KAMU HİZMETİ

İdarenin Faaliyetleri
İdarenin faaliyet alanı çeşitli ve değişkendir,
Esasen verili bir alan olmayıp, siyasal seçimlerle belirlenir. Konu, bir
ülkede, kamu/bireyler/piyasa üçgeninin hangi ilke ve değerler üzerine
oturduğundan bağımsız olmayıp, jandarma devletten sosyal devlete ve
oradan da neo-liberal devlete uzanan süreç ve dönüşümlerin
siyasal/ekonomik boyutunu önümüze serer.
Diğer yandan, konunun tüm çeşitliliği ve zenginliğine rağmen, idarenin
faaliyetleri genellikle “kamu hizmeti” ve “kolluk” başlıkları altında
incelenmektedir.
 TANIMI
• Kamu hizmetleri geniş anlamda, “devlet ya da diğer kamu tüzel kişileri tarafından veya
bunların denetimi ve gözetimleri altında, ortak gereksinimleri karşılamak ve kamu yararını
sağlamak için topluma sunulmuş bulunan sürekli ve düzenli etkinlikler” olarak
tanımlanmaktadır. Bir diğer tanım ise Kamu hizmeti, "siyasal organlar tarafından kamuya
yararlı olarak kabul edilen, bir kamu kuruluşunun ya kendisi ya da yakın denetimi ve
gözetimi altında özel kesim tarafından yürütülen faaliyetlerdir.« biçimindedir. Kamu
hizmeti “maddi açıdan” bu faaliyeti yürüten teşkilatın/öznenin niteliklerinden bağımsız
olarak, sadece faaliyetin niteliği esas alınarak tanımlanmaktadır. Organik açıdan kamu
hizmeti kavramı, bir teşkilat ve örgüte işaret eder ve “belli bir görevi yürütmek için bir
kamu tüzel kişisi tarafından tahsis edilmiş olan ajan ve vasıtaların bütünü olarak
tanımlanmıştır.”
 UNSURLARI
• Organik Unsur
• Organik unsur, faaliyetin kimin tarafından yürütüldüğüne ilişkindir. Klasik kamu hizmeti anlayışında
hizmetin organik unsuru idare tarafından yürütülmesidir. Ancak kamu hizmetinin –klasik anlayıştaki-
doğrudan idari organlarca yürütülmesi şartı kalkmıştır. Kamu hizmetleri idare tarafından doğrudan
yürütülebildiği gibi, kamu-özel ortaklıkları veya özel tüzel kişileri tarafından da yürütülebilmektedir.
Maddi Unsur
• Kamu hizmetinin maddi unsuru ise faaliyetin tatmininde kamu yararı olan toplumsal gereksinimlerin
karşılanmasına yönelik olması olarak tanımlanmaktadır.
•
• Biçimsel Unsur
• Klasik kamu hizmeti anlayışına göre kamu hizmetinin tanımlanmasında kullanılan unsurlardan biri
biçimsel unsurdur. Biçimsel ölçüt faaliyetin tabi olduğu hukuksal rejime ilişkindir. Buna göre kamu
hizmetleri, kamusal yönetim biçimlerine göre yürütülen faaliyetler olarak kabul edilmektedir.
• SORU: CB kararnamesi ile kamu hizmeti kurulabilir mi?

• SORU: Mahalli Kamu Hizmetlerinin Kurulmasında Mahalli İdarelerin Yetkisi Var

mıdır?
• SORU: Yasa Koyucunun Yetkisinin Sınırı Var mıdır?
 İdari kamu hizmetleri-Sınai ve Ticari kamu Hizmetleri

Bir kamu hizmetinin sınai ve ticari kamu hizmeti sayılabilmesi için şu şartları yerine
getirmesi gerekir:
• a-Teşrii Kriter: Bir kamu hizmeti kanunla sınai ve ticari hizmeti olarak nitelendirilmiş
ise o kamu hizmeti sınai ve ticari bir kamu hizmetidir.
• b-İçtihadi kriter: Mahkemeler,

1. Konu Şartı: hizmetin konusu özle işletmecilerin faaliyet konusuna benze olmalıdır.
2. Finansman Biçimi Şartı: Hizmet kullanıcılarının ödediği parayla finanse edilmelidir.
3. İşletme usulü şartı: Hizmet özel sektördeki usullerle işletilmelidir.
 KAMU HİZMETİ İLKELERİ

Süreklilik(Kesintisizlik) ve Düzenlilik: Devamlılık ilkesi, süreklilik ya da kesintisizlik ilkesi

olarak da anılmaktadır. Buna göre, gündelik, toplumsal ihtiyaçların sürekli ve düzenli
olarak karşılanası, toplumsal yaşamın düzenini sağlar.
• -grev yasağı

• -öngörülmezlik teorisi

• -cari işlerin yürütülmesi

• -görevi sona eren memurun görevde kalması

Değişkenlik(Uyarlanma) : Kamu hizmetinin, değişen ve gelişen koşullara ve teknik
verilere uyması, hizmetin örgütleniş ve işleyişinde değişiklikler yapmasını ifade eder
• -imtiyazcı üzerinde etkileri

• -kullanıcılar üzerinde etkileri

• -personel üzerindeki etkileri

Eşitlik: idarenin kamu hizmetini yürütürken nesnel davranması zorunda olmasını; bireylerin kamu
hizmetinden yararlanma ve katılma yönünden eşit durumda olmasını ifade eder.
• -kullanıcılar

• -kullanıcı adayları

Tarafsızlık: Kişilere hak vermez idareye görev yükler.

• -kaçınma yoluyla

• -plüralizm

• -objektiflik
Laiklik:
• -personel bakımından

• -kullanıcılar bakımından

Bedelsizlik: meccanilik ilkesi olarak da anılmaktadır. İdare, sınırlı sayıda kamu hizmetini yürüttüğü
dönemlerde, hizmetten yararlananlardan bir bedel talep etmemekteydi. Bugün bile, klasik nitelikli bazı kamu
hizmetleri parasız olarak yürütülmektedir. Örneğin devlet okullarında yapılacak ilköğretim parasızdır. Ancak
bugün idarenin üstlendiği kamu hizmetlerinin çoğalması ve hizmetten yararlananların artmasıyla birlikte belli
hizmetlerde katılma payı alınmaktadır. İdarenin kamu hizmetlerinin kullanılması nedeniyle aldığı bedel,
piyasa şartlarında oluşan maliyet + kâr şeklinde hesaplanmamakta; hizmetin maliyetine bir katkı olarak
hesaplanmaktadır.
 KAMU HİZMETLERİNİN TÜRLERİ

İdari Kamu Hizmetleri

İktisadi Kamu Hizmetleri
Sosyal Kamu Hizmetleri
Bilimsel-Teknik-Kültürel Kamu Hizmetleri
Kamu hizmetleri farklı açılardan çeşitli tasniflere tabi tutulabilir. Kamu hizmetleri,
• (a) Tekelli- Tekelsiz olarak,
• (b)Yürütüldükleri alana göre,
• (c) Bireylerin yararlanma biçimlerine göre,
• (d) Konularına göre, incelenebilir
• Kamu hizmetlerine hakim hukuki rejim, hizmetten yararlananlarla/ yararlanmaya aday
olanlarla hizmet arasındaki ilişkiyi etkiler. Kamusal yönetim usullerine tabi hizmetlerle
hizmetten yararlananlar/ yararlanmaya aday olanlar kamusal-nesnel bir hukuki durumdur.
Özel yönetim usullerine tabi hizmetler söz konusu olduğunda ise, hizmetten yararlanmaya
aday olanlar kamusal - nesnel bir hukuki durumda iken, hizmetten yararlananlar özel -
nesnel bir hukuki duruma sahiptir. Hizmetten yararlanmaya aday olanlar, bir özel hukuk
sözleşmesi olan abonman sözleşmesi ile hizmetten yararlanan statüsüne geçerler.