CHƯƠNG 5

KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH

HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
VÀ CÁC QUAN HỆ LỢI ÍCH
KINH TẾ Ở VIỆT NAM
 Nội dung

5.1. Kinh tế thị trường định hướng

XHCN ở Việt Nam

5.2. Lợi ích kinh tế trong nền kinh

tế thị trường định hướng XHCN ở
Việt Nam

2
5.1. Kinh tế thị trường định hướng
XHCN ở Việt Nam

5.1.1. Khái niệm

- Kinh tế thị trường định hướng XHCN là nền

kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế,
vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của
kinh tế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước
pháp quyền XHCN, do ĐCSVN lãnh đạo; đảm
bảo định hướng XHCN vì mục tiêu “dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”
phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất
nước.
Khái niệm kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam bao gồm 5 thành tố:

Kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập

Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng; kinh tế có vốn đầu tư nước
ngoài được khuyến khích phát triển

Vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường

Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo; kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác không
ngừng được củng cố, phát triển

Có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền XHCN, do Đảng Cộng sản VN lãnh
đạo, thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”
 5.1.2. Tính tất yếu, khách quan

Đó là mô hình KTTT
phù hợp với nguyện
Do tính ưu việt vọng của nhân dân
của KTTT trong mong muốn dân giàu,
Phát triển KTTT nước mạnh, dân chủ,
thúc đẩy phát triển
định hướng công bằng, văn minh
XHCN là phù
hợp với tính quy
luật phát triển
khách quan
5.1.3. Những đặc trưng chủ yếu

Mục tiêu phát triển

KTTT định hướng XHCN là phương thức

để phát triển lực lượng sản xuất, xây dựng
cơ sở vật chất – kỹ thuật của CNXH, nâng
cao đời sống nhân dân, thực hiện “dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”

6
Cơ cấu sở hữu và thành phần kinh tế

KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam là nền

kinh tế có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành
phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai
trò chủ đạo, kinh tế tư nhân là nòng cốt để phát
triển một nền kinh tế độc lập tự chủ
Cơ chế quản lý nền kinh tế

Nhà nước quản lý và thực hành cơ chế quản lý nhà nước pháp quyền XHCN dưới
sự lãnh đạo của Đảng cộng sản, sự làm chủ và giám sát của nhân dân với mục tiêu
dùng KTTT để xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho CNXH

Đảng lãnh đạo nền KTTT định hướng XHCN thông qua cương lĩnh, đường lối
phát triển và các chủ trương, quyết sách lớn trong từng thời kỳ phát triển của
đất nước

Nhà nước quản lý thông qua pháp luật, các chiến lược, kế hoạch, quy hoạch, cơ
chế chính sách cùng các công cụ kinh tế trên cơ sở tôn trọng những nguyên tắc
của thị trường, phù hợp với yêu cầu xây dựng CNXH ở Việt Nam
 Cơ chế phân phối

KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam

thực hiện nhiều hình thức phân phối,
trong đó, phân phối theo lao động và
hiệu quả kinh tế là cơ bản nhất

9
Click icon to add picture Quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và
công bằng xã hội

KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam

thực hiện gắn tăng trưởng kinh tế với
công bằng xã hội; phát triển kinh tế đi
đôi với phát triển văn hóa – xã hội; thực
hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay
trong từng chính sách, chiến lược, quy
hoạch, kế hoạch và từng giai đoạn phát
triển của KTTT.

10
5.1.4. Nội dung xây dựng, phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN

Phát triển khoa

học – công nghệ, Hoàn thiện thể
thực hiện cách chế kinh tế thị
mạng công trường định
nghiệp lần thứ tư hướng XHCN

Phát triển kinh Tranh thủ ngoại

tế thị trường rút lực, phát huy
ngắn và bền nội lực
vững

11
5.1.5. Những điều kiện cần thiết để xây dựng, phát triển KTTT định hướng XHCN

Nâng cao sức cạnh tranh và năng lực lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam

Xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN thực sự của dân, do dân, vì dân

Phát triển nguồn nhân lực, phát triển con người

Thực hiện dân chủ, công bằng, đồng thuận xã hội

Bảo vệ tài nguyên và môi trường

Môi trường quốc tế ổn định

Click icon to add picture

5.2. Lợi ích kinh tế trong nền kinh tế thị

trường định hướng XHCN Việt Nam

5.2.1. Khái luận về lợi ích kinh tế

Khái niệm

Lợi ích kinh tế là lợi ích vật chất, lợi ích

thu được khi thực hiện các hoạt động
kinh tế của con người.

13
Bản chất và biểu hiện của lợi ích kinh tế:

Click icon to add picture

• Bản chất • Biểu hiện

Lợi ích kinh tế phản ánh - Các chủ thể kinh tế khác
mục đích và động cơ của nhau sẽ có lợi ích kinh tế
các quan hệ giữa các chủ khác nhau phù hợp với
thể trong nền sản xuất xã vai trò của mình
hội - Trong nền KTTT, ở đâu
có hoạt động sản xuất
kinh doanh, ở đó có quan
hệ lợi ích và lợi ích kinh
tế

14
Những đặc trưng của lợi ích kinh tế

Lợi ích kinh tế mang tính khách quan

Lợi ích kinh tế trực tiếp phụ thuộc vào quan hệ phân phối

Lợi ích kinh tế là quan hệ xã hội

Lợi ích kinh tế mang tính lịch sử

Các hình thức lợi ích kinh tế

Lợi ích cá nhân chính đáng là cơ sở, nền tảng của các lợi ích

Các lợi ích kinh tế thống nhất với nhau

Các lợi ích kinh tế mâu thuẫn với nhau

* Vai trò của lợi ích kinh tế trong nền kinh tế thị trường

1 2 3

Lợi ích kinh tế là Lợi ích kinh tế là Lợi ích kinh tế là

mục tiêu và động động lực của các cơ sở thực hiện
lực của các hoạt hoạt động chính lợi ích chính trị,
động kinh tế trị - xã hội lợi ích xã hội
Các nhân tố ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế

Trình độ phát triển của nền Địa vị của các chủ thể trong hệ
kinh tế thống QHSX xã hội

Chính sách phân phối thu nhâp

của nhà nước Hội nhập kinh tế quốc tế
5.2.2. Các quan hệ lợi ích kinh tế cơ bản trong nền kinh tế thị trường

Quan hệ lợi ích giữa người lao động và người sử dụng lao động

Quan hệ lợi ích giữa những người sử dụng lao động

Quan hệ lợi ích giữa những người lao động

Quan hệ lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm và lợi ích xã hội
5.2.3. Vai trò nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong bảo đảm hài hòa các lợi ích KT

Tạo lập môi trường thuận lợi cho thực hiện các lợi ích kinh tế

Phát huy tính ưu việt của nhà nước và thị trường trong phân phối

Hoàn thiện và sử dụng hợp lý các công cụ điều tiết thu nhập

Nâng cao hiểu biết của các chủ thể kinh tế trong phân phối thu nhập

Chống mọi hình thức thu nhập bất hợp pháp

Xử lý kịp thời, hợp lý những mâu thuẫn về lợi ích kinh tế