Professional Documents
Culture Documents
3.enterik Ateş (Tifo Ve Paratifo)
3.enterik Ateş (Tifo Ve Paratifo)
3.enterik Ateş (Tifo Ve Paratifo)
S.typhimurium, S.choleraesus
-En sık gastroenterit tablosu (Tifo dışı salmonellozların en sık
görülen klinik şekli gastroenterittir.)
-Sepsis ve lokal organ enfeksiyonları
Gastroenterit (enterokolit)
S. typhimurium, S. enteritidis, S. newport
Septisemi/Bakteriyemi/menenjit/fokal (lokal) enfeksiyon
S. cholerasuis
Gelişmiş ülkelerde tifo azalmış iken diğer salmonella
enfeksiyonları artış var.
Etyoloji
Eskiden S.typhi, S.choleraesuis, S.enteritidis diye 3 grup
Son tekniklerin ışığında iki türe ayrılmış
1) S.enterica
- 6 alt türü var (enterica, arizona, salamae, diarizona,
houtanae, indica)
-insan ve sıcak kanlılarda bulunan serotipleri içerir
-S.enterica subs enterica’ya ait 1300 serotip var
-S.enterica subs enterica serotip typhimurium (S.typhimurium)
2) S.bongori: Soğuk kanlılarda ve çevrede bulunan
serotipleri içerir.
Gastroenterit S. typhimirium
S. enteritidis
(enterokolit)
S. newport
S. anatum
Enterik ateş S. typhi
S. paratyphi A
(tifo/paratifo)
S. schottmuelleri (paratyphi B)
S. hirschfieldii (paratyphi C)
Bakteriyemi & lokal S. choleraesuis
S. typhimirium
organ tutulumu
S. heidelberg
Kronik taşıyıcılık S. typhimirium
Salmonella species
Species Serovar Host preference
S. cholerasuis Domuz
S. typhi İnsan
S. enteritidis derby
dublin Sığır
enteritidis İnsan & birçok hayvan
heidelberg
paratyphi İnsan+hayvan
pullorum Kanatlı kümes
/galinarum hayvanları
(tavuk,ördek,kaz..)
schottmuelleri
typhimurium
Dayanıklılık
Toprakta 1 yıl, atık suda ve bazı besinlerde 2 yıl canlı
kalabilir
Taze ette 14 gün, peynirde 35-270 gün, % 8 tuz
yoğunluğunda canlılığını koruyabilir
55 oC’de 1 saatte, 65 oC’da 37 saniyede inaktive olur
Soğukta yiyecek ve içeceklerde canlılığını korur
Dezenfektanlara duyarlıdırlar, suların dezenfeksiyonuyla
ölürler
Antijenik yapı
O (somatik) antijenine karşı gelişen antikorlar
genellikle IgM yapısındadır.
H (kirpik) antijeni ısıya ve alkole duyarlı, formole
dayanıklıdır ve buna karşı oluşan antikorlar genellikle
IgG yapısındadır.
Vi antijeni ise polisakkarit yapısında zarf veya kapsül
antijenidir. S. typhi, S. paratyphi C ve Salmonella
dublin tarafından oluşturulur
Somatik ( O) antijenin yan zincirleri serotipleri
belirler ve konak organizmada reseptörlere
bağlanmada ve hücre içi yaşama özelliğinde rol
oynamaktadır. Dolayısıyla belli serotipler belli
konaklarda virulan olmaktadır.
Salmonella’ ların gram negatif bakteri olarak hücre
duvarlarının endotoksik etkiye sahip,
ayrıca enterotoksin ve sitotoksin gibi toksinleride
patojenitede rol oynar.
Virulans Faktörleri:
Sıtma Leptospiroz
Bruselloz Hemorajik ateş: Ebola,
lassa, marburg
İlaç ateşi
Psittakoz
Temaruz ateşi
Tularemi KİBAS
Atipik pnömoni Kalp ileti bozukluğu
(mycoplazma, legionella)
Riketsiyozlar (tifus)
Prognoz
Halsizlik, kilo kaybı aylarca sürebilir.
Tedaviye cevapta;
-hastalığın şiddeti,
-tedavisiz geçen süre,
-yaş ve immunite etkili faktörler.
Tedaviye rağmen ateşin düşmesi genellikle 3-5 günden
önce olmaz.
Kişi 2.kez tifo basili ile karşılaştığında genellikle tekrar
hastalanmaz, ancak erken antibiyotik başlanan bağışıklık
gelişmeyen hastalar 2.kez tifo geçirebilir.
KOMPLİKASYONLAR
1. HAFTA (Toksik):
* Toksik ensefalopati (Deliryum, Konvülsiyon)
* Endotoksik şok (akut dolaşım yetmezliği)
* Toksik miyokardit
2. ve 3. HAFTA (Cerahatli ve/veya hemorajik):
* GIS (Perforasyon, Kanama, Kolesisitit, Hepatit, abse)
* KVS (Atrerit, anevrizma)
* Hematolojik anormalikler (lökopeni, trombositopeni, anemi ve DIC)
* Solunum Sistemi (Pnömoni, bronşit, bronkopnömoni)
* Lökomotor Sisitem ( Osteomiyelit,periostit,kondrit)
* Üriner Sistem (Pyelonefrit,nadiren prostatit)
4. HAFTA:
* Derin tromboflebit * Pürülan menenjit
TİFONUN KOMPLİKASYONLARI :
Komplikasyon görülme oranı ülkemizde %20
civarındadır.
Barsak komplikasyonları hastalığın 2. yada 3.
haftasında ortaya çıkar. İntestinal hemoraji oranı
ülkemizde %7- 9’ dur.
Barsak perforasyonu, tifodan ölümlerin en başta gelen
sebebidir.
Perforasyonda: şiddetli karın ağrısı, karında hassasiyet
ve sertlik vardır; kusma olabilir. Hastanın genel
durumu bozulur, hipovolemik şok gelişir; vücut ısısı
hızla düşer, nabız hızlanır (ÖLÜM HAÇI).
Paratifonun tifodan farkları
1-Etkenler farklı
2-Genel olarak daha hafif bir tablo
3-Ateş düzensiz olabilir
4-Toksik belirtiler (tifoz) daha az belirgin
5-Dolaşım sistemi bulguları daha seyrek
6-İshal’li seyir daha fazla
7-Herpes labialis görülebilir
8-Roseol’ler daha büyük olabilir
9-Organ tutulumu daha fazla (Tifo’da barsak
komplikasyonları daha sık)
Tifoda Tanı
1-Anamnez-şikayetler
2-FM bulguları
3-Nonspesifik testler
4-Kültür
5-Seroloji- Aglutünasyon testi Grubel-Widal
Nonspesifik Laboratuvar Bulgular
1-Lökopeni (Peritonit vs. varsa lökositoz)
2-Anemi (Kanama, G6PD eksikliği varsa)
3-ALT, AST (Diffüz inflamasyona bağlı değil; Kupfer
hiperplazisi ve mononükleer infiltrasyon sonucu)
4-CRP , Sedim yükselebilir
5-Trombositopeni (koagülasyon bozuklukları olabilir)
Dışkıda mononükleer hücreler görülebilir
Proteinüri immünkompleks glomerülonefriti,
(Kreatinin klirens normaldir ve kalıcı böbrek fonk.
bozukluğuna neden olmaz)
EKG’de nonspesifik ST-T değişiklikleri
Laboratuvar Tanı
1-Kültür:
a-Kan (bakteriyemi döneminde) ilk haftadan itibaren
b-Kİ (en hassas, antibiyotik kullanımından etkilenmez) ilk
haftadan itibaren
c-Diğer (Dışkı, Roseol, İdrar, Duodenal içerik, Karaciğer
biyopsi örneği) ilk hafta negatiftir 2 haftadan itibaren
alınmalıdır.
2-Seroloji (Klinik bulgu varlığında anlamlı) Gruber-
Widal testi
-Anlamlı titre : O Ab1/200
H Ab1/200-400
-4 kat artış anlamlı. Hastalığın ilk 6-7 gününden sonra titre
artışı gösterilemeyebilir.
Gruber-Widal testi;
Tifo, paratifo olgularında, sonradan gelişen O ve
H antikorlarının serumdan tüp aglütinasyonu ile
aranması için kullanılan testtir.
Bu testte S. tyhpi, S. paratyphi A ve S. paratyphi
B’nin O ve H antijenleri antijen olarak kullanılır.
Test tanıda tifo için diğerlerine göre daha
değerlidir. Paratyphi C bakılmaz.
Hastalığın 1.haftasının sonunda IgM yapısında O
aglütininleri ,
2.hafta sonunda IgG yapısında H aglütininleri
gelişir.
Aşıya bağlı H antikorlarından çok O
antikorlarının saptanması tanı için daha önemlidir.
Aşılanmış olma, inflamatuvar bir olay (romatoid artrit), hepatit,
siroz, non tifoidal Salmonella serotipleri ile daha önce
karşılaşmış olma gibi durumlarda test yalancı pozitif olabilir.
Bilinmeyen bir nedenle de üçte bir hastada kültürle tifo tanısı
almış olduğu halde test negatif olmaktadır. (test güvenirliliği
düşük)
Tanı değeri kısıtlı olsa da klinik yanında diğer laboratuvar
bilgileri ile birlikte değerlendirilerek ve en düşük pozitif titre
1/200 kabul edilerek tanıda kullanılabileceği söylenebilir.
Tifoda erken dönemde (antikor oluşmadan) tedavi
başlanmamışsa kişide kalıcı bağışıklık oluşur (istisnasi durumlar
hariç), fakat kişi tekrar tifo benzeri klinik gelişebilir (daha önce
paratifo geçirmiş olup bu sefer tifo geçirebilir veya terside
olabilir)
Ayırıcı Tanı
Sıtma Riketsiyozlar (tifus)
Organ abseleri Listeriyoz
Milier tüberküloz Leptospiroz
Viral hepatit Ensefalit
Bruselloz Menenjit
İnfeksiyöz mononukleoz
İnfluenza
Psittakoz
Kala-Azar
Tularemi
Toksoplazmoz
Atipik pnömoni
Lenfoproliferatif hast
(mycoplazma, legionella)
Bağ dokusu hast
Tedavi
1-Antibiyotik
A-Kinolonlar
2.kuşak kinolon:
Siprofloksasin 2x500 mg
Ofloksasin 2x200 mg
(Taşıyıcılık, relaps ; safra ve hücre içine penetrasyon iyi )
B- 3.Kuşak Sefalosporinler
Seftriakson, Sefoperazon
Tifo ve paratifo tedavisinde antibiyotikler 10-14 gün
kullanılır.
Ateş kaç günde düşmüş ise o süre kadar daha
kullanılır. Erken cevap varsa 10 yoksa 14 gün.
Diğer ilaçlar
Ampisilin (duyarlı ise)
Amoksisilin (duyarlı ise)
Trimetoprim-sülfametaksazol (duyarlı ise)
Kloramfenikol
Taşıyıcılı ortadan kaldırmıyor
Relaps %10-25
Non-typhi izolatlarda direnç gelişimi
Kemik iliği inhibisyonu (3000/mm3) ve KC toksisitesi yan
etkilerinden dolayı artık kullanılmıyor. Mecbur kalınırsa
kull.
Aminoglikozitler, 1. ve 2. Kuşak sefalosporinler
kullanılamaz (Antibiyogramda duyarlı olsalar bile
makrofajlara penetre olamadıklarından etkisizdirler).
2-Steroid Tedavisi
Ağır toksemik, şok gelişen hastalarda ve 5-6 günde
tedaviye yanıt vermeyen hastalara 48-72 saat süre ile
steroid tedavisi (Deksametazon toksik şokta 3 mg/kg
yükleme 4x1mg/kg dozda ) kullanılabilir.
3-Gelişen Komplikasyonların Tedavisi
Perforasyon ve hemoraji tehlikesi nedeniyle
laksatif ve lavmandan kaçınılmalıdır
Hemoraji komplikasyonunda kan transfüzyonu,
Perforasyon gelişmişse acil cerrahi müdahale
gerekir .
Tifolu hastalarda antipiretik ilaçlar özellikle
salisilatlar düşük dozlarda bile hipotermiye yol
açabileceklerinden ateş düşürmek için
antipiretikler kullanılmaz yerine ıslak
kompreslerle soğutma kullanılır.
Tifoda Korunma
Temiz içme ve kullanma suyunun temini
Sağlıklı atık giderim sisteminin kurulması ile
mümkündür.
Kronik taşıyıcıların gıda işi ile uğraşması önlenmelidir.
Aşılama
Canlı atenue bir aşı olan Ty21 aşısı, oral kapsül aşı
(koruyuculuğu %50-96) 5 yılda bir rapel yapılır.
Vi antijeninden hazırlanan aşı tek doz olarak intramuskuler
Aşılar risk durumunda (gelişmemiş ülkeye seyahat, laboratuarda
S.typhi ile çalışma, kronik taşıyıcının aile bireyi olma gibi)
uygulanır.
Kronik Taşıyıcılık
İdrar veya gaita kültüründe bir yıl ya da
Tifo dışı salmonelloz sonrası % 1
Tifo sonrasında ise % 1-4
Kadınlarda 3 kat
GIS, birincil olarak safra yolları
Safra taşı veya biliyer skar gelişimi
Eradikasyonu oldukça güç
Geçici taşıyıcılık sık
Büyük çocuklar ve erişkinler 3-4 hafta
% 90’ında 9.hafta gaita kültürü negatif
Kronik Taşıyıcılık
Kronik taşıyıcılık tedavisi
Antibiyotik duyarlılık durumu göz önüne alınarak
aşağıdaki antibiyotikler 4-6 hafta süreyle kulllanılır
Ampisilin veya amoksisilin (2-4 g/gün)
Siprofloksasin (2X500 mg)
Safra kesesi hastalığı varsa kolesistektomi
Kronik Taşıyıcılık
Safra anomalisi (-) Safra anomalisi (+)
Antibiyotik başarısı Eradikasyon yetersizliği % 75
4-6 hafta 2-4 gr Kinolonlar ve seftriakson
amoksisilin/ampisilin Safrada konsantrasyon
% 80 yeterli Kolesistektomi
% 70-80 başarı
En iyi sonuç:
Cerrahi + cerrahi öncesinde
başlayan 10-14 gün parenteral
antibiyotik