Professional Documents
Culture Documents
د اسلام اعتقادی نظام
د اسلام اعتقادی نظام
(علیه السالم)
السالم) -۵صالح(علیه السالم) –۶ابراهیم(۷علیه السالم)ِ-إْس َم اِع يَل
-۸اْس َح اَق (علیه السالم) ُ -۹لوًط (علیه السالم)َ -۱۰يْع ُقوَب (علیه السالم) -۱۱
یوُس َف (علیه السالم)-۱۲شعیب(علیه السالم)-۱۳موَس ى(علیه السالم)-۱۴
َهاُروَن (علیه السالم) -۱۵اْلَياَس (علیه السالم) َ -۱۶د اُو وَد (علیه السالم) -۱۷
ُس َلْيَم اَن (علیه السالم) َ -۱۸أُّيوَب (۱۹علیه السالم) -اْلَيَسَع (علیه السالم) -۲۰
ُيوُنَس (علیه السالم) ۲۱ذوالکفل(علیه السالم) َ -۲۲ز َك ِر َّيا(علیه السالم) -۲۳
َيْح َيى(علیه السالم) ِ۲۴ع يَس ى(علیه السالم) ۲۵محمد (صلی هللا علیه وسلم) .
هغه انبیاء چې اولوالعزم دي
(علیه السالم)
-۱نوح (علیه السالم) -۲ابراهیم( ۳علیه السالم) -موسی
-۴عیسی (علیه السالم) -۵محمد (صلی هللا علیه وسلم).
چې دا ټول په الندی ایات کې ذکر شوي.
هللا ج وایېَ( :و ِإْذ َأَخ ْذ َنا ِم َن الَّنِبِّييَن ِم يَثاَقُهْم َو ِم نَك َو ِم ن ُّنوٍح َو ِإْبَر اِهيَم
َو ُم وَس ى َو ِع يَس ى اْبِن َم ْر َيَم َو َأَخ ْذ َنا ِم ْنُهم ِّم يَثاًقا َغ ِليًظا).
ژباړه :او ( اي پېغمبره ) هغه ژمنه او پېمان په ياد ولره چې
مونږله ټولو پېغمبرانو څخه اخېستى دى ،له تا څخه هم اوله
نوح ،ابراهيم ،موسي او عېسی ابن مريم څخه هم .له ټولو نه
مونږپخه ژمنه اخېستې ده .
هغه پیغمبران چې دهغوی ذکر قران کریم کې صراحتا نشته
(علیه السالم)
ا -یوشع بن نون (علیه السالم) -۲شمویل (علیه السالم) -۳حزقیل
(علیه السالم) .
-۴عزیر (علیه السالم) -۵خضر
هغه اشخاص چې د هغوی په نبوت کې دعلماؤ اختالف دی.
(علیه السالم)
-۱لقمان (علیه السالم) -۲ذوالقرنین (علیه السالم) – ۳عمران
(علیها السالم).
-۴مریم
خو په دیکې راجح قول دادی چې دا ټول اولیا تیر شوی .
اول رسول څوک وو
بعضی علماء وای چې اول رسول ادم علیه السالم وه دلیل یې:
(ِإَّن َهَّللا اْص َطَفى َآَد َم َو ُنوًح ا َو َآَل ِإْبَر اِهيَم َو َآَل ِعْمَر اَن َع َلى اْلَع اَلِم يَن
).
چا بیا ویلې چې اول رسول نوح علیه السالم دی ،د دوی دلیل
حدیث دشفاعت دی( یانوح انت اول رسول ارسله هللا الی اهل
االرض).
تطبیق ادم اول رسول دی په اعتبار دشریعت سره او نوح اول
رسول وو په اعتبار د رد شرک سره (َو َقاُلوا اَل َتَذ ُر َّن َآِلَهَتُك ْم َو اَل
َتَذ ُر َّن َو ًّد ا َو اَل ُس َو اًع ا َو اَل َيُغ وَث َو َيُعوَق َو َنْس ًر ا).
د پیغمبرانو د عصمت مسئله
زمونږ دمسلمانانو عقیده دا ده چي انبیاء قبل النبوة او بعد النبوة د
صغیره او کبیره ګناهونو نه پاک دی اوهللا ج په ښایسته اخالقو
او صفاتو ملبس کړی ،لکه رښتیا،امانتداري،د حق پلټنه،
غوښتنه اوداسی نور...
د دی وجینه نبی (ص) ته مخکې د نبوت نه مشرکینو به ورته
امین او صادق ویل او دنبی (ص) په اخالقو د سیرت کتابونه
ډک دی ،هللا ج د نبی (ص) اخالقو په باره کې وایې(َو ِإَّنَك َلَع لى
ُخ ُلٍق َع ِظ يٍم ) ژباړه :اوبېشكه ته دلویواخالقو مرتبه لرې.
عائشه (رض) وایې دنبی (ص) اخالق قران کریم وو.
د بعضو اصطالح ګانو تشریح
معجزه
کرامت
ارهاص
استدراج
اهانت
ادامه
معجزه :په لغت کې دعجزپه معنی ده ،چې دقدرت ضد ده.
او په اصطالح کې(المعجزه امرخارق للعادة داع للخیر والسعادة مقرون بدعوی النبوة قصد به
اظهار صدق من ادعی انه رسول من هللا).
ژباړه :معجزه ویلی شی :دعادت په خالف د یو خیرکارته چې د نبوت دمدعی نه څرګند شي او
مقصد یې پکې خپل رسالت ثابتول وی.
کرامت :په لغت کې عزت ویلې شی،او په اصطالح کې هغه دعادت په خالف د خیرکارونو ته
ویلی کیږی چې د ولی نه صادرشي.
ارهاص :په لغت کې مرتبه او منزلت ته ویلې شی،اوپه اصطالح کې هغه دعادت په خالف د
خیرکارونو ته ویلی کیږی چې دعامو مؤمنانو نه صادریږی.
استدراج:په لغت کې مهلت ورکولو ته ویل کیږی،اوپه اصطالح کې هغه دعادت په خالف د
خیرکارونو ته ویلی کیږی چې دکافراو مشرک نه صادریږی.
اهانت:په لغت کې سپکوالی ته ویل کیږی،اوپه اصطالح کې هغه دعادت په خالف د
شرکارونو ته ویلی کیږی چې دکافراو مشرک نه صادریږی.
د آخرت پر ورځ ایمان
په اخرت ایمان دایمان د ارکانو څخه پنځم رکن دی او ایمان
پری فرض عین اومنکر ترینه کافر دی.
د آخرت په ورځ دایمان معنی داده،چې د دنیا د ژوند په ختمیدو
سره او دهغی نه وروسته یو بل کوراو ژوند ته ورداخلیدو
باندی عقیده اوباورولرو،چې هغه په مرګ سره شروع کيږی او
په جنت او جهنم ختمیږی ،چې عبارت دی له حیات برزخی،
بیرته راژوندی کیدل،محشرته را ټولیدل ،حساب ،کتاب او په
اخرکې جنت او جهنم ته داخلیدل ،راځو داخرت په دغه مرحلو
مختصر شانته بحث کوو.
د قبرازموینه او عذاب
هر عاقل او بالغ مسلمان لره دا عقیده ساتل اړین دی چې په قبر کې به هر شخص
نه پوښتني کیږی او روح او جسد دواړو ته به عذاب قبر ورکول کیږی.
دعذاب قبر د ثبوت لپاره قرآني او نبوی دالیل:
- ۱هللا ج فرمایې(:الَّناُر ُيْع َر ُضوَن َع َلْيَها ُغ ُد ًّو ا َو َع ِش ًّيا َو َيْو َم َتُقوُم الَّساَع ُة َأْد ِخ ُلوا آَل
ِفْر َعْو َن َأَشَّد اْلَع َذ اِب).
ژباړه :د دوزخ اور دى چې هغه ته سهار او ماښام (په عالم برزخ كې) هغوى
وړاندې كولى شي ،اوكله چې دقيامت ساعت راشي نو امربه وشي چې ّال
فرعون ډېر سخت عذاب ته ورننباسئ.
-۲نبی (صلی هللا علیه وسلم)فرمایلي دی( :ان اهل القبوریعذبون عذابا تسمعه البهائم کلها)
ژپاړه :یقینا قبر واالوته به په قبرونو کې عذاب ورکولی شي چې دهغی اواز ټول
حیوانات اوری.
په عذاب قبرکې د شک کولو حکم
دعذاب قبرنه انکار کول کفر اوګومراهی ده ځکه دا د مغیباتو
څخه دي او په مغیباتو ایمان راوړل فرض دی هللا ج
فرمایې(اَّلِذ يَن ُيْؤ ِم ُنوَن ِباْلَغ ْيِب ) اوبل داچي دا مخکي چې کوم
آیاتونه او احادیث ذکرشول دا ددي خبری دلیل دی چې عذاب
قبر شته ،ځکه دا قطعی الثبوت هم دی ځکه په ایاتونو ثابت
دی،او ظنی الثبوت هم دی چې په احادیثو صحیحوسره ثابت دی.
دا عذاب چاته د دنیا په ژوند کې نه ښودل کېږی ،ځکه بیا
انسانانوته آرام اوسکون نه ورځی خوعبرت اخست ترینه په کار
دی.
د قبر دعذاب محل او کیفیت
د قبر عذاب یواځي روح ته دی او که یواځی جسد ته دی او که دواړو ته؟
ځینی وایې یواځی جسد ته او ځینی وایې یواځی روح ته خو اهل سنت والجماعت علماء وایې دواړوته دی،
چې دواړوته وی نو کیفیت به څنګه وی ،ایا روح به په جسد کي ننوځی لکه دنیا کې او که نه بل څه کیفیت
دی؟
ځواب:
-۱دا داسی امور دی چې دانسان دعقل نه باالتر دی او دانسان په عقل کې ددی کیفیت نه شی راتلی ځکه
خو هللا ج ورته َو َلِكن ال َتْش ُعُروَن سره اشاره کړی هللا ج فرمایېَ( :و َال َتُقوُلوْا ِلَم ْن ُيْقَتُل ِفي َس بيِل ِهّللا َأْم َو اٌت َبْل
َأْح َياء َو َلِكن ال َتْش ُعُروَن ).
ژباړه :او هغو خلكو ته چې د هللا په الر كښې ووژل شي ،مړه مه وائي ،داسې خلك خو په حقيقت كښې
ژوندي دي مګرتاسې د ا شعور نه لرئ چې د هغو پر ژوند خبر شئ.
-۲اصل خبره دا ده چې د برزخ ژوند د دنیا دژوند نه جدا دی دا سی نه ده لکه د نیا ژوند ځکه که ددنیا ژوند
ورته ووایو بیا خو ډیر مشکالت منځ ته راځی چې د آیتنو په منځ کې ټکراو دی ځکه هللا ج وايې ِ( :إَّنَك َم ِّيٌت
َو ِإَّنُهم َّم ِّيُتوَن ) او بل داچې ولی میراث تقسیمه وی او ښځه بل ته په نکاح کوی.
غوره خبره دا ده چي روح د بدن څخه جدا وی خو تعلق د روح د بدن سره وی لکه د لمرکوره او وړانګی
شوی.
دروح تعلق د بدن سره
دروح تړاو دبدن سره په دری ډوله دی ځکه مونږ دری ډوله
کورونه لرو:
-۱دارالدنیا -۲دارالبرزخ(قبر) -۳دارالقرار(آخرت).
په دنیا کي احکام بدن ته راجع وي او روح یې تابع وی.
او په دارالبرزخ(قبر) کې احکام روح ته راجع وي او بدن یي
تابع وی.
اودارالقرار(آخرت) کې احکام روح او بدن دواړو ته راجع
وي.
روح چې بدن نه جدا شی چيرته وی
په دیکې دعلماؤ مختلف اقوال دی:
-۱قول :کعب (رضی هللا عنه) وایې چې د مؤمنانو ارواح په ( )۷اسمان علیین کي وی اود
کافرانو ارواح په سجین کې یعنی د اوومی ځمکي الندی به وي.
- ۲قول :ارواح د مؤمنانو په جنت کې وی او ارواح دکافرانو په اورکې.
– ۳قول :ارواح د مؤمنانو دجنت په دروازوکې چي دویته یې هوا ،نعمتونه او
خوراکونه راځی.
-۴قول :امام مالک (رحمه هللا) وایې :ارواح د مؤمنانو ازاد پریخودلی شی چیرته چې خوښه
شی هغی ځای ته ځی.
- ۵قول :ارواح د مؤمنانو د ادم (علیه السالم) په خی طرف کې او ارواح دکافرانو په
چپ طرف کې وی.
- ۶ارواح د شهداء په جنت کې وی او ارواح دعامو مؤنانو د قبرونو په شوخوا کې وی.
د یو سوال ځواب
سوال :یو شخص په قبر کې دفن نه کړی شو هغه ته څرنګه عذاب قبر
ورکیدی شی؟
ځواب :عذاب قبر اصل کې عذاب برزخ دی ،پس هرهغه څوک چې
مړشی او دی مستحق دعذاب وی ده ته به عذاب قبرنه خپله برخه
عذاب رسیږی ،برابره خبره ده چې دفن شوی وی ،اویا مرغانو
خوړلی وی ،او یا سوزیدلی وی حتی چې ایری ګرزیدلی وی او ایری
باد اولزولی وی ،او یا په دار زوړندول شوی وی ،او یا په بحرکې
غرق شوی وی ،نو دده روح او بدن ته به هغه عذاب رسیږی کوم چې
په قبر کی ورته رسیږی .او په داسي مسائلو کیبه هللا (جل جالله) او د هللا
رسول(صلی هللا علیه وسلم) ته رجوع کیږی او دعقل نه به کار نه اخستل کیږی.
قیامت
په قیامت با ندی قرانی دالیل:
(َيْس َأُلوَنَك َع ِن الَّساَع ِة َأَّياَن ُم ْر َس اَها ُقْل ِإَّنَم ا ِع ْلُم َها ِع ْنَد َر ِّبي اَل ُيَج ِّليَها
ِلَو ْقِتَها ِإاَّل ُهَو ).
دوى له تا څخه د قيامت پوښتنه كوي چې هغه به څه وخت نازلېږي؟
ووايه " د هغه معلومات زما رب ته دى .هماغه به يې په خپل وخت
راڅرګند كړي.
د قیامت نښې :هللا وایېَ:فَهْل َيْنُظُروَن ِإاَّل الَّساَع َة َأْن َتْأِتَيُهْم َبْغ َتًة َفَقْد َج اَء
َأْش َر اُطَها.
نو ّايا دوى فقط د قيامت انتظار باسي چې هغه په ناڅاپي أول ورباندې
راشي ؟ دهغه عالمات ( نښې نښانې ) خوراغلي دي .
کوچنۍ نښې
د درواغجنو پېغبرانو پید کیدل .لکه اسود عنسی ،مسیلمة الکذاب، •
غالم احمد قادیانی او داسی نور.
علم به کم شي. •
قتلونه به عام شي. •
د خلکو سره به مالونه او دولت ډېر شي. •
پخې ابادۍ به زیاتې شي. •
جهل او ناپوهي به زیاته شي. •
زنا به عامه شي. •
شراب څښل به ډېره شي. •
د ښځو شمېر به زیات شي اوسړي به کم شي. •
امانتونه به ضایع شي. •
کله چې صلیبي جنګونه شروع شي. •
د مور او پالر نافرماني به عامه شي. •
سندغاړي به زیات شي. •
ښځې به بې حجابې شي ،په کورونو او بازرونو کې به ښځی عام طور بی حجابه ګرځی. •
بغېر د عذر نه به خلک لمونځونه نه کوي. •
مالداره خلک به زکات نه ورکوي. •
د دولت خزاني به شخصي ملکیت وګرځول شي. •
نارینه به زانونه د ښځو سره مشابیه کوی او ښځی به د سړیو دحرکاتو په شان حرکتونه •
کوی.
مسجدونه به په ډېر ښکلي او ښه په ډیزاین جوړ شي خو لمونځونه به په کي نه وی. •
عام خلک به د تعمرونو په جوړولوکې د یو بل سره سیالی کوی. •
د وخت غریب به مالداره شی او مال داره به غریب شی. •
د بدو خلکو د شر له وجی به د هغوی عزت کیدیشی. •
د نا اهلو خلکو مشري به زیاته شي. •
دولتي چارواکي به د وخت عیاش او فحاش خلک وي. •
کوم خلک چې په اوزو اومیږو ځرولو اخته وی هغوی به د بیلډنګونوخاوندان شي. •
د مشر احترم او په کشر باندې شفقت به ختم شي. •
دروغ ویل به عام شي. •
زلزلې به عامي شي. •
خپل منځي جګړې به عام شي. •
سود به عام شي. •
صله رحمی قطعه کیدل به زایات شی. •
شرم او حیاء به ختمه شی. •
فسق او فجور به ډېر شي. •
مختلفې فتنې به راښکاره شي. •
زمانه او وختونه مختصر او لنډ شي. •
کارونه به نشت شي. •
د غنیمت په مال کې به خیانت شروع شي. •
د حرامو مالونو خوړل به عام شي. •
د رشوت اخیستل او ورکول به عام شي. •
شرم او حیاء به بلکل ختم شي. •
ظلم او زورواکي به عامه شي. •
د خلکو ایمانونه به کمزوری شی. •
څوک چې د دین کار کوی هغوی پوری به خلک رشخن وهي. •
داسی وخت به راشی چې څوک په دین کلک پاتې کیږی لکه داور سکروټی چې په الس کي •
اخلی.
د کفر قبلول به عام او اسان شي. •
کنجوسي او بخل به زیات شي. •
ګمراه کوونکي رهبران به زیاتې شي. •
د جمعي د امامت کولو نه به خلک تېښته کوي. •
ریا کارعابدان او صدقه کوونکي به پيدا شي. •
ځان وژنه (خود کشی) به عامي شی. •
د خلکو د ژوند مقصد په صرف د دنیا مال اومتاع وی. •
غټی اولوی نښې
ادامه
اوله شپیلیۍَ( :م ا َيْنُظُروَن ِإاَّل َص ْيَح ًة َو اِح َد ًة َتْأُخ ُذ ُهْم َو ُهْم َيِخ ِّص ُم وَن ).
ژباړه :په اصل كښې چې دوى كوم شې ته سترګې په الره دي هغه فقط يوه هيبتناكه چيغه ده چې په
ناڅاپي حالت كښې به دوی راګير كړي چې دوى به شخړه كوونكي وي.
دویمه شپیلیۍ (َو ُنِفَخ ِفي الُّص وِر َفِإَذ ا ُهْم ِم َن اَأْلْج َد اِث ِإَلى َر ِّبِهْم َيْنِس ُلوَن ).
ژباړه :بيا به يوه شپيلۍ پوكی وشي او په ناڅاپي أول به دوى دخپل رب حضور ته دوړاندې
كېدولپاره له خپلو قبرونو څخه راووځي.
بعث بعدالموت :
په بعث بعد الموت باندی قرانی دالیل:
هللا ج وایې َ :ز َع َم اَّلِذ يَن َك َفُروا َأْن َلْن ُيْبَع ُثوا ُقْل َبَلى َو َر ِّبي َلُتْبَع ُثَّن ُثَّم َلُتَنَّبُؤَّن ِبَم ا َع ِم ْلُتْم َو َذ ِلَك َع َلى ِهَّللا
َيِس ير.
ژباړه :كافرانو له غټې دعوې سره ويلي دي چې هغوى به له مرګه وروسته هيڅكله بيا راپانڅول
شي .دوى ته ووايه نه ،زما په رب قسم ،تاسې به ارومرو راپاڅول شئ ،بيابه ارومرو درته
وښودله شي چې تاسې ( په دنيا كښې ) څه کړيدي ،او داكار دهللا لپاره أير اسانه دى.