არაბობა

საქართველოში

654 წელს არაბებმა პირველად

სცადეს ქართლის მოსახლეობის დახარკვა,
მაგრამ ქართველები მალე აჯანყდნენ და
დამოუკიდებლობა დაიბრუნეს VII საუკუნის 60-
იან წლებში. არაბთა
შემოსევები ამიერკავკასიაში განახლდა 90-იან
წლებში. ისინი უკვე საკმაოდ მტკიცედ
იკიდებენ ფეხს ქართლში, თუმცა ქართველთა
წინააღმდეგობის საბოლოო გატეხას ვერ
არაბული რუკა, რომელზეც მითითებულია
ახერხებებენ. თბილისი, X საუკუნე.
 არაბობა საქართველოში შეიძლება სამ მთავარ
პერიოდად დაიყოს

1.საქართველოში არაბთა შემოსვლიდან თბილისის საამიროს დაარსებამდე (VII საუკუნის 50-

იანი წლები - VIII საუკუნის 30-იანი წლები). ეს იყო სახალიფოს მიერ საქართველოში
გაბატონებისათვის ბრძოლის ხანა;
2.VIII საუკუნის 30-იანი წლებიდან IX საუკუნის 80-იან წლებამდე (თბილისის საამიროს
დაარსებიდან სახალიფოსგან მის ჩამოშორებამდე და დამოუკიდებელ სამთავროდ
გადაქცევამდე). ეს იყო აღმოსავლეთ საქართველოში არაბთა მყარი ბატონობის ხანა ;
3.IX საუკუნის II ნახევრიდან XI საუკუნის შუაწლებამდე (ახლო და შუა
აღმოსავლეთში სელჩუკების გაბატონებამდე). ამ პერიოდში არაბობა საქართველოში,
როგორც არაბთა ბატონობა, ფაქტობრივად ლიკვიდირებული იყო და იგი მხოლოდ
გადმონაშთის — თბილისის საამიროს სახით არსებობდა.
”მოიწია ამირა აგარიანთა
ქართლად, რომელსა
ერქვა მურმან ყრუ”
მატიანე ქართლისაი
მურვან იბნ მუჰამედ იბნ მურვანი, მურვან
ყრუ ან მურვან II — ომაიანთა
დინასტიის უკანასკნელი ხალიფა, სახალიფოს
მართავდა 744-750 წლებში,
გარდაცვალებამდე. 734–744 წწ იყო ომაიანთა
ნაცვალი ამიერკავკასიაში. ომაიანთა
მმართველი, რომელიც დამასკოდან მართავდა
ქვეყანას. სიჯიუტის გამო არაბები მეტსახელად
მარვან-ჯორს ეძახდნენ. სისასტიკისათვის
ქართველებმა მურვან-ყრუ, ხოლო სომხებმა
მურვან-ბრმა შეარქვეს.
მურვან ყრუს
შემოსევა
საქართველოში

მურვან ყრუს შემოსევა საქართველოში

735-737 წლებში, არაბების ლაშქრობა
სარდალ მარვან II იბნ მუჰამადის
(ქართული წყაროებით მურვან ყრუ)
მეთაურობით საქართველოს საბოლოო
დამორჩილების მიზნით. ქართველი
ხალხის გმირული წინააღმდეგობის გამო
არაბების მიერ საქართველოს დაპყრობა-
დამორჩილების პროცესი თითქმის
მთელი საუკუნე გაგრძელდა. ამ
პროცესის დასასრულად და ქართლში
არაბთა ბატონობის დამკვიდრების
თარიღად მიიჩნევენ მურვან ყრუს
შემოსევას.
ქართული წყაროების ცნობით, მურვანმა ააოხრა
აღმოსავლეთ საქართველო, გადავიდა სამცხეში,
იქიდან ეგრისში შეიჭრა და მიაღწია ანაკოფიას (
ანაკოფიის ბრძოლა). აფხაზეთიდან უკანდახეულმა
მურვანმა განვლო გურია, შავშეთ-კლარჯეთი და
ჭოროხის ხეობა. მურვან ყრუმ მნიშვნელოვნად
განამტკიცა არაბთა ბატონობა საქართველოში და
საერთოდ ამიერკავკასიაში. მისი ლაშქრობის შემდეგ
არაბების მიერ დაპყრობილ ქართულ მიწებზე
ჩამოყალიბდა ცალკე ადმინისტრაციული ერთეული
– თბილისის საამირო. თბილისში, რუსთავში, დმანისში
და სხვა ციხე-ქალაქებში მუსლიმანთა გარნიზონები
ჩადგნენ.
აბო თბილელი

აბო თბილელი (ძვ. ქართ. ჰაბო ტფილელი;

დ. დაახლ. 756 — გ. 6 იანვარი, 786)
— ქრისტიანობისათვის წამებული არაბი,
ნერსე ქართლის ერისმთავრის მსახური,
ნელსაცხებელთა ოსტატი, წმინდანი
ხსენების დღე — 8 იანვარი.
სწორედ არაბთა ბატონობაზე
საუბრისას, პირველ რიგში აბო
თბილისელი გვახსოვდება. ამ
პერიოდში ხალხი იძულებული
ხდებოდა რომ რელიგია
შეეცვალათ, მთავარი მიზეზი კი იყო
ხარკი. აბო იყო არაბი რომელმაც
შეისწავლა ქრისტიანობა, შეიცვალა
რელიგია და უშიშრად წინ
დაუდგა ირანელებს. ის აწამა ირანის
შაჰმა, მაგრამ ის გახდა მაგალითი იმ
დროინდელი რელიგიით
დასუსტებული ქართველებისთვის.