PENGENDALIAN

MEKANIKAL
(MECHANICAL HANDLING)

Kursus Pegawai Keselamatan dan

Kesihatan (MODUL 4)

1
1
 Objektif Pembelajaran

 Di akhir sesi ini para peserta akan

dapat:
• mengenalpasti kehendak perundangan
yang
berkaitan dengan pengendalian mekanikal

• menyatakan definisi pengendalian mekanikal

(mechanical handling)

• menyenaraikan 5 jenis pengendalian

mekanikal
2
2
 Objektif Pembelajaran

• menyenaraikan kelebihan dan

kekurangan pengendalian mekanikal

• menyenaraikan 4 komponen penting

bagi peralatan mekanikal

• menghuraikan hazard berkaitan

mekanikal bagi lif, konveyor, trak angsun,
kren dan eskalator

3
3
 Objektif Pembelajaran

• menerangkan langkah-langkah
keselamatan bagi
pengendalian mekanikal

• menghuraikan langkah-langkah
pencegahan dan pengawalan
hazard bagi pengendalian mekanikal

• menyenaraikan sekurang-kurangnya
5 jenis dan sebab kecacatan
pengendalian mekanikal

4
4
 TUMPUAN PEMBELAJARAN

 Kehendak perundangan

 Pengendalian mekanikal
- Definisi, jenis dan keperluan

 Kelebihan dan keburukan

pengendalian mekanikal

 Komponen utama alatan pengendalian

mekanikal

5
5
 TUMPUAN PEMBELAJARAN

 Hazard dan kemalangan berkaitan

pengendalian alatan mekanikal

 Perancangan keselamatan

 Cara pencegahan dan pengawalan hazard

 Kesimpulan

6
6
 KEHENDAK PERUNDANGAN

Akta Keselamatan Dan Kesihatan

Pekerjaan 1994

Kewajipan am

 Majikan dan orang yang bekerja sendiri (sec 15)

 Pengilang, perekabentuk dan pembekal (sec 20)
 Pekerja (sec 24)

7
7
 KEHENDAK PERUNDANGAN

Akta Keselamatan Dan Kesihatan

Pekerjaan 1994

Kewajipan am
 Majikan dan orang yang bekerja sendiri
Seksyen 15 (2) (b)
 Pembuatan perkiraan bagi menjamin, setakat
yang praktik, keselamatan dan ketiadaan risiko
kepada kesihatan berkaitan dengan penggunaan
atau pengendalian, penanganan, penyimpanan
dan pengangkutan loji dan bahan;

8
8
 KEHENDAK PERUNDANGAN

Akta Keselamatan Dan Kesihatan

Pekerjaan 1994

Kewajipan am
 Pengilang, Perekabentuk dan
Pembekal Seksyen 20
 Membuat perkiraan, pengujian keatas bahan /
loji yang dihasilkan bagi memastikan
keselamatan pengguna

9
9
 KEHENDAK PERUNDANGAN

Akta Keselamatan Dan Kesihatan

Pekerjaan 1994

Kewajipan am
 Pekerja - Seksyen 24(d)
 Untuk mematuhi apa-apa arahan atau langkah tentang
keselamatan dan kesihatan pekerjaan yang
diperkenalkan oleh majikannya atau mana-mana
orang lain melalui atau di bawah Akta ini atau mana-
mana peraturan yang dibuat di bawahnya.

10
10
 KEHENDAK PERUNDANGAN

Akta Kilang Dan Jentera 1967

Peraturan-Peraturan Kilang dan

Jentera (Lift Elektrik Penumpang dan
Barang) 1970

11
11
 PENDAFTARAN BAGI MESIN
ANGKAT DENGAN JKKP

SYARAT-SYARAT
 Kelulusan rekabentuk

 Pemeriksaan dan ujian beban dan

kendalian

 Pendaftaran dan pengeluaran Sijil Perakuan

Kelayakan (sekiranya lulus ujian)

12
12
 MESIN ANGKAT YANG MEMERLUKAN
SIJIL PERAKUAN KELAYAKAN

Lif Hoist Penumpang (Passenger Hoist)

 Hoist Bahan (Material Hoist)
Penumpang Hoist Langkau (Skip Hoist)
 Barang Hoist Barang (Goods hoist)
Dumbwaiter  Gondola
Eskalator Hoist Rantai Elektrik (Electric chain Hoist)
Walkalator Hoist Numatik (Pneumatic Hoist)
Travellator
Truck mounted Kren Bergerak Beroda (Mobile Crane)
crane Kren Bergerak Berantai (Crawler Crane)
Kren Menara (Tower Crane)
13
13
 MESIN ANGKAT YANG MEMERLUKAN
SIJIL PERAKUAN KELAYAKAN

 Overhead traveling  Sky lifter

crane  Cherry picker
 Kren Gantri  Two & Four post lift
• (Gantry Crane) Table Lifter
 Kren Portal Letak
(Portal Crane) kereta
 Kren Kontena mekanikal
• (Container
Crane)

14
14
 DEFINISI

Penggunaan sebarang peralatan

berkuasa (hidrolik,pneumatik,
elektrik atau mekanikal) untuk:
 Menggerak
 Mengangkat
 Mengalih
 Memindah
beban/barangan termasuk beban
manusia
15
15
 JENIS PERALATAN

 Lif ,dumbwaiter

 Eskalator,travellator,walkalator

 Kren dan hoist

 Konveyor

 Trak Angsun (Forklift)

16
16
 MENGAPA PENGENDALIAN
MEKANIKAL DIPERLUKAN ?

 Beban / muatan berat

 Saiz beban / muatan yang sangat
besar
 Beban mempunyai pelbagai
bentuk
 Mempercepatkan proses kerja

 Menjimatkan masa kerja

 Menjimatkan kos tenaga kerja

 Ergomik 17
17
 KELEBIHAN PENGENDALIAN
MEKANIKAL

 Memudahkan kerja
 Mempercepatkan kerja
 Mengurangkan risiko ergonomik kepada
pengendali
 Alatan boleh memasuki ruang yang
sukar dicapai
 Mempertingkatkan produktiviti
 Menjimatkan ruang menyimpan kerana
barangan boleh disusun secara pugak
(menegak)

18
18
 BATASAN PENGENDALIAN
MEKANIKAL

 Memerlukan pengendali yang kompeten

(kren, trak angsun)
 Sesetengah alatan pengendali memerlukan
Sijil Perakuan Kelayakan (Certificate of
Fitness)
 Peralatan perlu diselenggara
 Meningkatkan kos awalan
 Peralatan boleh meningkatkan risiko
keselamatan dan kesihatan
 Tertakluk di bawah undang undang
dan statutory
 Peralatan selalu rosak
 Perlu sentiasa dibuat pemeriksaan
19
19
 KOMPONEN UTAMA BAGI
ALATAN MEKANIKAL

 Tali dawai (wire rope)

 Rantai (chain)
 Motor pengangkat
 Berat Pengimbang (counterweight)

 Control Bar

 Turn table

20
20
 KOMPONEN UTAMA BAGI
ALATAN MEKANIKAL

 Takal Pengangkat (Lifting Tackle)

 Anduh (Sling )
 Cangkuk (Hook)
 Grip
 Eyebolts
 Bar pengembang (spreader bar)
 Shackle

21
21
 HAZARD ALATAN
PENGENDALIAN MEKANIKAL

MESIN HAZARD
 Lif (Bagi pekerja senggaraan )
Tersepit diantara lif dan dinding (aci)
 Tersangkut di dalam bahagian
berputar
 Terjatuh dari bumbung lif
 Masalah berkaitan ergonomik
 Elektrik (Kejutan)
 Konveyo  Terperangkap di antara rol
r
(Penghantar)  Tersangkut di dalam
bahagian berputar

22
22
 HAZARD ALATAN
PENGENDALIAN MEKANIKAL
 Trak  Dilanggar
 Trak Angsun (Fork  Dihempap bebanan
lift)  Dihimpit di antara jentera
dan objek
 Kren  Dilanggar
• Bergerak Berantai  Tersepit
(Crawler Crane)  Dihempap bebanan
• Bergerak Beroda (Mobile
Crane)
• Menara (Tower Crane)
• Overhead travelling
crane
23
23
 HAZARD ALATAN
PENGENDALIAN MEKANIKAL

 Eskalator (Bagi penumpang)

 Tersepit
 Terjatuh
(Bagi pekerja senggaraan)
 Terperangkap di antara rol atau
rantai
 Masalah berkaitan ergonomik
 Elektrik (Kejutan)

24
24
 PUNCA HAZARD
JENIS KECACATAN (DEFECTS)
YANG SERING BERLAKU

• Tali dawai mengecil atau ‘kink’

• Tali dawai @ rantai memanjang

• Permukaan rantai haus dan nipis

• Peralatan mengangkat haus

• Cangkuk renggang dan longgar

25
25
 PUNCA HAZARD
JENIS KECACATAN (DEFECTS)

YANG SERING BERLAKU

• Brek gagal berfungsi
• Tali dawai putus
• Girder atau struktur
melengkung
• Boom membengkok
• Sistem batasan alat gagal
berfungsi
• Selak keselamatan (safety latch) bagi
cangkuk hilang
• Control bar hilang kawalan
26
• Roller rantai ‘jammed’ 26
 PUNCA KECACATAN
(DEFECTS)
• Tiada senggaraan

• Lebihan bebanan

• Kesilapan rekabentuk jentera dan struktur

• Kesilapan menganggar beban

• Tiada penjagaan

27
27
 PUNCA KECACATAN
(DEFECTS)

• Faktor persekitaran

• Perkakas yang diguna tidak mengikut

standard

• Tiada pemeriksaan berjadual

• Sikap pemandu

28
28
 JENIS KEMALANGAN

 Terperangkap di antara objek

 Objek jatuh daripada tempat tinggi

 Mesin pengangkat terbalik

 Boom/struktur kren patah/tumbang

 Terlanggar objek

 Jentera terpelosok dalam kawasan lembut

29
29
 JENIS KEMALANGAN

 Berlanggar dengan manusia

 Mesin pengangkat terhempas

 Renjatan elektrik

30
30
 TERPERANGKAP DI ANTARA
OBJEK

 Contoh: Semasa kerja mengangkat

beban
atau menyenggara bahagian talisawat /
rantai alatan.

 Faktor penyebab:
- Ruang kerja sempit
- Tiada pengadang
- Tiada pengawasan
- Tiada kompetensi
- Pekerja bkn mahir
31
31
 OBJEK JATUH DARIPADA
TEMPAT TINGGI

Faktor penyebab:
 Tempat kerja yang tidak kemas
(Housekeeping)
 Tiada penghadang pinggir (toe-
board)di
atas platform kerja
 Tiada pemasangan jaringan
keselamatan
 Kaedah mengangkat yang
tidak selamat
 Kedudukan anduh dan cangkuk yang
tidak betul semasa mengangkat 32
32
 JENTERA PENGANGKAT
TERBALIK

 Faktor Penyebab:

 Kesilapan menganggar berat beban

 Tapak kawasan mengangkat lembut
 Teknik mengangkat yang salah
 Keadaan permukaan bumi tidak sesuai
(cerun, tidak rata)

33
33
 BOOM/STRUKTUR KREN
PATAH/TUMBANG

 Faktor Penyebab:
 Lebihan beban
 Penggunaan boom yang telah rosak
 Kesilapan rekabentuk
 Pemasangan yang tidak mengikut
prosedur

34
34
 BERLANGGAR DENGAN
OBJEK

 Faktor Penyebab:
 Keadaan
persekitaran
 Sempit
 Kurang
pencahayaan
 Lantai licin
 Kegagalan mekanikal kenderaan (sistem
brek)
 Kesilapan operator
 Beban muatan yang tidak sesuai (besar,
berat) 35
35
 JENTERA PENGANGKAT
TERHEMPAS

 Faktor Penyebab:
 Kesilapan rekabentuk
 Lebihan bebanan
 Struktur bangunan tidak kukuh
 Kegagalan sistem mekanikal
 Pemasangan tidak sempurna

36
36
 RENJATAN ELEKTRIK

Faktor penyebab:
 Tersentuh dengan arus elektrik (penebatan
rosak )
 Alatan elektrik rosak atau diubahsuai
 Tiada pembumian
 Tiada peranti perlindungan

37
37
 PERANCANGAN
KESELAMATAN

1. Langkah:
a. Kenalpasti hazard yang berkaitan
dengan kerja
b. Taksir risiko setiap hazard yang
dikenalpasti
c. Atur langkah pencegahan dan
pengawalan
d. Pantau langkah yang
dilaksanakan

38
38
 PERANCANGAN
KESELAMATAN

2. Faktor yang perlu diambil kira

sebelum dan semasa
mengangkat:
 Jenis beban (pepejal, cecair atau gas)
 Berat beban yang hendak diangkat
 Saiz beban yang hendak diangkat
 Bentuk beban
 Jenis jentera pengangkat

39
39
 PERANCANGAN
KESELAMATAN

Faktor yang perlu diambil kira

sebelum dan semasa mengangkat
(sambung):
 Keadaan tempat / kerja
mengangkat
 Jenis takal pengangkat (lifting tackle) yang
hendak digunakan
 Operator yang akan mengendali kerja
tersebut
 Jenis aktiviti yang hendak dilaksanakan
(mengangkat, memindah)
40
40
 PERANCANGAN
KESELAMATAN

Faktor yang perlu diambil kira

sebelum dan semasa mengangkat:
 Kestabilan beban
 Keupayaan mesin pengangkat
 Teknik dan prosedur mengangkat
 Keadaan persekitaran
 Laluan bagi aktiviti mengangkat

41
41
 CARA PENCEGAHAN DAN
PENGAWALAN HAZARD

• Menjalankan pemeriksaan berkala ke atas jentera

dan komponennya dan direkodkan
• Mengadakan rancangan senggaraan
berjadual bagi jentera pengangkat

• Menyediakan prosedur kerja selamat (safe work

procedure) bagi aktiviti pengendalian
• Mengadakan sistem permit kerja

42
42
 CARA PENCEGAHAN DAN
PENGAWALAN HAZARD

• Pilih pekerja yang sesuai dan kompeten

• Beri latihan kepada pekerja yang dipilih

• Beri maklumat lengkap

• Pilih dan guna jentera pengendali yang

sesuai dan selamat

43
43
 CARA PENCEGAHAN DAN
PENGAWALAN HAZARD

• Selia kerja yang dijalankan

• Pagar kawasan kerja

• Papar papan tanda amaran (larangan bagi

memberitahu pekerja lain berkenaan hazard di
kawasan kendalian)

• Pasang peranti keselamatan (safety device) pada

jentera

• Gunakan sistem komunikasi yang efektif

44
44
 KESIMPULAN

 Pengendalian mekanikal memudah dan

mempercepatkan proses kerja

 Terdapat peruntukan perundangan

berkaitan pengendalian mekanikal

 Hazard pengendalian mekanikal boleh

di cegah dengan membuat perancangan
keselamatan sebelum dan semasa
pengendalian

45
45
 Q&A
TERIMA KASIH

46
46