Pismo egipskie

PREZENTACJA
Trzy rodzaje pisma używane w
starożytnym Egipcie:
 Hieroglify - pismo używane do zapisu najważniejszych spraw państwa i świętych
tekstów. Ostatni zapis tym rodzajem pisma pochodzi z 24 sierpnia 394 roku z wyspy
File
 Hieratyka - uproszczone pismo hieroglificzne używane początkowo przez kapłanów
do szybkiego zapisu. Później stało się pismem skrybów. Używane od epoki tynickiej
po czasy rzymskie. W schyłkowym okresie używane tylko do zapisywania tekstów
religijnych
 Demotyka - pismo wywodzące się z hieratyki powstałe w VII wieku p.n.e. służące do
zapisu różnorodnych tekstów od umów handlowych, przez dokumenty państwowe po
literaturę piękną i formuły magiczne. Obecną nazwę nadał mu Herodot, podczas gdy
oficjalne dokumenty z epoki ptolemejskiej nazywały je "pismem ksiąg". Ostatni zapis
tym rodzajem pisma pochodzi z 450 roku n.e. z wyspy File
 Koptyjski - do zapisu używano alfabetu greckiego z zachowaniem siedmiu znaków ze
starożytnego pisma egipskiego. Najstarsze zapisy pochodzą z I i II wieku n.e. - są to
egipskie pisma magiczne. W znacznym stopniu zostało wyparte po podboju arabskim
w VII wieku n.e.
 Hieroglify dzielą się na:
 Znaki fonetyczne
 Pismo starożytnego Egiptu używało powszechnie znaków fonetycznych do zapisu języka
egipskiego. Ze względu na strukturę tego języka, charakterystyczną dla języków
afroazjatyckich (występowanie tzw. rdzenia spółgłoskowego), występują jedynie hieroglificzne
znaki spółgłoskowe (samogłoski pomijano). Są to znaki oznaczające 1, 2 lub nawet 3
spółgłoski.
 Determinatywy
 Używane były do uściślenia o jaką klasę wyrazów chodzi. Np. wszystkie imiona bóstw były
poprzedzane znakiem siedzącej figurki boga (podobnie jak to ma miejsce w piśmie
klinowym).
 Kierunek pisania
 Hieroglify były zapisywane albo w kolumnach od góry do dołu albo w rzędach od prawej do
lewej bądź też odwrotnie. Każdy znak posiada swoje lustrzane odbicie używane do zapisu w
odwrotną stronę. Przy czytaniu musimy "spotykać" się z przedstawionymi hieroglifami, tj.
czytać od strony, w którą "patrzą" przedstawione w piśmie hieroglificznym zwierzęta, ludzie
itp.
 Kartusze
 Do zapisu dwóch najważniejszych imion królewskich używano kartuszy. Między innymi dzięki
takim kartuszom francuski egiptolog Jean François Champollion odczytał starożytne "święte
znaki".
 Zapis liczb
 Starożytni Egipcjanie używali systemu dziesiętnego. Istniały specjalne znaki dla 1, 10, 100,
1000 i 10000. Działano także na tzw. ułamkach egipskich, tzn. takich ułamkach, w liczniku
których zawsze występuje 1, czyli 1/2, 1/3, 1/4, 1/5, 1/6 itd.
Przykłady hieroglifów:
Alfabet egipski
 Hieratyka
 Jedna z form starożytnego pisma egipskiego,
służąca przeważnie do zapisywania świętych
tekstów na papirusie. Znaki tego pisma nie miały
już obrazkowego charakteru hieroglifów i były
często łączone. Pismo to pojawiło się już w
czasach I dynastii. Około 660 r. p.n.e. hieratyka
zaczęła ustępować demotyce, ale jeszcze przez
kilka stuleci była używana przez kapłanów.
Kamień z Rozety

Demotyka
Stopniowo wypierając pismo hieratyczne. Było ono jeszcze bardziej
uproszczone w stosunku do poprzednika. Nie miało charakteru
ikonicznego, stosowano w nim mnóstwo skrótów, ligatur i
nietypowych cech ortograficznych, które uniemożliwiają zestawienie
go z hieroglifami. Demotyką pisano również horyzontalnie z prawej
do lewej. Tak jak poprzednika, zapisywano demotykę na
ostrakonach i papirusach, później na stelach kamiennych do
napisów nagrobnych. Dokumenty demotyczne to głównie pisma o
treści prawniczej, administracyjnej i handlowej. Od Okresu
Ptolemejskiego stosowano ją również do tekstów literackich,
naukowych i religijnych. Pisząc używano kalamusa (trzcinowego
pióra) a wcześniej pędzelka.
Pismo Koptyjskie
 Gdy Egipt zaczął ulegać wpływom kultury
greckiej ukształtował się nowy rodzaj
pisma oparty na alfabecie greckim. Do
tegoż alfabetu Egipcjanie dodali siedem
znaków tworząc w ten sposób pismo
koptyjskie. Weszło ono do użytku ok. III
w. n.e. Posługiwali się nim chrześcijanie
egipscy, których zwano Koptami.
Alfabet koptyjski
Dlaczego pismo egipskie nie jest
używane we współczesnych czasach?
 Mimo, że pismo hieroglificzne przetrwało od okresu
Starego Państwa do czasów rzymskich zastosowanie
jego klasycznej formy w piśmiennictwie egipskim było
ograniczone. Pierwotnie stosowano ją do zapisywania
wszelkiego rodzaju tekstów, religijnych i świeckich, na
różnego rodzaju materiałach pisarskich. Jednak wraz z
rozwojem odmian pisma zaczęto traktować hieroglify
jako pismo ornamentalne, związane głównie z treściami
religijnymi i kamieniem jako materiałem pisarskim.