CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY (TRÍCH SỬ THI ĐĂM

SĂN)
I. TÌM HIỂU CHUNG

 1. Xuất xứ
 Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây thuộc phần giữa của tác phẩm sử thi Đăm Săn kể chuyện Đăm Săn đánh Mtao Mxây cứu vợ về.
 2. Thể loại
 Sử thi là những tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ có vần, có nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành
tráng, hào hùng để kể về một hay nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại.
 Sử thi dân gian có 2 loại:
 Sử thi thần thoại: là loại sử thi kể về sự hình thành thế giới, sự ra đời của muôn loài, sự hình thành các dân tộc, các vùng cư trú thời cổ đại
của họ hoặc cũng có khi kể về sự xuất hiện nền văn minh buổi đầu. Ở nước ta có một số bộ sử thi tiêu biểu cho tiểu loại này như: Đẻ đất
đẻ nước (Mường), Ẳm ệt luông (Thái), Cây nêu thần (Mơ-nông),…
 Sử thi anh hùng: là loại sử thi với những câu chuyện kể về cuộc đời và những chiến công hiển hách của người anh hùng – người đại diện
cao nhất cho sự giàu có, quyền lực, sức mạnh và ước mơ của cộng đồng người thời cổ đại. Các tác phẩm tiêu biểu của thể loại này là:
Đăm Săn, Đăm Di, Xing Nhã, Khinh Dú (Ê- đê), Đam Noi (Ba- na),… Trong số những tác phẩm này thì tác phẩm được biết đến rộng rãi
và nổi tiếng hơn cả là sử thi Đăm Săn.
 Click icon to add picture
3. Tóm tắt
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây kể về chuyện Đăm Săn đánh Mtao Mxây để cứu vợ về: Sau khi về làm chồng
hai chị em tù trưởng Hơ Nhị và Hơ Bhị, Đăm Săn đã trở thành một tù trưởng giàu có và uy danh lẫy lừng. Các tù
trưởng Kên Kên (Mtao Grứ) và tù trưởng Sắt (Mtao-Mxây) đã lừa lúc Đăm Săn cùng dân làng lên rẫy, ra sông lao
động sản xuất đã kéo người tới cướp phá buôn làng của chàng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Cả hai lần ấy Đăm Săn đều
tổ chức đánh trả và chiến thắng, vừa cứu được vợ lại vừa sáp nhập được đất đai, của cải của kẻ địch khiến cho oai
danh của chàng ngày càng trở nên lừng lẫy, bộ tộc càng giàu có và đông đúc hơn.
 :

II. SOẠN BÀI

 Câu 1:

Tóm tắt diễn biến trận đánh để so sánh tài năng và phẩm chất của hai tù trưởng:
a) Đăm Săn đến nhà của Mtao Mxây khiêu chiến nhưng Mtao Mxây còn bỡn cợt chàng và chưa chịu giao chiến ngay.
b) Bắt đầu bước vào cuộc chiến:
Hiệp đấu thứ nhất: Hai bên lần lượt múa khiên:
Mtao Mxây múa trước, tỏ ra kém cỏi, yếu ớt
Đăm Săn múa khiến tỏ ra mạnh mẽ và tài giỏi hơn
=> Kết quả: Mtao Mxây chạy khắp nơi để tránh đường khiên Đăm Săn múa.
Hiệp đấu thứ hai: Đăm Săn múa khiên: sức mạnh như gió bão, cây giáo đâm liên tiếp vào Mtao Mxây nhưng không thủng.
=> Kết quả: Đăm Săn nhờ sự giúp đỡ của Ông Trời nên đã cắt được đầu của Mtao Mxây. Dân làng Mtao Mxây nhất loạt theo Đăm
Săn về ngôi làng mới.
CÂU 2:

Rõ ràng, cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây mang tính chất thống nhất cộng đồng, chứ không phải là cuộc
chiến tranh xâm lược với mục đích tàn sát, cướp bóc và chiếm giữ. Do vậy, chúng ta có thể thấy thái độ và tình cảm
của cộng đồng Ê-đê đối với mục đích của cuộc chiến nói chung và đối với người anh hùng sử thi nói riêng cũng hoàn
toàn khác nhau:
 Đối với Mtao Mxây: Sau khi tù trưởng của mình thất bại, đông đảo nô lệ đều tâm phục và nghe theo lời của vị tù
trưởng mạnh hơn (“không đi sao được!… người nhà giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa”) => Họ luôn
mơ ước được sống một cuộc sống ấm no, giàu có và mong có được một người lãnh đạo dũng cảm, tài ba để bảo vệ
cho mình.
 Đối với Đăm Săn: Dân làng tưng bừng náo nhiệt chào đón vị anh hùng của mình mới chiến thắng trở về. Họ đi lại
sửa soạn vui mừng tấp nập không chỉ để mừng buôn sóc được mở mang, được hùng mạnh và giàu có mà còn để
tiếp đón những người nô lệ mới bằng sự chân thành và hoà hợp (“… Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực… sao
mà vui thế!”).
CÂU 3:

* Phần cuối của đoạn trích chú ý nhiều đến việc miêu tả cảnh ăn mừng chiến thắng.
Lựa chọn cách thể hiện nghệ thuật này, tác giả dân gian đã nhận ra được tính tất yếu của cuộc chiến tranh thị tộc. Đó
không phải là một cuộc chiến tranh kìm hãm sự phát triển của xã hội Ê-đê, mà trái lại, nó giúp cho những tập thể
riêng lẻ có thể hợp thành những tập thể lớn hơn, mạnh hơn và trở thành một dân tộc trưởng thành thực sự.
Bên cạnh đó, cách lựa chọn thể hiện nghệ thuật đó cũng là cách để dân gian ca ngợi tầm vóc và sứ mệnh lịch sử của
người anh hùng. Chỉ có những con người ưu tú của thời đại như vậy mới đủ sức đứng lên thống nhất các thị tộc nhỏ
lẻ lại với nhau, gom những thị tộc ấy lại thành một cộng đồng lớn mạnh và giàu có
CÂU 4:

Phân tích giá trị miêu tả và biểu cảm của các câu văn có dùng lối so sánh, phóng đại khi miêu tả nhân vật và khung cảnh diễn ra
sự việc:
Các phép so sánh:
 So sánh tương đồng: như gió lốc gào, như những vệt sao băng
 So sánh tăng cấp qua những hình ảnh so sánh liên tiếp: tài múa khiên của Đăm Săn, tả số lượng người ngày càng đông đảo,…
 So sánh tương phản: tài múa khiên của Đăm Săn và Mtao-Mxây
 Lối so sánh và miêu tả đòn bẩy để miêu tả tài múa khiên và đề cao nhân vật anh hùng

Ngoài ra, các hình ảnh thiên nhiên, vũ trụ cũng được đem ra làm chuẩn cho các so sánh với những hình ảnh, sự vật xung quanh
cuộc chiến. Dùng hình ảnh của vũ trụ để làm nổi bật lên tầm vóc to lớn của nhân vật anh hùng – một người anh hùng với vẻ đẹp
cường tráng bên ngoài và ý chí lớn lao bên trong. Đây cũng chính là nghệ thuật nổi bật của sử thi dân gian khi miêu tả hình
tượng người anh hùng.
 TRẮC NGHIỆM BÀI CHIẾN THẮNG MTAO-MXÂY

Câu 3 : Ở đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây tác giả dân gian dành nhiều câu miêu tả cảnh ăn mừn

chiến thắng hơn cảnh đổ máu trong giao tranh là vì sao?

Câu 1 : Hành động nào của Đăm Săn thể hiện tính cộng đồng?
A. Họ không có mặt ở đó vì bận lao động sản xuất.
A. Gọi dân làng theo mình
B. Họ không am hiểu cách giao chiến giữa hai tù trưởng.
B. Đăm Săn mộng thấy ông trời.
C. Họ xem trọng cuộc sống thịnh vượng no đủ, sự lớn mạnh của cộng đồng.
C. Gọi Mtao Mxây múa dao.
D. Họ không xem trọng cuộc giao tranh vì họ biết chắc tù trưởng của họ sẽ thắng.
D. Đăm săn cúng thần linh.
Câu 4 : Tại sao muốn chiến thắng Mtao Mxây mà Đăm Săn lại không nhân cơ hội đâm lén y?
Câu 2 : Vật nào sau đây trong đoạn trích được xem là thần kì?
A.Vì sợ võ nghệ của Đăm Săn
A. Chày
B. Vì trọng danh dự
B. Cồng Hlong
C. Vì dân làng Mtao Mxây ngăn cản
C. Miếng trầu
D.Vì không có thời cơ thích hợp
D. Khiên
Câu 5 : Sau khi ăn miếng trầu của Hơ-Nhị
quăng cho thì Đăm săn như thế nào?
A. Chàng múa khiên đẹp hơn
B. Chàng trở nên nhanh nhẹn hơn
C. Sức chàng tăng lên gấp bội
D. Chàng càng mạnh mẽ hơn
Câu 6 : Hành động nào trong những câu sau
không nói về Mtao Mxây?
A. Dáng tần ngần do dự, mỗi bước mỗi đắn đo.
B. Vung dao chém phập một cái nhưng chỉ vừa
trúng một cái chão cột trâu.
C. Bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang
bãi đông.
D. Chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua
phía tây.
Câu 7 : Mtao Mxây còn được gọi là
tù trưởng:
A. Dơi
B. Quạ
C. Sắt
D. Diều
Câu 8 : Mtao Mxây còn được gọi là
tù trưởng Sắt vì?
A. Mỗi lần ra trận hắn đều khoác lên
mình áo giáp bằng sắt.
B. Tiếng Êđê Mtao Mxây có nghĩa là
sắt.
C. Khiên của hắn làm bằng sắt.
D. Giáo của hắn làm bằng sắt.
Câu 9 : Trong trận đánh với Mtao
Mxây, Đăm Săn đã làm gì mới hạ
được hắn?
A. Dùng cây giáo thần, cây giáo dính
đầy oan hồn của chàng đâm hắn.
B. Dùng một cái chày mòn ném vào
vành tai hắn.
C. Dùng một cái chày mòn ném vào
cánh tay hắn.
D. Dùng cái cối xay ném vào vành
tay hắn.
Câu 10 : Lễ hội ăn mừng chiến thắng của Đăm
Săn kéo dài trong bao lâu?
A. Suốt cả mùa nắng
B. Gần một mùa khô
C. Suốt cả mùa khô
D. Gần hết mùa nắng
Câu 11 : Ở đoạn trích Chiến thắng Mtao
Mxây, vai trò của nhân vật ông Trời trong cuộc
chiến của Đăm Săn là:
A. Góp phần hạn chế sức mạnh
của kẻ thù đối nghịch với người anh hùng.
B. Người giúp đỡ các nhân vật hiền lành, lương
thiện trong lúc gian nan.
C. Thể hiện uy lực của thần linh trong việc
quyết định những chiến thắng của nhân vật anh
hùng.
Câu 12 : Hành động nào trong những câu
sau không nói về Đăm Săn?
A. Bước cao bước thấp chạy hết bãi tây
sang bãi đông.
B. Chạy vun vút qua phía đông, vun vút
qua phía tây.
C. Một lần xốc tới vượt một đồi tranh.
D. Múa trên cao như gió bão, múa dưới
thấp như gió lốc.
Câu 13 : Trong đoạn trích Chiến thắng
Mtao Mxây, nhân vật nào không xuất hiện
? cọc.
A. Mtao Mxây
B. Ông Trời
C. Đăm Săn
D. Mtao Grư
Câu 14 : Sử thi Đăm Săn là của dân tộc
nào ?
A. Ba-na
B. Ê-đê
C. Tày
D. Mường
Câu 15 : Sự kiện nào không có trong
văn bản Chiến thắng Mtao Mxây?
A. Đăm Săn gọi Mtao Mxây xuống
đánh.
B. Đăm Săn cắt đầu Mtao Mxây cắm lên
C. Đăm Săn lấy chày mòn đâm vào vành
tai của Mtao Mxây.
D. Đăm Săn dẫn dân làng ra bờ sông.
Câu 16 : Nhân vật Đăm Săn được
miêu tả chủ yếu bằng thủ pháp nghệ
thuật nào?
A. So sánh, phóng đại
B. So sánh, nhân hoá
C. Ẩn dụ, so sánh
D. Ẩn dụ, phóng đại
Câu 17 : Nhân vật nào trong văn Câu 18 : Chi tiết nào sau đây sử
bản Chiến thắng Mtao Mxây không dụng biện pháp so sánh, phóng đại?
dùng ngôn ngữ đối thoại? A. Chàng chạy vun vút qua phía
A. Tôi tớ đông, vun vút qua phía tây.
B. Hơ Nhị B. Đăm Săn uống không biết say, ăn
C. Dân làng không biết no.
D. Ông trời C. Chàng múa trên cao, gió như
bão.
D. Đăm Săn cắt đầu Mtao Mxây
đem bêu ngoài đường.