Komunikacja interpersonalna

w rodzinie na tle różnych sposobów

ujmowania komunikacji
Paulina Adamczyk
NOR I
 Wprowadzenie

W rozdziale I zostaje poruszona tematyka o aspektach, które dotyczą wpływu procesu komunikacji na
funkcjonowanie człowieka i jego relacje z innymi ludźmi. Odniesieniem jest rodzina.

Komunikacja interpersonalna brak jednoznacznego zdefiniowania:

- ujęcie węższe wiąże się z przekazywaniem informacji między partnerami interakcji albo nadawcą a odbiorcą,
dzięki czemu słuchacz pozyskuje informacje o stanie partnera interakcji,

- ujęcie szerokie przedstawione jest jako podejmowanie w określonym kontekście wymian werbalnych i
niewerbalnych sygnałów w celu osiągnięcia lepszego poziomu współdziałania,
Komunikacji nie da się przerwać, ponieważ każdy akt obserwowalnego zachowania nawet milczenie jest źródłem
informacji dla drugiej osoby. Szczególne znaczenie zauważamy w rodzinie.

Wyróżniamy pięć poglądów podejść do komunikacji:

1. Każde zachowanie werbalne czy niewerbalne ma znaczenie komunikacyjne. Będąc z kimś w stałym kontakcie
tak jak w rodzinie, nie jesteśmy w stanie się nie komunikować. Brak porozumienia się prowadzi do zakłóceń.
2. Dwojaka funkcja komunikatu: sprawozdawcza, relacyjna.
3. Każdy komunikat danej osoby można traktować w trojaki sposób: reakcja na komunikat partnera, wzmocnienie
uprzedniego zachowania partnera, bodźce dla kolejnego zachowania partnera.
4. Komunikacja między ludźmi ma charakter: werbalny, niewerbalny.
5. Wszystkie interakcje mają charakter: komplementarny-
jedna osoba narzuca, wymaga, poucza, druga osoba ulega i podporządkowuje się, symetryczny - partnerzy
dążą do wzajemnego odzwierciedlenia zachowań,
 Specyfika komunikacji w rodzinie ujmowana jako system
W rodzinie każdy oddziałuje na każdego. Rodzina ma swoistą strukturę, którą tworzą różne podsystemy: 1)pokolenie,
2) płeć, 3)zainteresowania, 4)rola(funkcja)

Najważniejsze role w rodzinie to przede wszystkim podsystemy:

- małżeński (mąż-żona),

- rodzicielski (matka - dziecka, ojciec- - dziecko)

- rodzeństwa (dziecko - dziecko)

To, co się dzieje w danym podsystemie, oddziałuje na interakcje w innych podsystemach i jest od nich uzależnione.
Wyróżniamy dwie zasady, które są szczególnie istotne do zrozumienia przebiegu
rodzinnych procesów komunikacji:

- całościowy - w systemie wszystkie osoby współtworzą sieć wzajemnych relacji (np. odejście dorosłego dziecka z
domu) powoduje zmiany w funkcjonowaniu całej rodziny,

- cyrkularność - zachowania członków rodziny są od siebie wzajemne,

Każdy z członków rodziny jest jednocześnie nadawcą i odbiorcą. Nie

ma rodziny, która komunikuje się w identyczny sposób.Priorytetem,
powinna być chęć wszystkich podsystemów do wspólnego zrozumienia
się.
 Modele komunikacji
Wyróżniamy trzy modele komunikacji:

- komunikacja jednostronna - to nadanie komunikatu (wiadomości) do odbiorcy bez pozyskania informacji

zwrotnej, primo - odbiór informacji zwrotnej, secundo - właściwą jego interpretacje.

- dwustronny model komunikacji - charakteryzuje się wystąpieniem dwukierunkowego przepływu informacji

zarówno od nadawcy do odbiorcy, jak i poprzez sprzężenie zwrotne od odbiorcy do nadawcy.

-relacyjny model komunikacji - nadawca i odbiorca koncentruje się na przedmiocie komunikacji, na tym, co robią
lub mogą robić razem, niż na sobie. Użycie tego modelu nie stwarza potrzeby szukania ,,winnego’’ za brak
porozumienia między członkami rodziny.
 Wzory i style komunikacji
Wzory komunikacji:

- wzorzec autorytarny - nadawca bezpośrednio wyraża swoje oczekiwania i bierze odpowiedzialność za działania
odbiorcy, egzekwując oczekiwania,

- wzorzec manipulacyjny - nadawca manipuluje emocjami i potrzebami odbiorcy, aby nakłonić go do przyjęcia
stanowiska zgodnego z jego oczekiwaniami,

- wzorzec współpracujący - komunikacja między nadawcą i odbiorcą jest obustronna, decyzje i działania są
podejmowane wspólnie drogą negocjacji,
Zostały wyróżnione dwa typy wzorów komunikacji między rodzicem a dzieckiem:

-rozmowa z dzieckiem na temat pojawiających się problemów. Dziecko ma zezwolenie na ujawnienie własnych
poglądów, opinii. Tworzona przez rodziców atmosfera sprzyja zwierzeniom, stwarzają warunki równości.

-mówienie do dziecka jest założeniem, że dziecko nie ma racji. Rodzic głównie skupia się na nieposłuszeństwie,
upominaniu, krytykowaniu.

W rodzinach jednodzietnych przeważa styl ,,rozmawiania z dzieckiem’’. Powoduje przyjęcie przez rodziców, że
oprócz ich własnych perspektywy istnieją także inne.
Style komunikacji:

-partnerski - w tym stylu staramy się uwzględnić własne potrzeby i preferencje na takim samym poziomie, co
pragnienia i oczekiwania naszego rozmówcy. Przyczynia się do wzajemnego udzielania informacji zwrotnych,
ujawnianiu myśli, przeżyć.

-niepartnerski - człowiek w inny sposób traktuje własne potrzeby niż oczekiwania i preferencje rozmówcy.
Kody językowe jako forma komunikacji w rodzinie
Każda rodzina ma swój charakterystyczny kod językowy. W tekście zostały wyróżnione dwa podstawowe kody:
ograniczony i rozwinięty.Przy ich pomocy mówimy o dwóch typach rodzin,1) rodziny zwanej pozycjonalna i 2)
rodziny ukierunkowanej na osobę.

Cech kodu ograniczonego z wielu:

- nie sprzyja werbalnemu rozwijaniu tego, co mówca miał na myśli, - jest ukierunkowany na status, pozycję
społeczną , np. bycie dzieckiem, - kod ten służy przy wzmocnieniu istniejącej formy stosunków społecznych niż
tworzeniu mowy, która odpowiadałaby intencjom osób mówiących,

Cechy kodu rozwiniętego z wielu:

- sprzyja jasnemu, werbalnemu wyrażaniu tego, co podmiot ma na myśli, - zwrócenie uwagi na

możliwości słuchacza, tzn. przekazy formułowane w tym kodzie są przekazywane w sposób dla
niego zrozumiały,
Rozwinięcie przez człowieka tylko kodu ograniczonego, może przyczynić się do utrudnienia przechodzenia z jednej
roli społecznej do drugiej, np. z roli małżonka do roli ojca.

Gdy dziecko wychowuje się w rodzinie, w której występuje kod ograniczony, może natrafić na problemy w szkole i
będzie konieczność zmiany kodu na otwarty.

osoby z podobnym kodem = porozumiewanie bez problemów

różne kody = możliwa trudność komunikacji, dysponowanie wyłącznie kodem ograniczonym powoduje uboży obraz
świata
 Połączenie systemu ról z typami rodzin oraz sposobami
sprawowania kontroli i komunikacji
Rodzina pozycjonalna: -słaby system komunikacji dominuje kod ograniczony, - wyraźny podział ról w rodzinie, -
osoba zajmująca najwyższą pozycję w rodzinie podejmuje decyzje, używa stanowczych środków werbalnych, -
system komunikacji dzieci zamknięty na rodzinę, a otwarty na grupę rówieśniczą,

Rodzina ukierunkowana na osobę: -silny i otwarty system komunikacji, - używanie kodu rozwiniętego, -
podejmowanie decyzji uwarunkowane jest poprzez właściwości psychiczne, a nie przypisany status, - dziecko
ma większą samodzielność,
Podsumowanie