Các phép biến đổi câu

Chuyển đổi kiểu câu Thêm, bớt thành phần câu

Mở rộng câu Rút gọn câu

Chuyển đổi
câu chủ Thêm
động thành
Dùng cụm C –V
trạng ngữ
câu bị động cho câu để mở rộng câu
 Dùng cụm
chủ - vị để
mở rộng câu
 Thế nào là
dùng cụm
I. C- V để mở
rộng câu?
 Tìm chủ ngữ và vị ngữ nòng cốt của câu?

Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có,

CN VN
luyện những tình cảm ta sẵn có [...].

VN
 Tìm các cụm danh từ có trong câu?

nhữngtình
Văn chương gây cho ta những tìnhcảm
cảmtatakhông
khôngcó,
có

CN VN
nhữngtình
luyện những tìnhcảm
cảmtatasẵn
sẵncócó [...].

VN
Phân tích cấu tạo của 2 cụm danh từ

những tình cảm ta không có

những tình cảm ta sẵn có

 Phần phụ trước Phần trung tâm Phần phụ sau
(DT)

những tình cảm ta không có

CN VN
những tình cảm ta sẵn có
CN VN

-> Phần phụ sau của cụm danh từ là 1 cụm C - V

Phân tích cấu tạo của phụ ngữ trong mỗi cụm danh từ ?
-> Dùng cụm C – V làm thành phần của cụm từ để mở rộng câu
 Em hãy phân tích cấu tạo của câu sau và
nhận xét cấu tạo của vị ngữ?

Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái
TN C V

CN VN

- Cụm chủ - vị làm vị ngữ

-> Dùng cụm chủ - vị làm thành phần của câu

Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?
 GHI NHỚ 1 (sgk/68)
Khi nói hoặc viết, ta có thể
dùng những cụm từ có hình
thức giống câu đơn bình
thường, gọi là cụm chủ vị,
làm thành phần câu hoặc
của cụm từ để mở rộng câu.
Lưu ý:
- Phân biệt câu có thành phần chủ - vị để mở rộng câu với câu ghép
Bài tập: So sánh hình thức cấu tạo của các câu sau
a. Trong thời điểm này, Thủ tướng kêu gọi mọi người hạn chế ra đường
C V
TN
CN VN
-> Câu có cụm chủ vị mở rộng thành phần
b. Đây là thời điểm quan trọng, mọi người hạn chế ra đường.
CN (1)
VN (1) CN (2) VN (2)
-> 2 vế câu không bao chứa nhau - > câu ghép
 Lưu ý:
1. Cụm C – V làm thành phần tương đương với câu đơn
bình thường nhưng khác câu đơn bình thường ở chỗ:
+ Không đứng độc lập mà chỉ là thành phần của câu/ của cụm
từ trong câu.
+ Tiềm tàng khả năng trở thành một câu đơn bình thường.
2. Câu có cụm C – V mở rộng thành phần khác câu ghép ở
chỗ:
+ Câu có cụm C – V mở rộng thành phần: có cụm C – V bị bao
chứa trong thành phần của một cụm C – V khác.
+ Câu ghép: có từ 2 cụm C – V trở lên không bao chứa nhau.
 Các trường
hợp dùng
cụm C- V
II. để mở rộng
câu
Tìm cụm C - V a) Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
làm thành phần
câu hoặc thành b) Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.
phần cụm từ
trong các câu
dưới đây. Cho
c) Tin đồn lan nhanh như gió thổi.
biết trong mỗi
câu, cụm C - V
làm thành phần d) Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ
gì? mới thật sự được xác định và đảm bảo từ
ngày Cách mạng tháng Tám thành công.
Các bước làm:

Bước 1: Xác định cụm C – V làm nòng cốt câu

Bước 2: Tìm các cụm C – V làm thành phần
câu hoặc thành phần của cụm từ trong câu
Bước 3: Xác định chức vụ của các cụm C - V
Tìm cụm C - V a) Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
làm thành phần
câu hoặc thành
phần cụm từ
trong các câu
dưới đây. Cho
biết trong mỗi
câu, cụm C - V
làm thành phần
gì?
 a) Chị Ba /đến // khiến tôi / rất vui và vững tâm.
C V C V
ĐT

CN VN
-> Cụm C – V (1) làm chủ ngữ
-> Cụm C – V (2) làm phụ ngữ trong cụm động từ.
b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn
C V
CN
VN

- > Cụm C – V làm vị ngữ

 c. Tin đồn lan nhanh như gió thổi
TT C V

CN VN

- > Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm tính từ

Tìm cụm C - V
làm thành phần
câu hoặc thành
phần cụm từ
trong các câu
dưới đây. Cho
biết trong mỗi
câu, cụm C - V
làm thành phần d) Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ
gì? mới thật sự được xác định và đảm bảo từ
ngày Cách mạng tháng Tám thành công.
 d. Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ
CN
ngày
mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày
DT
VN
Cách mạng tháng Tám thành công.
C V

 Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm danh từ

 Chủ ngữ
Dùng cụm Vị ngữ
chủ - vị để
mở rộng Phụ ngữ trong cụm danh từ
thành phần: Phụ ngữ trong cụm động từ

Phụ ngữ trong cụm tính từ

 Luyện
III tập
.
Tìm cụm a) Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người
C - V làm chuyên môn mới định được, người ta gặt mang về.
thành phần câu
hoặc thành phần b) Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen,
cụm từ trong các chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh
câu dưới đây. khiết, không có mảy may một chút bụi nào.
Cho biết trong
mỗi câu, cụm c) Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật
C - V làm mình.
thành phần
gì?
 lúc
a) Đợi đến lúc vừa
DT nhất, mà chỉ riêng

TN
những người chuyên môn mới định được,

C V
người ta gặt mang về.

CN VN
- > Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm danh từ
b) Khi
Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen,
DT C V
TN
chúng ta thấy hiện
hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết,
ĐT C
CN
không có mảy may một chút bụi nào.
V

VN
- > Cụm C – V (1) làm phụ ngữ trong cụm danh từ
- > Cụm C – V (2) làm phụ ngữ trong cụm động từ
c) Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến
khiến hắn giật mình
C V ĐT C V

CN VN

-> Cụm C – V (1) làm chủ ngữ

-> Cụm C – V (2) làm phụ ngữ trong cụm động từ.
Ai nhanh? Ai đúng?
 A. Phụ ngữ.
Cụm C-V
được in đậm
trong câu “Xe B. Chủ ngữ.
này máy còn
tốt lắm” làm
thành
C. Phụ ngữ, chủ ngữ
phần gì ?
D. Vị ngữ
 A. Một cụm chủ - vị
Câu “Mai học
giỏi khiến cha
mẹ vui lòng” B. Hai cụm chủ - vị
dùng mấy
cụm C-V để
mở rộng câu? C. Ba cụm chủ - vị

D. Bốn cụm chủ - vị

 Trò
Tôi
chơi thấy ...
。
Tôi thấy... bò đang ăn cỏ .
Tôi thấy... mẹ đang nấu cơm.
Tôi thấy...em bé đang ngủ.
 Hướng dẫn tự học

Viết 1 đoạn văn

Soạn bài:
có dùng cụm C – V
để mở rộng câu và “Dùng cụm
chỉ rõ cụm C-V đó chủ vị để mở
là thành phần gì rộng câu”
trong câu
(tiếp)