Gamit ng Wika

sa Lipunan
Michael A.K. Halliday

Aralin 5
MALIKHAING PAGBASA

• 1. “Uuuy pare! Long-time-no-

see. Maligayang kaarawan!”

• 2. “Bumangon ka na at
mamalengke. Bumili ka ng buhay na
manok para sa salu-salo mamaya.”
• 3. “Ang sa akin lang, hindi ako
komportable na nagpopost ng litrato sa
internet gamit ang aking social media
accounts tulad ng facebook at instagram.”
• 4. “Anu-anong elemento ang
matatagpuan sa planetang Mars? Sapat
ba ito para suportahan ang buhay ng
halaman?”
• 5. Paano magparehistro bilang botante para sa mga 1st Time
Voters?
• Siguraduhing mayroon kang sapat na kwalipikasyon bago
magparehistro (Pilipino, 18 taong gulang o higit pa, kasalukuyang
naninirahan sa Pilipinas ng isang taon o higit pa bago ang araw ng
eleksyon at naninirahan ng hindi bababa ng anim na buwan sa
bayan o siyudad kung saan siya boboto sa araw ng halalan)
• Pumunta sa Lokal na COMELEC na malapit sa inyong lugar.
Magdala ng 2 valid ID.
• Sagutan at ipasa ang application form
• Pagdaanan ang proseso ng validation o ang pagkuha ng
biometrics data (litrato, pirma, at finger prints).
• Itago ang ibibigay na registration stub.
• 6. “Kamakailan, inilunsad ng pamahalaan ang
P2P Bus System o Point-to-Point System na
may ruta mula sa SM North Edsa Quezon City
– Glorietta, Makati City sa Kamaynilan.
• Naglalayon itong maibsan ang matinding
trapiko sa EDSA. Ang P2P bus system ay
nagsasakay at nagbaba lamang sa isang
napiling bus stop.”
Mga puntong nais bigyang diin:

• Ang wika ay lagi nating

ginagamit, sa lahat ng aspeto
ng ating buhay.
• May iba’t ibang rehistro ang
wika depende sa sitwasyon at
gamit.
PAGSUSURI SA MGA PAHAYAG

1. “Uuuy pare! Long-time-no-

see. Maligayang kaarawan!”
LAYUNIN NAIS MANGYARI

1. Nangangamusta 1. Nais bumati ng

ang tagapagsalita. tagapagsalita sa
kanyang kaibigan.
PAGSUSURI SA MGA PAHAYAG

2. “Bumangon ka na at mamalengke.
Bumili ka ng buhay na manok para sa
salo-salo mamaya.”
LAYUNIN NAIS MANGYARI

2. Ang tagapagsalita 2. Nais ng tagapagsalita na

bumangon ang kausap para
ay nag-uutos sa makibili ng manok para sa salu-
kinakausap. salo mamaya.
PAGSUSURI SA MGA PAHAYAG

3. “Ang sa akin lang, hindi ako komportable na

nagpopost ng litrato sa internet gamit ang aking
social media accounts tulad ng facebook at
instagram.”
LAYUNIN NAIS MANGYARI
Nagpapahayag ng Nais ng nagsasalita na ilahad
kanyang opinyon sa ang kanyang saloobin
tungkol sa pagpo-post ng
paggamit ng social litratro sa facebook at
media. Instagram.
PAGSUSURI SA MGA PAHAYAG

4. “Anu-anong elemento ang matatagpuan sa

planetang Mars? Sapat ba ito para suportahan
ang buhay ng halaman?”
LAYUNIN NAIS MANGYARI

Gustong malaman ng Ang pahayag ay naglalayong

nagtatanong kung anu- makakalap ng impormasyon
anong elemento ang tungkol sa Mars.
nasa sa planetang Mars.
• Paano magparehistro bilang botante para sa mga 1st Time
Voters?
• Siguraduhing mayroon kang sapat na kwalipikasyon bago
magparehistro (Pilipino, 18 taong gulang o higit pa, kasalukuyang
naninirahan sa Pilipinas ng isang taon o higit pa bago ang araw ng
eleksyon at naninirahan ng hindi bababa ng anim na buwan sa
bayan o siyudad kung saan siya boboto sa araw ng halalan)
• Pumunta sa Lokal na COMELEC na malapit sa inyong lugar.
Magdala ng 2 valid ID.
• Sagutan at ipasa ang application form
• Pagdaanan ang proseso ng validation o ang pagkuha ng
biometrics data (litrato, pirma, at finger prints).
• Itago ang ibibigay na registration stub.
LAYUNIN NAIS MANGYARI

• Nagbibigay ng • Ang pahayag ay

instruksyon sa nagsasabi kung ano
pagpaparehistro sa ang dapat gawin upang
maging rehistradong
COMELEC.
botante sa COMELEC.
• “Kamakailan, inilunsad ng pamahalaan ang
P2P Bus System o Point-to-Point System na
may ruta mula sa SM North Edsa Quezon City
– Glorietta, Makati City sa Kamaynilan.
• Naglalayon itong maibsan ang matinding
trapiko sa EDSA. Ang P2P bus system ay
nagsasakay at nagbaba lamang sa isang
napiling bus stop.”
PAGSUSURI SA MGA PAHAYAG

LAYUNIN NAIS MANGYARI

• Parang news sa • Ang pahayag ay

TV, radyo o nagbibigay ng
dyaryo yung update sa mga
pahayag. tao.
Michael A.K. Halliday
• isang linggwistang Briton
• 6 na Gamit ng Wika sa Lipunan –
• Instrumental
• Regulatoryo
• Interaskyonal
• Personal
• Heuristiko at
• Representatibo
Gamit ng Wika
sa Lipunan
Michael A.K. Halliday

JIGSAW TECHNIQUE
Pagganyak: Gamit ng Wika sa Bawat Pahayag

• 1. “Uuuy pare! Long-time-no-see. Maligayang

kaarawan!”
• Tamang sagot (Layunin): INTERAKSIYONAL ,
patungkol sa pagpapanatili o pagpapatagtag ng
relasyon sa kapwa.
• Paliwanag : Ito ay isang pagbati sa pagitan ng
magkaibigan batay sa salitang “pare.”
• Ang wika ay ginagamit para mapanatili o mapatatag
ang relasyon sa pagitan ng tapagagsalita at kausap.
Pagganyak: Gamit ng Wika sa Bawat Pahayag

• 2. “ Bumangon ka na at mamalengke. Bumili ka ng

buhay na manok para sa salu-salo mamaya.”
• Tamang sagot (Layunin): INSTRUMENTAL,
ginagamit ang wika para may mangyari o
maganap ang bagay-bagay
• Paliwanag: Ang pahayag ay isang utos
…“bumangon ka na…bumili ka ng…” Ang wika ay
ginamit para utusan ang kausap na bumili ng
manok para sa salu-salo mamaya.
Pagganyak: Gamit ng Wika sa Bawat Pahayag

• 3. “ Ang sa akin lang, hindi ako komportable na

nagpo-post ng litrato sa internet gamit ang aking
social media accounts tulad ng facebook at
instagram.”
• Tamang sagot (Layunin): PERSONAL, nagpapahayag
ng sariling damdamin o opinion.
• Paliwanag: Ang pahayag ay nagsasaad ng saloobin
ng tagapagsalita.
• Ang wika ay ginamit upang ipahayag ang katauhan ng
isang tao .
Pagganyak: Gamit ng Wika sa Bawat Pahayag

• 4. Anu-anong elemento ang matatagpuan sa

planetang Mars? Sapat ba ito para suportahan ang
buhay ng halaman?”
• Tamang sagot (Layunin): HEURISTIKO, naghahanap
ng mga impormasyon o datos na magpapayaman ng
kaalaman.
• Paliwanag: Ang pahayag ay isang tanong.
• Ito ay maaring magsimula ng isang pananaliksik
upang mapalago pa ang kaalaman tungkol sa
planetang Mars.
Pagganyak: Gamit ng Wika sa Bawat Pahayag
• 5. Paano magparehistro bilang botante para sa mga 1 st Time
Voters? Siguraduhing mayroon kang sapat na kwalipikasyon bago
magparehistro (Pilipino, 18 taon gulang o higit pa, kasalukuyang
naninirahan sa Pilipinas ng isang taon o higit pa bago ang araw
ng eleksyon at naninirahan ng hindi bababa ng anim na buwan sa
bayan o siyudad kung saan siya boboto sa araw ng halalan)
• Tamang sagot (Layunin): REGULATORYO
• Kumokontrol o gumagabay sa kilos at asal ng iba
• Paliwanag: Ang pahayag ay sa pagitan ng pamahalaan at ng mga
mamayan.
• Ang wika ay ginamit para alalayan ang mga pangyayari, sa
pagkakataong ito, ang pagpaparehistro sa COMELEC.
Pagganyak: Gamit ng Wika sa Bawat Pahayag
• 6. “ Kamakailan, inilunsad ng pamahalaan ang P2P Bus System o
Point-to-Point System na may ruta mula sa SM North Edsa
Quezon City – Glorietta, Makati City sa Kamaynilan. Naglalayon
itong maibsan ang matinding trapiko sa EDSA. Ang P2P bus
system ay nagsasakay at nagbaba lamang sa isang napiling bus
stop.”
• Tamang sagot (Layunin): REPRESENTASYUNAL
• Nagpararating ang mga kaalaman sa daigdig, pag-uulat ng mga
pangyayari.
• Paliwanag: Ang pahayag ay isang ulat patungkol sa bagong bus
system na inilunsad sa Kamaynilaan.
• Ginamit ang wika upang magbigay ng impormasyon.
Michael A.K. Halliday
Roman Jakobson
W.P. Robinson

Aralin 5
1. HEURISTIKO

• Tumutulong • NAGAGANAP SA:

makapagtamo ng iba’t
• Pagtatanong
ibang kaalaman
• Pakikipanayam
• KOWD:
• Pakikipagtalo
• Sabihin mo sa akin
kung bakit? • Sarbey
• NAGHAHANAP NG • Pananaliksik
MGA
IMPORMASYON/DATOS
HALIMBAWA

• Trivia 101 : • Trivia 102 :

• Isang pambihirang • Ariel: Alam mo ba kung
phenomenon sa saan nagmula ang
kasaysayan ang salitang "Goodbye”?
naganap noong • "God be ye"?
February 1865, alam
niyo kung bakit?
• Hindi kasi nagka "FULL
MOON"
 2. REPRESENTATIBO

• Gamit ng wika sa pagpaparating ng kaalaman tungkol sa daigdig

– pag-uulat ng mga pangyayari,
– Paglalahad at pagpapaliwanag ng mga pagkakaugnay-ugnay,
– paghahatid ng mga mensahe, atbp.
• May nagaganap na pagpapalitan ng kaisipan
• KOWD:
• May sasabihin ako sa iyo.
• NAIS IPALIWANAG ANG DATOS, IMPORMASYON AT
KAALAMANG NATUTUHAN
• IDIOSYNCRATIC VIEW
• Naiibang pananaw ng isang tao tungkol sa
kung ano ang daigdig
• Nagiging dahilan ng pagturing sa isang tao
na henyo o pantas (genius) o nasisiraan ng
bait; mapangarapin o di kaya’y
tagapagligtas ang ilang uri ng pagiging iba
(peculiarities).
3. INSTRUMENTAL
• Nagsisilbing instrument upang tugunan ang mga
pangangailangan ng tao tulad ng mga sumusunod:
• Pagpapahayag ng damdamin
• Paghihikayat
• Pakikiusap
• Pag-uutos ng direkta
• KOWD:
• Nais o gusto ko.
• TUMUTUGON SA PANGANGAILANGAN
 4. REGULATORYO

• Ang regulatoryong bisa ng • Elemento ng Wika upang

wika ay nagtatakda, nag matawag na regulatoryo:
uutos, nagbibigay – • Batas o kasulatan na
direksiyon sa atin bilang nakasulat, nakikita o
kasapi ng lahat ng inuutos nang pasalita.
institusyon.
• Taong may pusisyon na
• KOWD:
magpatupad ng batas
• Gawin mo kung ano ang
• Taong nasasaklawan ng
sinabi ko.
batas
• KINOKONTROL ANG MGA
• Konstekto na nagbibigay –
PANGYAYARI SA PALIGID
bisa sa batas
 HALIMBAWA
• Saligang batas/konstitusyon –
pundamental na batas ng
bansa.
• Batas ng republika – batas na
itinakda ng kongreso
• Ordinansa – batas sa
probinsya, lungsod at
munisipyo
• Polisiya – kautusan sa
organisasyon, ahensiya, at
kompaniya.
• Patakaran – alituntunin sa
paaralan at iba pang samahan.
• GAMIT NG WIKA AYON SA
REGULATORYONG BISA
• Nagpapatupad ng batas.
• Nagpapataw ng parusa sa
sino mang sasaway sa mga
batas.
• Partisipasyon ng
mamamayan sa paggawa
ng batas.
• Pagpapanatili ng kaayusan
at kapayapaan
 5. INTERAKSYUNAL

• Ito ay pagpapalitan ng • INTERAKSIYON SA INTERNET

impormasyon ng dalawa o • Dalawahan
higit pang mga tao.
• E-mail
• Bunga nito, umuunlad pa ang
• Instant
kakayahan at nadaragdagan
ang ating kaalaman sa • Grupo
pakikipag-komunikasyon. • Group chat
• KOWD: • Forum
• Ikaw at ako. • Maramihan
• NAPANANATILI AT NAPATATAG • Sociosite
ANG RELASYON NG TAO SA • Online store
KANYANG KAPWA.
6. PERSONAL
• Pagpapahayag ng sariling damdamin o opinyon
• Isinasagawa tuwing natutuwa, nagagalit, gayundin
sa paghingi ng paumanhin.
• Editoryal
• Liham sa Patnugot
• KOWD:
• Ito ako, eh!
• NAKAPAGPAPAHAYAG ANG ISANG INDIBIDWAL SA
SARILI NIYANG KAPARAANAN.
7. IMAHINATIBO
• Ang imahinatibong wika ay ginagamit sa paglikha,
pagtuklas at pag-aliw.
• Hinahayaan ang isang tao na mapalawak ang
kanyang imahinasyon na tumutulong upang siya ay
maging artistik.
• KOWD:
• Sige, kunwari ganito…
• NAKAPAGPAPAHAYAG NG IMAHINASYON SA
MALIKHAING PARAAN
GAWAIN BLG. 5
PAGSUSURI SA PAHAYAG: Gawain 3
(Mula sa pelikulang Heneral Luna, 2015)

• Panuto: Tukuyin ang Gamit ng Wika ng mga sumusunod na

pahayag.
• 1. Heneral Luna: “Señor Presidente, walang pupuntahan ito.
Habang nagtatalo tayo rito lalong lumalakas ang puwersa ng mga
Amerikano. Lusubin na natin sila habang kakaunti pa lamang sila
kahit na mamatay pa ang karamihan sa atin. Mapapalayas natin sila
at mapapasakamay natin ang Intramuros.”
• INSTRUMENTAL
• ginagamit ang wika upang magawa ng isang indibidwal ang kanyang
nais gawin.
• Pasalita man o pasulat, magagamit ang wika upang mag-utos,
makiusap, humihingi, magmungkahi at magpahayag ng sariling
kagustuhan.
PAGSUSURI SA PAHAYAG: Gawain 3
(Mula sa pelikulang Heneral Luna, 2015)

• 2. Aguinaldo: “Mga ginoo pinaputukan ng mga

Amerikano ang ating mga tauhan sa Sta. Mesa.”
• Mabini: “Nilusob na rin nila ang San Juan, Paco at
Pandacan at iba pang karating bayan. May kasunduan
na rin sila ng mga Español sa luob ng Intramuros.”
• REPRESENTASYUNAL
• may linyang maipaalam ang napakaraming
katotohanan, datos at impormasyon
• Ginamit ang simpleng pagbabalita sa mga kasama
PAGSUSURI SA PAHAYAG: Gawain 3
(Mula sa pelikulang Heneral Luna, 2015)

• 3. Joven: “General, Joven Hernando po [sabay

pagkamay sa kausap].
• Heneral Luna: “Joven, anak ka ng komandante.
Ipagpaumanhin mo at pinaghintay kita.”
• Joven: “Walang anuman po. Kinararangal kong
makapanayam kayo.”
• INTERAKSYUNAL
• pinananatili ang mga relasyong panlipunan.
• Sa pahayag mahihinuha ang mabuting pagtrato sa
isa’t isa ng mga nag-uusap.
PAGSUSURI SA PAHAYAG: Gawain 3
(Mula sa pelikulang Heneral Luna, 2015)

• 4. Heneral Luna: “Kung magiging isang bansa

man tayo kailangan natin ng isang radikal na
pagbabago. Mga kapatid, mayroon tayong mas
malaking kaaway kaysa mga Amerikano – ang
ating mga sarili.”
• PERSONAL
• Upang ipahayag ang sariling damdamin, pananaw
at opinyon. Sakop ng pahayag na ito ang galit at
hinanakit
PAGSUSURI SA PAHAYAG: Gawain 3
(Mula sa pelikulang Heneral Luna, 2015)

• 5. Negosyante: “Paano ang aming mga negosyo?

Kapag nakipaglaban kami, babagsak ang ekonomiya.
• Heneral Luna: “Paano namin mapapakain ang aming
mga pamilya? “Negosyo o kalayaan? Bayan o sarili?
Mamili ka!”
• HEURISTIKO
• Gamit ng taong nais na matuto at magkamit ng mga
kaalamang akademik at propesyonal.
• Upang kanyang mabatid, kailangan niyang sumuri,
magtanong at pumuna.
PAGSUSURI SA PAHAYAG: Gawain 3
(Mula sa pelikulang Heneral Luna, 2015)

• 6. Sundalo: Arikulo Uno – ang hindi sumunod sa utos

ng Punong Heneral ng Digmaan ay tatanggalan ng
ranggo…”
• REGULATORYO
• may taglay na kapangyarihang magpakilos ng kanyang
kapwa.
• Kontrolado ang sitwasyon kung kaya napapakilos ang
sinuman matapos niyang magamit nang ganap ang wika.
• Sa pasulat, mapapansin ito sa mga memorandum,
patakaran, reslusyon at iba pa.
Sanggunian:
• Taylan, et al. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika
at Kulturang Pilipino, pahina 62-67

• Francisco, C.G. et al. Komunikasyon sa

Akademikong Filipino, pahina 6-7