Panukalang

Instrumento sa
Pagtataya Hinggil EdD-FLT
sa Sitwasyon ng 603
SOSYOLOHIYA
WIKA AT
NG

Wika sa Internet PANITIKAN

Dr. Erwin
Sustento
Propesor
 GERARD P. CONCEPCION EdD-FLT
Naninilbihan bilang Associate Professor sa
Departamento ng Filipino at Panitikan ng 603
SOSYOLOHIYA NG
Pilipinas, at kasalukuyang Visiting Professor sa WIKA AT
Busan University of Foreign Studies sa South
Korea. PANITIKAN

Dr. Erwin
Sustento
Propesor
Panimula
Bagaman nananatiling “bukás” ang internet upang magamit ang anumang wika rito, hindi ito ang
kasalukuyang sitwasyon (Danet & Herring, 2007; Charlton, 2018).

Sa 7,117 mga “buhay na wika” na iniulat ng Ethnologue (Summer Iinstitute of Linguistics, 2020), 12
lamang dito ang nagagamit sa 98% na mga website sa internet (Tremino, 2020).

Sa Facebook, na sinasabing isang multilinggwal na social networking application, 111 na wika
lamang ang sinusuportahan nito.
Nakita na may mga wikang pinapaburan at naisasantabi; ibig sabihi’y may partikular na mga wika na
palagiang ginagamit, at may partikular na mga wika na hindi gaanong ginagamit o hindi talaga
ginagamit sa internet (Dubey, 2011).
Suliraning Pangwika
1. naisasakripisyo ang sarili nilang wika sa dahilang hindi ito mauunawaan
ng nakararaming internet user
2. may pangangailangan pang bigyan ng katwiran ang paglikha ng mga
software o application kung saan maaaring magamit ang kanilang wika.
3. nawawalan ng praktikal na dahilan ang wika upang magamit sa paglikha
ng iba’t ibang website (hal., mga portal, news agency, tourism guide,
electronic government site, at iba pa) (Concepcion, 2016b).
Rasyonal
itinutulak ng United Nations Educational, Scientific and Cultural
Organization (UNESCO) sa pangangailangan ng mga bansang kasapi
nito na mataya ang sitwasyon ng kanilang wika sa internet
nakaangkla ito sa asersyon na hindi lahat ng wika ay aktibo at
dinamikong nagagamit sa iba’t ibang espasyo at aplikasyon sa internet.
layunin nito na magpanukala ng isang simpleng instrumento sa
pagtataya (assessment tool) hinggil sa sitwasyon ng wika sa internet.
Modelo ni Einar Haugen (2012)
Mga Dahilan:

1). Una, natutukoy ng modelo ang karaniwang mga suliraning pangwika hinggil
sa pag-uswag nito; at
2) Ikalawa, nasasakop ng modelo ang mga posibleng paraan o solusyon sa mga
suliraning pangwika tungo sa epektibong pagpaplanong pangwika (Cobarubias,
2012). Bukod pa sa mga dahilang ito, dumaan ang modelo sa pagpapaunlad
(Haugen, 1987), bunsod ng ng mga bagong diskubre at argumento ng ilang iskolar
sa pagpaplanong pangwika (Ferguson, 1968; Kloss, 1969; Neustupny, 1974).
Binuong Modelo ni Haugen sa Konsepto
ng Internet
 Binuong Modelo ni Haugen sa Konsepto
ng Internet
Sa sandaling ang dalawa o higit pang mga
elektronikong device na ito ay maging konektado,
nagiging mabilis ngayon ang pagpapalitan ng
mensahe at impormasyon. Nagmumula ang
bahaginan (pagpapadala- pagkuha-pagkonsumo)
na ito sa aktibong partisipasyon ng mga pribadong
kompanya, iba’t ibang organisasyon, mga
ahensya’t opisina ng (mga) gobyerno, mga
indibidwal, at marami pang iba. Upang
“makasali” sa iba’t ibang gawain sa internet,
gumagamit ng iba’t ibang computer program o
software, applications/aplikasyon (o ang mga
tiyak na software na tumutulong sa tiyak na
gawain o output), at pagbisita sa mga website
(Concepcion, 2016a).
Internet Bilang Teknolohikal na
Inobasyon

pagpaskil- pagkuha ng
pakikipagkomunikasyon impormasyon sa mga
website

Internet

Pampubliko at pampribadong
pakikipagtransaksyon gamit ang
iba’t ibang teknolohiya at aplikasyon
 Sakop ng Internet
Antas Personal
pakikipag-usap gamit ang email, chat,
personal/instant message, forum, video
conferencing; paglalagay at panonood
ng mga video; pagkuha (pag-download)
at/o pagbabahagi (pag-upload) ng iba’t
ibang media file; pagsusulat at
pagbabasa ng mga blog; paglikha ng
mga vlog, paghahanap ng mga
impormasyon; pagbibigay at/o
pagpapalaganap ng impormasyon;
paglalaro ng mga online game;
Internet
Antas
Antas Panlipunan Pang-organisasyon/institusyo
n
pakikipag-ugnayan gamit ang pakikipagtransaksyon sa mga
mga social networking site bangko, ahensya ng gobyerno,
(SNS); pagbili at pagbebenta paaralan, komersyal na
ng mga gamit o anumang establisimyento;
bagay; pag-aanunsyo,
pagbabalita; pakikilahok sa
mga charity drive, bidding,
sponsorship,
 Kahulugan ng “wika” sa konteksto
ng internet
Ang wika na ginagamit ng mga propesyonal na tinatawag ding
coding system. Batayang pangangailangan ito sa paglikha ng mga
software, website, at mga teknikal na aplikasyon sa internet.
Binubuo ito ng mga espesyal na code na isinusulat gamit ang ilang
programming language…
Ang wika na
nabubuo bilang
register o jargon
sa internet ng
mga internet user.
Ang wika na nakadikit sa pag-iral ng isang Tinatawag din
etnolinggwistikong pangkat. Ito ang tinutukoy ng itong language in
Ethnologue na “(living) languages of the world.” computer-
mediated-
communication
partikular sa
pasulat na anyo
Herring (2008)
KOMUNIKASYON SA
INTERNET

synchronous asynchronous

chat, email
instant messaging Blog
video call/conferencing forum
Anyo at Gamit ng Wika sa Web 1.0 at Web 2.0

static ang internet

Binubuo pa lamang ito ng mga

website na binabasa lang na
nakasalansan gamit ang mga
hyperlink. Dito, kakaunti ang mga
gumagawa (o writer) ng mga
website para sa maraming
mambabasa, kaya tinawag din itong
“read-only web.” Ginagamit ang
internet sa yugtong ito bilang isang
komon na espasyo para sa pagkuha
ng impormasyon gaya sa
paghahanap ng isang paksa sa
isang database.
Anyo at Gamit ng Wika sa Web 1.0 at Web 2.0
interactive na ang internet:

Dito, marami nang mga aplikasyon

o programa ang nakasalikop sa
mga website. Bunsod nito, naging
mabilis ang pagbabahagi ng
impormasyon, ang kolaborasyon, at
ang mismong paglikha ng anumang
content
Mga gamit ng wika sa internet
Panukalang Pagtataya sa
Sitwasyon ng Wika sa Internet
Panukalang Pagtataya sa
Sitwasyon ng Wika sa Internet
Panukalang Pagtataya sa
Sitwasyon ng Wika sa Internet
Pagtataya sa Sitwasyon ng
Wikang Filipino sa Blog
Sa papel na ito, partikular na kinalap ang mga blog na nasusulat sa wikang Filipino. Gamit ang
Google, nilikom ang unang 100 blog entri na lumitaw mula sa 19 na blog site (Tingnan ang Apendiks).
Mula sa mga ito, umiikot lamang ang nilalaman ng mga blog sa 4 na uri: 1) personal na mga
karanasan, saloobin, o, naiisip; 2) pagbabahagi ng mga opinyon hinggil sa mga napapanahong
usapin/paksa; 3) pagbabahagi/pagbibigay ng mga impormasyon hinggil sa mga bagay-bagay; at 4)
malikhain at/o kritikal na pagsulat tulad ng mga tula, maikling kuwento, rebyu, at iba pa.

Ginagamit ang wikang Filipino sa mga personal na blog entri; pagbibigay ng impormasyon at opinyon
hinggil sa mga isyung panlipunan; at sa mga pampanitikang sulatin; ngunit walang natisod hinggil sa
mga mga paksang may kinalaman sa agham, pilosopiya, o ekonomiks. Samakatwid, maaaring sabihin
na bagaman aktibo ang paggamit ng wikang Filipino, hindi gaanong malawak ang mga paksang
isinusulat ng mga Pilipinong blogger (tingnan ang Talahanayan 6)
Pagtataya sa Sitwasyon ng
Wikang Filipino sa Blog
Panukalang Pagtataya sa
Sitwasyon ng Wika sa Internet
Sa tinalakay na mga panukala, krusyal ang criteria bilang 1. Bago pa man kasi magamit nang
lubusan (komunikasyon, content, aplikasyon) ang isang wika sa internet, kinakailangang ma-
input muna ito sa isang elektronikong device. Kasabay nito ang kaakibat na paggamit sa mga
terminong may kaugnayan sa internet. Ibig sabihin, kapwa teknikal at linggwistik ang tuon ng
ganitong pagtataya. Sakaling “pasado” ang wika sa mga ito, ay saka pa lamang ito magagamit
sa mga tiyak na gawain at aktibidad gamit ang internet. Tutukuyin naman ng mga criteria
bilang 2, 3, at 4 ang sitwasyon sa gamit ng wika sa pagitan ng mga internet user
(komunikasyon), sa pagitan ng internet user at impormasyon (content), at sa pagitan ng
internet user at elektronikong device. Sadya ang ginawang pagkakasunod-sunod mula sa
pinakabatayan o pinakamadali, hanggang sa pinakakompleks o pinaka-advanced na gamit ng
wika sa internet (Concepcion, 2016a).
Paunawa

Rasyonal ng panukalang instrumento sa pagtataya na magamit ang tinukoy na mga criteria o indicator
upang tayain ang sitwasyon ng wika sa internet.
Bagaman tinitingnang mahalaga ang mga indicator na ito upang madaling maunawaan ang status quo
ng isang wika sa internet, isang “static” na perspektiba lamang ang maaaring maibigay nito.
Upang magkaroon ng isang mas dinamikong persepsyon sa sitwasyon ng wika sa internet,
kinakailangang ulitin sa regular na panahon at kinakailangang palawakin pa ang sakop ng tatayaing
mga indicator.
Sa madaling pagbabago ng mga teknolohiyang kaakibat ng internet, maaaring magbago/ dagdagan ang
mga indicator na inilatag.
Kongklusyon

Sinasalungguhitan ng papel ang pagtataya sa sitwasyon ng wika sa internet bilang isang

pangangailangan hindi lamang sa mga iskolar ng araling wika, kundi maging sa iba’t ibang
stakeholder na konsern sa pangangalaga/pagpapalakas ng mga wika partikular sa internet.
Sa pamamagitan ng pagtataya sa anyo at gamit, nagkaroon ng pagkakataong makita at maunawaan ang
sitwasyon ng wika sa internet sa isang mabilis at madaling paraan.
Limitasyon at Rekomendasyon

Panimula at hindi hudyat ng pagtatapos ang panukalang instrumento sa pagtataya hinggil sa

sitwasyon ng wika sa internet. Dahil nakatutok lamang ang mga criteria at indicator hinggil sa
wika, mahalagang sundan ito ng iba pang mga pag-aaral na tataya sa mismong mga internet user.
Maaari ring suriin at bumuo ng mas masikhay na mga longitudinal na pamamaraan upang mas
masukat pa ang bawat criteria na ipinapanukala rito. Sa ganitong pagdiskurso, mas mapapalawig
pa ang pangkalahatang pagtataya sa sitwasyon ng wika sa internet na maaaring gawin.