tregtare Rendesia e percaktimit te natyres se kesaj marrdhenie Marrdhenia ndermjet administratoritdhe shoqerise gjen referim ne LSSHT ne nenet 95-98. Nenet 12-18 parashikojne detyrimet e administratorit.
Natyra e marrdhenies me rendesi per percaktimin e
ligjit te zbatueshem per zgjidhjen e mosmarrveshjeve ne rast shkarkimit te administratorit. 95/6 i LSHT: Asambleja e përgjithshme mund të shkarkojë administratorin në çdo kohë me shumicë të zakonshme. Statuti apo marrëveshje të tjera nuk mund të përjashtojnë apo kufizojnë këtë të drejtë. Paditë, që lidhen me shpërblimin e administratorit, në bazë të marrëdhënieve kontraktore me shoqërinë, rregullohen sipas dispozitave ligjore në fuqi. Termi “ne cdo kohe, me shumice te zakonshme”. Kriter i vetem nje shumice prej 30% e kuotave;
Largimi mund te kryhet per cfaredolloj shkaku dhe ne
cdo kohe;
Nuk mund te pretendohet pavlefshmeria e vendimarrjes
per largimin e administratorit sa i takon shkaqeve per te cilat ky largim eshte kryer. Neni 95/6 i LSHT: Statuti apo marrëveshje të tjera nuk mund të përjashtojnë apo kufizojnë këtë të drejtë.
Nese statuti parashikon kufizime ne drejtim te
mundesise se largimit te administratoreve, keto konsiderohen ne kundershtim me nje dispozite urdheruese te ligjit, dhe rrjedhimisht jane te pavlefshme .
(psh, rritja e kuorumit per shkarkimin e adm;
parashikimi i nje afati kohor brenda te cilit shkarkimi nuk mund te kryhet, etj) Neni 95/6 i LSHT Paditë, që lidhen me shpërblimin e administratorit, në bazë të marrëdhënieve kontraktore me shoqërinë, rregullohen sipas dispozitave ligjore në fuqi. I njejti parashikim vlen dhe per likuidatorin dhe anetaret e keshillit te administrimit.
Aktet per identifikimin e marrdhenies:
Kontrata ; Statuti; (ne keto akte mund te jene percaktuar menyren e zgjidhjes se mosmarrveshjes, ose ligjin e zbatueshem, etj) Kontrata dhe rendesia e saj Percakton kufijte e marrdhenies adm- shoq dhe menyren e zgjidhjes se mosmarrveshjeve.
Forma shkresore ka efekt provueshmerie sa i takon kushteve te
rena dakort.
Ne mungese te saj, LSHT ka percaktuar te drejtat dhe
detyrimet e administratorit ne kryerjen e detyres se tij.
Nderkaq, me vendim te AP, me emerimin e administratorit
percaktohet dhe kohezgjatja e veprimtarise se tij si dhe detyrat, te cilat po me vendim AP mund te zgjerohen apo e kunderta. Qendrimet e gjykatave Vendimi 1427 dt. 19.02.2018 i GJRRGJTirane. Ushtrimi i detyres si administrator pas miratimit nga Asambleja e Pergjitheshme, eshte nje pune specifike qe kryhet prej administratorit per shkak te cilesive qe ai ka per kryerjen e detyrimeve te percaktuara ne piken 3 te nenit 95te Ligjit 9901/2008, pune e cila kryhet brenda kohes te percaktuar ne aktin e emerimit, dhe shperblehet sipas kritereve te percaktuara ne nenin 97 te Ligjit 9901/2008 . Karakteri specifik i marredhenies se punes midis administratorit dhe shoqerise, ndryshe nga raporti punëmarrësit dhe punëdhënësit, rezulton dhe nga permbajtja e nenit 95/6 te Ligjit 9901/2008 . Qendrimet e gjykatave Vend 10542 dt. 11.12.2017 i GJTiranes- per shkarkimin e administratorit te Albtelecom, ku nder te tjera gjykata ka percaktuar marredhenien :“rasti objekt shqyrtimi është tipikisht një marrëdhënie e mirëfilltë pune. Përsa përsa kohë që ligji i posaçëm nuk zgjidh një situatë të tillë, atëhere në duhet referuar tek dispozita përkatëse neni 4 i K. Punës. “ Padia eshte rrezuar per shkak se eshte konsideruar zgjidhje per motive te justifikuara.
Vend 10036 dt. 08.10.2013.
.Vend 1554, datë 02.03.2015, i GJRRTirane, ka demshperblyer administratorin e nje shoqerie pasur parasysh K.Punes. GJATirane me vend . 1113, datë 11.05.2016, ktheu ceshtjen per rigjykim duke arsyetuar: “ …. nuk përbën një marrëdhënie juridike pune, që rregullohet sipas parashikimeve të Kodit të Punës, por një marrëdhënie shërbimi e përfaqësimi, e cila rregullohet nga Kodi Civil, dhe në të njëjtën mënyrë rregullohet edhe zgjidhja e kësaj marrëdhënie. ” Vendimi i Gj Apelit Tirane, nr. 1113, datë 11.05.2016 vazhdim
“… çështje që mbetet për zgjidhje nga gjykata është
nëse ka apo jo vend për dëmshpërblim, çështje për zgjidhjen e të cilës duhet referuar në ligjin për shoqëritë tregtare. Arritur në përfundimin si më sipër, kjo gjykatë nuk përjashton mundësinë që në rast të vlerësimit se ka vend për njohjen e një dëmshpërblimi, masën e tij, e cila nuk parashikohet në dispozita të veçanta të Kodit Civil, gjykata ta llogarisë duke u referuar te dispozita të Kodit të Punës që normojnë marrëdhënie të ngjashme”. Vend 380 dt. 10.03.2021 i KCGJLarte
“..administratori si përfaqësues ligjor i shoqërisë, nuk mund t’i
nenshtrohet parashikimeve të dispozitave të Kodit të Punës. … marrëdhënia që lind ndërmjet administratorit dhe shoqërisë ka karakteristikat e një marrëdhënie të posaçme, e cila rregullohet si nga ligji tregtar, por dhe nga dispozitat të veçanta të Kodit Civil, sidomos ato që bëjnë fjalë për kontratën e agjensisë. Vetë LSHT e pozicionon administratorin si një organ të posaçëm, i cili ka kompetenca që në logjikën juridike tejkalojnë një marrëdhënie të thjeshtë pune. .. duhet parë si një marrëdhënie e natyrës juridike, sipas dispozitave të kontratës së agjencisë (neni 950 i Kodit Civil), e cila rregullohet nga dispozitat e Kodit Civil. Në konfliktin objekt gjykimi, nuk ka asnjë shkak të hetohet dhe analizohet zbatimi i procedurave për zgjidhjen e marrëdhënies së punës parashikuar nga K.Punës. “ Vendimi 4490, datë 08.04.2014 i GjRRGJ Tirane: “ ….. “shoqëria mund të zgjidhte në mënyrë të menjëhershme kontratën me paditësin (pa pasur detyrimin për ta dëmshpërblyer), vetëm nëse do të kishte ndonjë motiv apo shkak të ligjshëm, si p.sh: nëse paditësi do të kishte shkelur detyrimet e tij kontraktore ndaj shoqërisë. … dëmi i shkaktuar paditësit (përfshirë fitimin e munguar) është paga që paditësi do të merrte deri në përfundim të kontrtes. (shih nenin 486 të Kodit Civil).
Gjykata e Apelit Tiranë, me vendimin nr. 84, datë
14.01.2015 e la ne fuqi. Vendimi I KCGJ Larte nr. 818 dt. 19.05.2021 “….marrëdhënia administrator – shoqëri, është një marrëdhënie e posaçme, e cila rregullohet si nga ligji tregtar, por dhe nga dispozita të veçanta të Kodit Civil, ….dëmi materializohet në shpërblimin që ai do të përfitonte deri në përfundimin e marrëdhënies kontraktore me palën e paditur. Në tjetër situate, Kolegji çmon se administratori nuk do të përfitonte shpërblim, nëse pala e paditur do të zgjidhte kontratën për shkak të një mos përmbushjeje që i atribuohet administratorit, e cila justifikon një zgjidhje të menjëhershme të saj.” Ligji i zbatueshem per demshperblimin e administratorit? Neni 95/6 i LSHT referon tek - dispozitat ligjore në fuqi. Ndërkaq, neni 4 i K.Punes parashikon se: “ Përjashtohen nga fusha e zbatimit të këtij Kodi: - punësimi i personave që rregullohet me ligj të veçantë. Dispozita të veçanta të këtij Kodi zbatohen edhe ndaj personave, punësimi i të cilëve rregullohet me ligj të veçantë, nëse ligji i veçantë nuk parashikon zgjidhje për probleme të lidhura me marrëdhëniet e punës.” Neni 5 /1 i K.Punes parashikon se: “Përjashtohen nga fusha e zbatimit të këtij Kodi: a) veprimtaria që kufizohet vetëm në ushtrimin e detyrës së këshilltarit ose anëtarit të organit të administrimit të personit juridik që ka formën juridike të një shoqërie, kur kjo veprimtari përmban vetëm ekzekutimin e detyrimeve që rrjedhin nga kjo detyrë”. Raporti adm - shoqeri LSHT ka percaktuar: mënyren e emërimit, kompetencat; të drejtat e detyrimet; shkaqet dhe procedurën e shkarkimit të administratorit; ka lënë hapësirë lirisë statutore, duke i mundësuar shoqërisë që në statutin e saj të parashikojë edhe rrethana shtesë në lidhje me veprimtarinë e administratorit, shkarkimin apo shpërblimin e tij (kuptohet pa rënë ndesh me dispozitat urdhëruese, sic është ajo e mundësisë së asamblesë për të shkarkuar administratorin për çdo shkak e në çdo kohë); Nuk gjen rrgullim vetem natyra dhe mënyra e shpërblimit të administratorit, për shkak të shkarkimit të tij. Ndryshimi me mardh punedhenes- punemarres. Procedurat ne zgjidhjen e marrdhenieve jane te ndryshme. Nuk gjejne zbatim dispozitat e K.P. lidhur me: Afatin e kontrates (edhe nese administratori riemerohet disa here, kjo nuk e kthen marredhenien e tij me shoqerine me afat te pacaktuar); Afatin e zgjidhjes se kontrates; Shpeblimin per vjetersine ne pune; Shkaqet e zgjidhjes. Natyra e marredhenies? Ka elemente te marredhenies se punes (qe kane te bejne me karakterin e vazhdimesise dhe koordinimit per zbatimin e detyres). Ndryshon nga marredhenia e punes sepse: Administratori nuk eshte pala e dobet ne kontrate, e cila per shkak te pozicionit i nevojitet mbrojtje (si ne rastin e mbrojtjes qe i ofrohet punemarresit). Konsiderohet nga doktrine si nje kontrate pune atipike, me elemente te marredhenies se sherbimit, agjensie, perfaqesimit, per faktin se administratori ve ne sherbim të shoqërisë të gjitha njohuritë e tij, për të drejtuar aktivitetin e shoqerise. Natyra e marrdhenies- vijim Veprimtari ae administratorit nuk kufizohet në ofrimin e një shërbimi pune, por përfaqëson personin fizik me të cilin organi administrativ i shoqërisë identifikohet. Ai merr persiper jo vetem perfaqesimin, por edhe menaxhimin, duke qene organi ekzekutiv i shoqërisë. Administratori ka kompetenca administruese autonome, të njohura nga statuti dhe ligji për të siguruar funksionimin korrekt të shoqërisë dhe arritjen e qëllimit te saj. Per shkak te natyres se veprimtarise se administratorit, eshte diskutuar nese, kjo veprimtari duhet t`i nënshtrohet mbrojtjes nga e drejta e autorit, për shkak të rolit dhe aftësisë së tij krijuese. Gjykata italiane(Cass Civ. n. 7874/2021) ka mbajtur qendrim se veprimtaria e administratorit nuk mund te konsiderohet si pune e tille intelektuale, e tille qe te gjeje mbrojtje nga e drejta e autorit. Konkluzion- ligji i zbatueshem Sa kohe qe nuk gjen zbatim Kodi i Punes, rrjedhimisht, do te zbatohen dispozitat e K.Civil sa i takon mospermbushjes se detyrimeve nga njera pale. Problemi shtrohet nese pavaresisht pozicionit si administrator, marredhenia e ketij te fundit rregullohet sipas dispozitave te K.Punes permes kontrates se punes. E rendesishme eshte qe kontrata te mos bjere ne kundershtim me dispozitat urdheruese te ligjit. Natyra e një marrëdhënie përcaktohet nga vullneti i palëve të përfshira në të, nga vëllimi i të drejtave dhe detyrimeve të rëna dakort. Nomalisht, administratori eshte personi më i informuar për veprimtarinë e shoqërisë, nevojat që ajo ka, kontratat, marrëdhëniet me të tretët, etj , duke qene një person shumë i fuqishëm në shoqërinë tregtare. Adm mund te ketë edhe një rol të zbehtë, me kompetenca të kufizuara, ose mund të jetë thjesht një punëmarrës dhe ka thjesht emërtesën e vendit të punës “administrator”. Kjo nenkupton qe çdo raport kontraktor duhet analizuar ne menyre konkrete, ne raport me mënyrën e organizimit të veprimtarisë së shoqerise dhe tërësinë e tagrave dhe kompetencave funksionale te administratorit. LSHT ka parashikuar një mënyrë shpërblimi për administratorët, mënyrë e cila mund të elaborohet më tej përmes dispozitave statutore ose vendimarrjeve të asambleve, duke iu caktuar mënyra të ndryshme shpërblimesh administratorëve, duke përfshirë psh pjesë në fitimet e shoqërisë, apo pjesëmarrje me kuota, etj, perfitime te cilat shkojne se Ne vendimin nr. 7336 dt. 21.11.2021 te GjRrGj. Tirane, pavaresisht se marredhenia u konsiderua si ne kontrate atipike pune, ne kushtet e nje kontrate sherbimi/agjencie, zgjidhja e ceshtjes sa i takon mases se demshperblimit mori parasysh dispozitat e K.Punes dhe LSHT. Palet kishin lidhur kontrate ndermjet tyre, duke percaktuar se K.Punes dote kishte vlere mbi cdo kusht te kesaj kontrate. Shkaqet e zgjidhjes u verifikuan sipas LSHT ( ishte vendosur nje administrator me me shume eksperience dhe me lidhje nderkombetare) Gjykata nuk mori parasysh kushtet kontraktore qe binin ndesh me dispozitat e ligjit per LSHT, por vetem sa I takon mases se demshperblimit (ne kushtet kur vete ligji nuk shprehet), referoi ne dispozitat e K.Punes, duke marre ne konsiderate shperblimin ne nje kontrate me afat te caktuar. Ceshtja qe shtrohet ka te beje me vleren e kushteve te tilla kontraktore, te cilat ne thelb synojne ti japin amdinistratorit nje mbrojtje me te madhe se LSHT, a do jene te zbatueshme dhe deri ne cfare mase, apo nuk do merren parasysh nga gjykata? Nese shoqeria ka lidhur nje kontrate pune te mirefillte me administratorin dhe natyra e veprimtarise se ketij te fundit nuk ndryshon nga ajo e nje punemarresi, a eshte e detyruar shoqeria te zbatoje afatin e zgjidhjes se kontrates se punes, proceduren, vjetersine ne pune, shkaqet e zgjidhjes sipas K.Punes, etj? Sa do te jete i zbatueshem K.Punes?
A duhet bere dallim ndermjet rasteve kur:
Administratori ka kompetenca te plota dhe ne kontraten me shoqerine eshte percaktuar K.Punes si ligji i zbatueshem. Administratori konsiderohet si punemarres dhe te tille e ka dhe kontraten, madje pa afat. Shkaqet e shkarkimit te administratorit dhe rendesia e tyre Shkaqet e shkarkimit mund te jene te ndryshme, te lidhura me veprimtarine e administratorit apo jo (nevoja te uljes se kostove, ndryshimin ne menyren e menaxhimit, pasjen e nje vizioni te ri, nuk konsiderohet frutedhenes, etj). Rendesia e percaktimit te tyre lidhet vetem ne rast se administratori i shkarkuar kerkon demshperblim, per percaktimin nese duhet shperblyer apo jo. Shkaqet te cilat legjitimojne shoqerine ne largimin e administratorit te cilat nuk sjellin demshperblim nga ana e shoqerise, duhem kerkuar vetem ne LSHT. Cdo shkelje e detyrimeve te administratorit sipas LSHT mund te perbeje shkak per shkarkim. Sipas Vend te Cass 23381 dt. 15.10.2013 “ cdo shkak i shkeljes se pacta fiducae , mund te konsiderohet shkak I drejte per te sjelle anulimin e besimit te dhene administratorit nekohen e emerimit te tij” Rastet e tjera, qe nuk lidhen me sjelljen e administratorit dhe permbushjen e detyrimeve prej tij, nuk cenojne te drejten e ortakeve per te larguar administratorin, por thjesht sjellin detyrimin e shoqerise per shperblimin e administratorit. Psh, ne rastet e riorganizimit te shoqerise apo ndryshimit te raporteve ndermjet ortakeve, etj, ne mungese te shkaqeve qe ndikojne ne raportin administrator – shoqeri, kjo e fundit duhet te shperbleje demin e shkaktuar nga zgjidhja e kontrates. Ne rastet e ndryshimit te shumices se ortakeve/aksionereve, shumica duhet te tregoje sesi u humb besimi tek adm, pasi thjesht ndryshimi i shumices nuk perben shkak per humbjen e besimit tek adm. Pra duhet te identifikohet nevoja e atyperatyshme per marrjen e nje vendimi te tille. Shoqeria ka barren e proves te vertetoje se ka larguar administratorin per shkaqe te drejta, me qellim qe te shmange pergjegjesine per shperblim (Cass Civ. 2037 dt. 26.01.2017). I njejti qendrim I mbajtur dhe ne vendimin nr. 4490, datë 08.04.2014 te GJ.Rr.Gj.Tirane. A eshte e domosdoshme qe shkaqet e largimit te administratorit, ti behen te ditura administratorit ne momentin e shkarkimit te tij dhe a mund te behen te ditura me vone? A mund te merret per analogji K.Punes? Sipas jurisprudences italiane kjo eshte ceshtje akoma e diskutueshme, duke u argumentuar se nuk mund te tregohen shkaqe te ndryshme nga ato qe jane dhene ne momentin e largimit. Ne fakt, per natyren e marredhenies, mund te jete me mire te mos jepen shkaqet e largimit te administratorit. A e cenon kjo te drejten e tijper tu drejtuar ne gjykate? Po ne rastet kur jepet nje shkak tecilin administratori nukekonsideron te drejte, ose jo real dhe mevone gjate gjykimit shoqeria paraqet shkakun e vertete te shkarkimit, I cili eshte shkak I drejte per zgjidhjen e kontrates me administratorin, gjykata do te hetoje nese ekzistojne shkaqet e dhena ne gjykim dhe a do I marre ato parasysh? Demshperblimi I administratorit Ne varesi te kontrates apo statutit te shoqerise, adm mund te kete forma dhe menyra te ndryshme shperblimesh per sherbimin e kryer prej tij (gjate kohevazhdimit te marredhenies). Mund te jete page fikse, mund te jete nje shperblim vjetor, ndersa mund te kete pagesa ne lidhje me pjesemarrje ne mbledhje apo veprime qe kryen, mund te kete bonuse; pagesa telefoni, apo automjete, siguracione; pjesemarrje ne fitimet e shoqerise, etj. Demshperblimi si rrjedhoje e shkarkimit duhet te mbaje parasysh te ardhurat qe do te perfitonte administratori nese marredhenia nuk do te shkeputej. Ketu behet fjale per pagen fikse, pa shperblimet e tjera. Nese administratori pretendon deme te tjera, ai ka barren e proves qe t`I vertetoje se ekzistojne. A mund te pretendohet demtim reputacioni si rrjedhoje e largimit? Barren e proves e ka administratori per te vertetuaer se largimi i parakohshem dhe i pajusitifkuar kishte shkaktuar rreth personit te tij nje pengese per bsahkepunime te ngjashme te tanishme dhe te mejtejshme. Largimi i padrejte nuk passjell automatikisht demtim reputacioni, dhe administratori I larguar ka barren e proves te vertetoje demin real te ardhur atij ne imazh dhe reputacion si pasoje e ketij largimi dhe ekzistencen objektive te pamundesise se tij per kerkimin e bashkepunimeve te reja. Ne kete drejtim, do te duhej te vertetonte se ai ka qene angazhuar ne menyre aktive.