiếm một tỉ lệ không đáng kể trong vốn từ Hán
Việt .
b.
b Từ Hán việt là bộ phận quan trọng của lớp từ mượn gốc Hán.

c. Từ Hán Việt không phải là một bộ phận của vốn từ tiếng Việt.
d. Dùng nhiều từ Hán Việt là việc làm cần phê phán.
 Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)
I. Sự phát triển của từ vựng. Bài tập bổ sung
II. Từ mượn. 1. Có thể thay thế từ “phụ nữ”
trong câu văn sau bằng từ “đàn bà”
III. Từ Hán Việt.
được không?
1. Khái niệm. Phô n÷ ViÖt Nam anh hïng, bÊt
2. Chọn quan niệm đúng. khuÊt, trung hËu, ®¶m ®ang.
Từ Hán việt là bộ phận -> Kh«ng, v× tõ “phô n÷” biÓu thÞ
quan trọng của lớp từ s¾c th¸i biÓu c¶m, trang träng.
mượn gốc Hán. 2. Cách dùng từ “đề nghị” trong câu
văn sau có hợp lí không?
K× thi nµy con ®¹t lo¹i giái. Con ®Ò
nghÞ mÑ th­ëng cho con mét phÇn th­
ëng xøng ®¸ng.
-> Kh«ng hîp lÝ.
Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Tiếp theo)
(Sự phát triển … trau dồi vốn từ)
I. Sự phát triển của từ vựng.
II. Từ mượn.
III. Từ Hán Việt.
IV. Thuật ngữ & biệt ngữ xã hội (Tự học)
V. Trau dồi vốn từ (Tự học)
 DẶN DÒ
Về nhà: Học bài, vận dụng kiến thức vào trong thực tiễn.

Chuẩn bị bài sau: Tổng kết về từ vựng (từ tượng thanh … một số
phép tu từ từ vựng) Tự học: Phần I và bài Tập làm thơ tám chữ.