„ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА УЛОГАТА НА

НАРОДНИОТ ПРАВОБРАНИТЕЛ ВО
ЕКОЛОШКАТА ПРАВДА”

Предизвиците и придонесите на Невладините

организации во унапредувањето на еколошката
правда​

10.06.2024 - 12.06.2024 РЕСОРТ АУРОРА, БЕРОВО

2
Конвенција за пристап до информации, учество на
јавноста во одлучувањето и пристап до правда за
прашања поврзани со животната средина (Архус)
Закон за ратификација (Сл. Весник на РМ, бр. 40/99)

Протокол за Регистар на загадувачи и пренос на

загадувачки материи (PRTRs), Закон за ратификација
(Сл. Весник на РМ, 135/2010)

Амандманот за учество на јавноста во одлуките за

намерно испуштање во животната средина и ставање
на пазар на генетски модифицирани организми
(ГМО)
Првиот Архус Центар, 2019 год - ЗОР
Милиеуконтакт Македонија

Архус Центарот работи на сите три столбови, работи

на градење на капацитетите на локалните чинители
како на централно, така и на локално ниво

Архус мрежа

Пријатели на Архус
 Архус Центар - активности

» Мониторинг на веб страните на општините и Министерствата

» Реакција (по увидени нерегуларности)
» Извештај за спроведување на постапки за учество на јавноста и
консултации со јавноста
» Преглед на документи кои задолжително треба да бидат изработени
и донесени на локално ниво
» Редовни состаноци и комуникација со релевантните чинители
» Подготовка на Национален извештај за имплементација на
Архуската Конвенција
» Подготовка на Упатство за националните и локалните органи за
вклучување на граѓанските организации во процесите на донесување
одлуки;
» Состаноци и вмрежување со регионалните Архус Центри (Црна
Гора, Србија, Албанија);
» Прв, Втор, Трет извештај во сенка за Поглавје 27 – хоризонтално
законодавство и води (цивилна заштита)

5
 Пристап до правда за прашања поврзани со
животната средина
Пристапот до правда овозможува јавноста да се обрати до
надлежен суд или друго независно (непристрасно) тело и да
преиспита одредена одлука на надлежните органи поради
наводно прекршување на правото на пристап до
информации за животната средина или правото на
учество. Ваквиот пристап овозможува граѓаните и
граѓанските здруженија да имаат активна улога во
спроведувањето и извршувањето на Конвенцијата.

Инструментите кои државите можат и треба да ги употребат

заради остварување на пристапот до правда вклучуваат:
правна заштита (признавање на правна, деловна и процесна
способност), зајакнување на правната свест и
информирање, бесплатна правна помош, правични судски и
управни постапки, ефикасно извршување и зголемена улога
на парламентот, омбудсманот и граѓанското општество.

6

Нашата улога
 Соработка со сите клучни актери во ипмлементацијата
на АК (локално, национално ниво)
 Соработка со законодавната и извршната власт во делот
на измени и дополнувања на законската регулатива и
нејзино подобрено имплементирање
 Поддршка и советување во спроведување на првиот и
вториот столб за зголемување на еколошката
транспарентност и учество на јавноста
 Поддршка и советување во однос на исполнување на
обврските од член 9 од АК – едукација на граѓаните и
граѓанските организации
Член 9
- Членовите на јавноста може да поднесат тужба или
да го оспорат секое нарушување на законските
акти од областа на животната средина од страна на
институциите
- Граѓани поединци, ГО, владини претставници и
компании – можат да иницираат случај на суд за
спроведување на нивното право за информирање
или учество во процесите на донесување на
одлуки;
- треба да имаат пристап до процедурата на
разгледување пред суд или пред друго независно и
непристрасно тело формирано со Закон
- да имаат пристап до експедитивна процедура
прецизирана со Закон, бесплатно или по ниска
цена, каде што одредена јавна власт повторно ќе го
разгледа барањето за информации, или тоа ќе го
стори независно и непристрасно тело.
- Конечните одлуки ќе бидат обврзувачки за јавната
власт што ги поседува информациите
7
 Можности ?

 Архускиот жалбен комитет има 3 основни функции: а)

ги разгледува сите претставки или комуникации; б) по
барање подготвува извештај во однос на
транспонирањето и спроведувањето на Конвенцијата
земјите потписнички; в) го набљудува, оценува и
помогнува транспонирањето и спроведувањето на
Конвенцијата во земјите потписнички.
 Законот за Народниот Правобранител - Во состав на
НП-механизам за граѓанска контрола учествуваат три
надворешни членови од здруженија (човековите права,
полициското право и правосудството)
 Закон за бесплатна правна помош ????

8
Благодариме на
вниманието

Маја Марковска
maja@mkm.mk

Александра Каракашова Сачкарска

aleksandra.s@mkm.mk

www.arhus.mk