SOSYAL ÖĞRENME

YAKLAŞIMLARINA
DAYALI TEKNİKLER
DOÇ. DR. DUYGU DİNÇER
Model Alma
 Model Alma

 Model alma, bireylerin başkalarını izleyerek öğrenme sürecidir.

 Albert Bandura tarafından geliştirilmiştir.
 Sosyal Öğrenme Kuramı’nın kavramlarından biridir.
 Bu teknik literatürde özdeşleşme, taklit etme, gözlemsel öğrenme ve temsili öğrenme olarak da anılır.
 Model Alma

 Model alma, tekniği üzerine ilk araştırmalar Miller ve Dolard (1941) yılında yapılmıştır.
 Model alma tekniğinin 3 aşaması vardır:
 Açık model alma
 Temsili model alma
 Örtülü model alma
 Model Alma

 Açık model alma

 Canlı model alma olarak da bilinir.
 Bir ya da daha fazla kişinin öğrenilecek davranışı sergilemesi ile meydana gelir.
 Canlı model psikolojik danışman, danışan ya da danışanın akranları olabilir.
 Canlı model bazen birden fazla kişi olabilir. Birden çok kişinin güçlü yönlerinden yararlanılabilir.
 Model Alma

 Temsili model alma

 Hedeflenen davranışı video ve ses kayıtlarıyla göstermeye dayanır.
 Psikolojik danışmanın temsili davranış üzerinde daha fazla kontrol kurmasını sağlar.
 Sembolik model bir kere oluştuktan sonra daha sonraki kullanımlar için bu modelden
faydalanılabilir.
 Hedef davranışın danışan tarafından sergilenmesinin kayıt alınmasıyla oluşur.
 Danışan modeli doğrudan gözlemleyebilir ya da başarılı bir şekilde hatırlamak için pozitif öz
imgelemi kullanabilir.
 Model Alma

 Örtük model alma

 Danışanın hedef davranışın kendisi ya da başkası tarafından başarıyla tamamlandığını hayal
etmesine dayanır.
 Model Alma

 Model alma üç farklı tepki doğurabilir:

 Gözlem yoluyla öğrenme etkisi
 Başkalarını izleyerek
 Engelleyici etkiler (güçlendirildiğinde) – önleyici etkiler (güçsüzleştirildiğinde)
 Önceden öğrenilmiş davranışların güçlendirilmesi ya da güçsüzleştirilmesi
 Tepki kolaylaştırıcı etkiler
 Bilinen belirli bir tepki sinyali vermek için toplumsal ipuçları görevi görebilir.
 Model Alma

 Danışanların davranışlı başarılı bir şekilde öğrenebilmesi için birbiriyle ilişkili dört süreç vardır:
 Dikkat: Danışanın model uygulamasına katılması
 Akılda tutma: Danışanın model alınmış olayın gözlemini sürdürebilmesi
 Tekrar etme: Danışanın davranışı psikomotor olarak üretebilmesi
 İçsel motivasyon ya da dışsal pekiştirme: Danışanın hedeflenen davranışı içsel ya da dışsal pekiştirme
yoluyla motive edilmelidir.
 Model Alma

 Dikkat ve akılda tutma edinim aşamasını oluşturur.

 Tekrar etme ve motivasyon performans aşamasını oluşturur.

 Bu iki aşama arası ayrı önemlidir çünkü: Danışanın bir davranışı edinmesi onu tekrar etme motivasyonu
duyacağı anlamına gelmez.
 Model Alma

 Bilişsel model alma

 Danışanların negatif, kendi kendilerini yenilgiye uğratmalarına yol açan düşüncelerden kaçınması, bu
düşünceleri pozitif ifadelerle değiştirmeleri için geliştirilmiştir.
 Beş aşamadan oluşur:
 Psikolojik danışman davranışı kendisi danışanmış gibi sergiler.
 Psikolojik danışman bütün aşamaları sözlü şekilde ifade eder.
 Danışan, psikolojik danışman talimatı sesli bir şekilde verirken davranışı yeniden ortaya koyar.
 Danışan talimatları kendi kendisine fısıldayarak davranışı tekrar eder.
 Danışan davranışı kendisine gizli bir şekilde söyleyerek davranışı tekrar eder.
 Model Alma

 Beceri eğitimi
 Model almanın da dahil olduğu birçok teknikten oluşur.
 Psikolojik danışman ve danışan öğrenilecek becerilerin ne olduğuna birlikte karar verir.
 Beceriler kolaydan zora doğru sıralanır.
 Eğitim, beceriler model alınarak, model alınan beceriyi taklit ettirerek, danışana geri bildirim vererek, danışan
beceriyi mükemmel şekilde tekrar edinceye kadar sürecin tekrarına dayanır.
 Model Alma

 Model alma birçok farklı becerinin öğretiminde kullanılabilir.

 Sembolik model alma
 Daha çok kavramsal problemlerde kullanılır.
 Canlı model alma
 Kişisel ve sosyal becerilerin öğretilmesinde rol oynar.
 Video model alma, video öz model alma
 Gelişimsel engelleri, yıkıcı veya agresif davranışları olan bireylerle çalışırken faydalıdır.
 Model Alma

 Kendiliğinden model alma

 Kendini kabul, kişiler arası beceri gelişimi ve danışmanlık becerileri geliştirmede faydalıdır. (Ör. otizm
belirtileri gösteren çocuklarda video kullanımı)
 Akran baskısı gören, iletişimde zorluk yaşayan, alternatif davranış şekilleri geliştirmesi gereken
ergenlerle çalışırken video modelleme faydalıdır.
 Model Alma

 Video modellemenin diğer kullanım alanları:

 Otizm belirtileri gösteren çocukların konuşma becerilerinin gelişimi
 Yatalak hastalarda başa çıkma becerilerinin gelişimi
 Davranış sorunları olan çocuklar
 Alkol ve madde bağımlılığı
 Özel gereksinimli bireylere yeni sosyal becerilerin öğretimi
 Fobiler
 Model Alma

 Video modellemenin diğer kullanım alanları:

 Otizm belirtileri gösteren çocukların konuşma becerilerinin gelişimi
 Yatalak hastalarda başa çıkma becerilerinin gelişimi
 Duygusal ve davranış sorunları olan çocuklar
 Alkol ve madde bağımlılığı
 Özel gereksinimli bireylere yeni sosyal becerilerin öğretimi
 Fobiler
 Süpervizyon, iletişim, müşteri ve satış hizmetleri becerilerinin gelişimi
 Haz erteleme
 Kişilik sorunları
 Özgüven
DAVRANIŞSAL
PROVA
 Davranışsal Prova

 Kökeni davranışçı yaklaşıma dayanır ama sosyal öğrenme kuramına dayalı çalışan uzmanlar tarafından
uyarlandı.
 İlk adı davranışsal psikodramadır.
 Salter’ın şartlandırılmış refleks terapisi, Moreno’nun psikodrama tekniği ve Kelly’nin sabit rol
terapisininin bir karışımıdır.
 Kendilerinin tamamen farkına varmaya ihtiyaç duyan danışanlarda kullanılır.
 Danışanın bazı özel durumlara, kişilere tepki vermek üzere yeni bir davranış tarzı öğrenmesinde
kullanılır.
 Davranışsal Prova

 Belirli durumlarda belirli bir kişiyle iletişime geçmekte zorlanan danışanlarda etkilidir.

 Bu teknik sıklıkla katarsise ulaşmak, davranışsal değişiklik yaratmak, hedeflenen davranışları elde
etmek için kullanılır.

 İnsanlar bu tekniği kullanarak hata yapmanın kötü bir şey olmadığını ve hatalardan ders
alınabilineceğini öğrenir. Uygunsuz davranışlarını düzeltebileceğini görür.
 Davranışsal Prova

 Davranışsal provanın bileşenleri:

 Davranışı model alma

 Psikolojik danışmandan geri bildirim alma
 İstenen davranışı sıkça tekrarlama
 Davranışsal Prova

 Davranışsal prova tekniğini uygularken günlük hayatta karşılaşılan olaylar, danışanın kendini ifade
ederken yaşadığı kaygıları azaltmak amacıyla, danışan ve psikolojik danışman tarafından yeniden
canlandırılır.

 Danışan kendini canlandırırken, psikolojik danışman danışanın yanında kendisini gergin hissettiği kişiyi
canlandırır.
 Davranışsal Prova

 Psikolojik danışman danışandan kendisini yanında gergin hissettiği kişiden bahsetmesini ister.

 Psikolojik danışman danışana bir yandan geri bildirim verirken danışanın güçlü bir ses tonu kullanması,
bir duygu ifadesini ya da davranışı tekrar etmesi gerekir.

 Psikolojik danışman, ifadenin ya da davranışın etkili bir şekilde belirtildiğini söyleyene kadar danışan
provaya devam eder.
 Davranışsal Prova

 Naugle ve Maher (2008), önce basit becerilerin, bunları hakim olunduktan sonra karmaşık becerilerin
prova edilmesini tavsiye eder.

 Prova tekniği kullanılırken uygulanması gereken adımlar şöyle sıralanmıştır:

 Modellenecek davranışı uygulamak
 Pekiştirme stratejileri ile danışanda motivasyon oluşturmak
 Danışanı beceride ustalaştırmak için sağlam, odaklanmış geri bildirim vermek
 Beceri davranışlarını geliştirmek için pozitif pekiştirme stratejilerini kullanmak
 Davranışsal Prova

 Davranışsal provanın etkili olabilmesi için 6 kural vardır:

 Duyguları sözel olarak ifade etmek

 Duyguları kelime kullanmadan bedensel olarak ifade etmek
 İnsanlarla hemfikir olmadığında aksini iddia etmek
 «Ben» kelimesini düzenli olarak kullanarak birincil tekil şahıs ifadesi ile konuşmak
 Psikolojik danışmanın övgüsünü kabul etmek
 Doğaçlama yaşamak ve an’ı yaşamak
 Davranışsal Provanın Uygulanması

 Naugle ve Maher’e göre (2008) invivo prova danışanın doğal bir ortamda istenen davranışa girmesine
yardımcı olarak tedaviyi daha etkili hale getirir.

 Psikolojik danışman arzu edilen danışan davranışına yönelik yorum ve geri bildirimlerde bulunur.

 İlk başarılardan sonra psikolojik danışman tarafından danışana verilen görevler zorlaşır.
 Davranışsal Provanın Uygulanması

 Seligman ve Reichenberg’e göre (2013)psikolojik danışmanlar yalnızca seanslarda değil dış ortamlarda da
davranışsal prova tekniğini uygulamalıdır.

 Bunun için danışanlar istenen davranışları günlük yaşamda arkadaşlarıyla uygulayabilir.

 Danışanlardan davranışlarını kaydetmeleri istenebilir.

 Kendilerini gözlemlemeleri ve kendilerine geri bildirim vermeleri için danışanların ayna önünde prova
yapması da cesaretlendirilir.
 Davranışsal Provanın Kullanım Alanları

 Öfke
 Gerginlik
 Panik atak
 Fobi
 Depresyon
 Sosyal anksiyete
 Romantik randevularda gerginlik yaşayanlar
 Atılganlık arttırma
 Stres
 Davranışsal Provanın Sosyal Anksiyetede
Kullanımı

 Danışan önce yeni düşünme ve davranış yolları öğrenir.

 Danışma sırasında bu yeni davranış ve düşüncelerin provasını yapar. Böylece gerçek ortamda
uygulamak için özgüven geliştirir.
 Yeni davranışları doğal bir ortamda uygular.
 Amaç, danışanın bu yeni davranış biçimlerinde ustalaşması, bunun sonucunda utangaç ve uygunsuz
davranış eğilimlerinden uzaklaşmasıdır.
 Davranışsal Prova

 Bu teknik hem finansal hem zamansal açıdan ekonomiktir.

 Oldukça basittir, danışan birkaç seansta bile değişim gösterebilir.
 Şu tür danışanlarla çalışılırken dikkatli kullanılmalıdır:
 Davranışlarının sorumluluğunu kabul etmeyen
 Gerçek olsun ya da olmasın davranışlarının sonuçlarından korkan
 Provayı uygulamayan
 Seans dışı görevleri tamamlamayan
 Günlük krizler yaşayan
 Şiddetli psikomotor ajitasyon ve retardasyon
ROL OYNAMA
 Rol Oynama

 Rol oynama, daha derin bir anlayış geliştirmesi veya kendi içinde değişiklik yapması gereken
danışanlar için farklı teorik yönelimleri olan psikolojik danışmanlar tarafından kullanılan bir tekniktir.

 Rol oynamada danışanlar, belirlenen bir davranışı risk taşımayan güvenli bir ortamda gerçekleştirirler.

 Salter’ın şartlandırılmış refleks terapisi, Moreno’nun psikodrama tekniği ve Kelly’nin sabit rol terapisininin bir
karışımıdır.
 Rol Oynama

 Moreno’nun psikodrama süreci 3 bölümden oluşur:

 Isınma
 Canlandırma
 Yeniden canlandırma
 Rol Oynama

 Hackney ve Cornier rol oynamada yaygın olarak bulunan 4 unsur belirlemiştir. Birçok rol oynamada
kişi;
 Kendisini
 Bir başkasını
 Bir durumu çevreleyen bir dizi koşulu
 Kendi tepkisini
yeniden canlandırır.
 Rol Oynama

 Rol oynama geçmişte ya da gelecekte değil, şimdiki zamanda yer alır.

 Canlandırması daha kolay sahnelerden başlamak ve karmaşık sahnelere daha sonra gitmek daha
yaygındır.
 Rol Oynama Tekniğinin Uygulanması

 Bu tekniği uygulamadan önce psikolojik danışmanların rol oynamada bulunan 4 unsuru ve 3 aşamayı
anlamaları önemlidir.
 4 unsur şöyledir:
 Karşılaşma
 Sahne
 İç konuşma
 Eşleme
 Rol Oynama Tekniğinin Uygulanması

 4 unsur şöyledir:
 Karşılaşma
 Danışan bazen rol değiştirir ve duruma dahil olan başka birinin rolünü oynar.
 Başka bir kişinin bakış açısı anlaşılmaya çalışılır. Bu rol oynamanın gerekli bir parçasıdır.
 Sahne
 Gerçekçi deneyimler sağlayabilecek basit sahne malzemeleri içeren bir alandır.
 Rol Oynama Tekniğinin Uygulanması

 4 unsur şöyledir:
 İç konuşma
 Danışanın kendi özel düşüncelerini ve durumla alakalı olan hislerini ifade ettiği bir konuşmadır.
 İç konuşmalar sayesinde danışanın mantıksız inançları dahil birçok şey öğrenilir.
 Eşleme
 Danışanın rol farkındalığının artmasını sağlar.
 Danışan rolü gerçekleştirirken psikolojik danışmanın ya da grup üyelerinden birinin danışanın
arkasında durmasıyla gerçekleşir.
 Psikolojik danışman danışanın ifade edilmeyen duygu ve düşüncelerini ifade eder.
 Rol Oynama Tekniğinin Uygulanması

 Rol oynamanın 3 aşaması şöyledir:

 Isınma
 Amaç, canlandırılacak olan durumla ilgili duyguları tarif ederek psikolojik danışmanın sahneyi
kurmasına yardımcı olmaktır.
 Eylem
 Psikolojik danışman durumun ayrıntılarını tarif ederek danışanın sahneyi kurmasına yardımcı
olur.
 Psikolojik
danışman danışan gerçek dünyadan hayal edilen dünyaya, oradan da yeniden gerçek
dünyaya geçerken ona yardımcı olur.
 Rol Oynama Tekniğinin Uygulanması

 Rol oynamanın 3 aşaması şöyledir:

 Paylaşım ve analiz
 Psikolojik danışman ve grup üyeleri rol oynama sırasında deneyimlediklerini paylaşırlar.
 Analiz genelde bunu takip eden seansta yapılır.
 Danışanın edinilen bilgileri işleme ve geri bildirme şansı vardır.
 Rol Oynama Tekniğinin Uygulanması

 M.E. Young (2013) rol oynamanın 7 aşamalı olduğunu öne sürer:

 Isınma
 Sahne kurulumu
 Rol seçimi
 Canlandırma
 Paylaşım ve analiz
 Yeniden canlandırma
 İzleme
 Rol Oynama Tekniğinin Uygulanması

 M.E. Young (2013) rol oynamanın 7 aşamalı olduğunu öne sürer:

 Isınma
 Psikolojik danışman tekniği danışana açıklar.
 Danışan değiştirmek istediği davranışın, tavrın, performansın bir açıklamasını yapar.
 Danışan rol oynama tekniği ile yaşayacağı herhangi bir isteksizliği canlandırmaya davet edilir.
 Sahne kurulumu
 Psikolojik danışman danışanın sahneyi kurmasına yardımcı olur.
 Eğer ihtiyaç varsa mobilyaların yeri değiştirilir.
 Rol Oynama Tekniğinin Uygulanması

 M.E. Young (2013) rol oynamanın 7 aşamalı olduğunu öne sürer:

 Rol seçimi
 Danışan sahnede yer alan diğer önemli kişileri adlandırır ve tarif eder.
 Canlandırma
 Danışan hedeflenen davranışı canlandırırken zorluk çekerse psikolojik danışman davranışı
modelleyebilir.
 Danışan en az zorlayıcı sahnelerden giderek zorlaşan sahnelere doğru canlandırma yapmalıdır.
 Psikolojikdanışman, danışanın hangi davranışının danışanın rahatsızlığına katkı bulunduğunu
ona göstermek için canlandırmayı bölebilir.
 Rol Oynama Tekniğinin Uygulanması

 M.E. Young (2013) rol oynamanın 7 aşamalı olduğunu öne sürer:

 Paylaşım ve analiz
 Psikolojik danışman danışana spesifik, basit, gözlenebilir ve anlaşılabilir geri bildirimler verir.
 Yeniden canlandırma
 Danışan hedeflenen davranışı, danışma seansları sırasında ve sonrasında psikolojik danışman
amaca ulaşıldığına karar verene kadar tekrar eder.
 İzleme
 Danışan, psikolojik danışmana uygulama sonuçları ve kaydettiği ilerleme hakkında bilgi verir.
 Rol Oynama Tekniğinin Uygulanması

 Rol oynama tekniğinin uygulanması ile ilgili 5 aşamalı yöntem şöyledir:

 Öğrenilecek davranışı belirlemek
 Belirli bir olayın bağlamına ya da ortamına karar vermek
 İlk önce küçük sahnelerle başlamak ve daha sonra karmaşık sahnelere geçmek
 Seans sırasında en az risk taşıyan rol canlandırmaları ile başlamak ve daha fazla risk taşıyan
canlandırmalarla devam etmek
 Yine en az risk taşıyan durumlarla başlayarak ve giderek risk seviyesi artan durumlarda devam
ederek rol oynamayı gerçek hayatta uygulamak
 Rol Oynamanın Çeşitleri

 M.E. Young (2013) rol oynamanın başka bir çeşidini daha tanımlamıştır: GRUP TERAPİSİNDE AYNA
TEKNİĞİ

 Sahneyi canlandıran grup üyesi, kritik davranışın gerçekleştiği anda oturur. Başka bir grup üyesi, bu
kişinin yerini alır ve onun davranışlarını ya da tepkilerini bazen abartılı olacak şekilde yeniden
canlandırır.

 Canlandırılan kişi, kendisini canlandıranı izleyebilir ve onun tepkilerini değerlendirebilir. Başka bir
tepki şekli düşünebilir ve daha sonra canlandırabilir.
 Rol Oynamanın Çeşitleri

 İKİ SANDALYE TEKNİĞİ, sahneye dahil olan insanların yerine konan iki sandalye ile gerçekleştirilir.

 Gestalt terapistleri tarafından sıkça kullanılır.

 Sandalyeler
 danışanın sorun yaşadığı kişiyi,
 bir insanda yer alan iki farklı parçayı (akıl ve arzu gibi)
 Birbiriyle çatışan duyguları vb. temsil edebilir.
 Rol Oynamanın Çeşitleri

 İKİ SANDALYE TEKNİĞİ, çocuklarda uygulanırken kostüm değiştirme şeklinde de

gerçekleştirilebilir.

 Bu çocuğun kendisini taklit etmediğini anlamasına yardımcı olabilir.

 Rol Oynama Tekniğinin Kullanımı ve
Yararları
 Davranışsal prova, rol oynama tekniğinin en sık uygulanan çeşitlerinden biridir.

 Danışan hedeflenen davranışı gösterirken ilk önce psikolojik danışman tarafından, daha sonra danışanın
kendi kendisine yaptığı övgülerle pekiştirilir.

 Gerçeklik terapistleri, akılcı-duygusal terapistler, davranışçı terapistler, bilişsel terapistler, Gestalt

terapistleri ve sosyal öğrenme terapistleri rol oynama tekniğini sıkça kullanır.

 Bireylerle, gruplarla, ailelerle çalışırken son derece etkilidir.

 Rol Oynama Tekniğinin Kullanımı ve
Yararları

 Belirli bir aile çeşidi ile çalışırken bu yapıdaki benzer ailelerin yaşadıkları sorunların fark edilmesini
sağlar.

 Öğrencilerin ailelerin duygularını, ikilemlerini, dinamiklerini anlamasına yardımcı olur.

 Danışanlar yeni beceriler öğrenmiş, farklı davranış türlerini keşfetmiş olur.

 Hedef belirlemede zorlanan danışanların bu zorluğu neden yaşadığını anlamaya katkıda bulunur.
 Rol Oynama Tekniğinin Kullanımı ve
Yararları

 Psikolojik danışman eğitimlerinde de sıkça rol oynama tekniği kullanılır.

 Rol oynama öğretmenlerin, öğretmen-ebeveyn toplantılarına hazırlanmasında da kullanılabilir.

 Yeni başlayan öğretmenler bu toplantılarda gergin olabilir.
 Onlara sık karşılaşılan ebeveyn durumlarının bir listesi verilir.
 Öğretmenler hem kendilerini hem de ebeveynleri canlandırırlar.
 Böylece öğretmenler ebeveynlerle buluştuklarında kendilerini daha rahat hisseder.
 Rol Oynama Tekniğinin Kullanımı ve
Yararları

 Rol oynama okula devam eden ergenlerle çalışırken de faydalıdır.

 Öğrenciler bu teknikle sahip oldukları inanç ve değerler hakkında bilgi sahibi olurlar, başkalarının
inançlarını anlayabilirler.

 Rol oynama çocuklarla çalışırken de faydalıdır.

 Çocukların dil, bilişsel, sosyal, duygusal gelişimine katkıda bulunur.
 Varoluşsal ya da evrimsel kaygılarını dillendirmesine yardımcı olur.
 Sosyal becerileri, düşünme becerilerini, atılganlıklarını arttırır.
 Rol Oynama Tekniğinin Kullanımı ve
Yararları

 Sunulan çeşitli ahlaki ikilemlerle çocukların ahlak gelişimlerine de katkıda bulunur. Sınıf ortamında bu
yönde kullanılırken 9 adımlı bir süreç izlenir:
 Öğretmen çocukları gözler ve ahlaki gelişim seviyesini değerlendirir.
 Tekniği uygulamak için uygun bir hikaye belirlenir, hikayeye açık bir problem eklenir.
 Öğretmen öğrencilere hikayenin arka planını anlatır, öğrenciler tarafından anlaşıldığından emin olur.
 Öğretmen öğrencilere hikayeyi okur ve farklı ahlaki ikilemler sunarken onların farklı roller almalarını sağlar.
 Öğretmen öğrencilerin hikayeyi, özellikle de yanlış olan şeyleri anladığından emin olmak için sorular sorar.
 Rol Oynama Tekniğinin Kullanımı ve
Yararları

 Sunulan çeşitli ahlaki ikilemlerle çocukların ahlak gelişimlerine de katkıda bulunur. Sınıf ortamında bu
yönde kullanılırken 9 adımlı bir süreç izlenir:
 Öğrenciler gruplar halinde çalışır ve ahlaki ikilemleri tartışırlar. Hikayenin değişik taraflarını canlandırırlar.
 Eğer ihtiyaç olursa öğretmen hikayeye öğrencilerin fikirlerini değiştirecek birkaç unsur ekler.
 Öğrencileri ahlaki ikilem hakkında düşünmeye sevk etmek için öğrencilerin hikayeye alternatif sonlar
yazmaları istenebilir.
 Öğretmen öğrencilerin yanıtlarını kaydeder, bütün bir yıl boyunca empati ve karar verme yeteneklerini
geliştirme yolu izler.
 Rol Oynama Tekniğinin Kullanımı ve
Yararları

 Bu tekniğin etkili bir şekilde uygulanabilmesi için danışanların psikolojik danışman karşısında
zayıflıklarını gösterme konusunda kendini rahat hissetmesi gerekir.

 Tekniğin işe yaraması için zaman gerekir. Hızlı çözüme götüren bir yöntem değildir. Özellikle bilişsel
yeniden yapılandırma ile birleştirildiğinde etkililiği artar.

 Danışanların sahne korkusu var ise canlandırma yapmak istemeyebilir.

 Rol Oynama Tekniğinin Kullanımı ve
Yararları

 Danışanın problemi tam olarak anlaşılıncaya kadar canlandırma devam etmelidir.

 Tekniğin etkililiğini arttırmak için uygulamadan sonra danışanın performansı incelenmelidir.