RADYOFARMASÖTİKLERDE

KALİTE KONTROL

Kim. Selahattin YAVUZ

KALİTE NEDİR?
Kalite Kontrol Nedir?
Kalite kontrol; kalite isteklerini sağlamak için
kullanılan uygulama teknikleri ve faaliyetlerdir.
Kalite Kontrol Aşamaları
 KALİTE KONTROL TESTLERİ

Radyofarmasötiklerde gerçekleştirilen RUTİN kalite kontrol

testleri:
1- Etiket ve Ambalaj Kontrolü
2- Görünüş (Fiziksel kontroller)
3- Radyossay (radyoaktivite miktar tayini)
4- Tanıma (identifikasyon)
5- Radyonükldik-radyoizotopik saflık
6- Radyokimyasal saflık
7- Kimyasal saflık
8- Mikrobiyolojik saflık (sterilite, endotoksin)
 KALİTE KONTROL TESTLERİ

Radyofarmasötiklerde gerçekleştirilen DİĞER kalite kontrol

testleri:
1- Stabilite
2- Biyodağılım
3- Toksisite
 LABORATUVAR ANALİZLERİ

1.Etiket ve Ambalaj Kontrolü:

Etiket üzerinde ürünün adı, seri

numarası, üretim tarihi ve
radyoaktivite değerlerinin yazılmış
olması gereklidir.
 LABORATUVAR ANALİZLERİ

2-Görünüş
Ürünün kurşun cam
arkassından
görüntüsünün kontrolü.

Berrak, renksi,
partikülsüz sıvı.
 LABORATUVAR ANALİZLERİ
2-Tanıma
A) Gama ışını spektrometrisi (MCA); Radyonüklid tanımlama
ve safsızlık bölümünde yapılan analizler bu bölümü içerir.
(Ana gama fotonlarının enerjisi 0.511 MeV'dir ve ölçüm
geometrisine bağlı olarak 1.022 MeV'lik bir enerji
gözlemlenebilir.)

B) Yarı ömür ; ürünün radyoaktivite değerinin yarılanması

için geçen süre. Bir doz kalibratöründe ölçülür.

C) Standardı ve Numune alıkonma zamanı karşılaştırması

 LABORATUVAR ANALİZLERİ
3-Radyoassay
Radyofarmasötiğin ihtiva ettiği
radyoaktivite miktarı
Radyofarmasötiğin aktivitesi
hem hazırlık hem de hastaya
verilme aşamasında ölçülerek
tayin edilmesi gerekir.
Her bir çalışma için gerekli
radyoaktivite dozu standart
sınırlar içerisinde ve önceden
belirlenmiş durumdadır.
Radyofarmasötiklerin aktivitesi
DOZ KALİBRATÖRÜ adı
verilen ölçüm cihazları ile
ölçülür.
 LABORATUVAR ANALİZLERİ

4. pH Tayini:
Bir damla numunesi
pH kağıdı üzerine
damlatılır ve skaladan pH
Aralığı okunur.
İstenilirse ph metrede
kullanılabilir.
 LABORATUVAR ANALİZLERİ
4. Radyonüklidik Saflık:
Radyonüklidik saflık, uygulanması amaçlanan
radyonüklide ait radyoaktivitenin radyofarmasotikte
bulunan toplam aktiviteye oranı olarak tanımlanır.
İstenilen izotopa başkaları karışabilir, örneğin
ışınlanma esnasında oluşan radyonüklidler olabilir. Bu
yabancı izotoplar hem hastaya fazla doz verilmesine
neden olur hem de görüntülenmek istenilen organı
örtebilir.
 LABORATUVAR ANALİZLERİ

5. Radyokimyasal Saflık:
 Radyokimyasal saflık, bileşikte belirtilen kimyasal yapıdaki
radyonüklidin radyoaktivitesinin toplam radyoaktiviteye oranı
olarak tanımlanır.
 Radyokimyasal safsızlıklar farklı biyodağılıma sebep olurlar ve
görüntü kalitesini bozabilirler.
 LABORATUVAR ANALİZLERİ
 FDG numunesi için
radyokimyasal
saflık analizi TLC
ve HPLC ile
yapılmaktadır.
 Sonuç olarak
radyokimyasal
saflık ≥%95
olmalıdır.
 LABORATUVAR ANALİZLERİ
6. Kimyasal Safsızlıklar

Kimyasal tepkimelerden
arta kalan safsızlıkların
analizleri.
STERİLİTE
 STERİLİTE NEDİR?
Sterilite, standart kültür ortamında üreyen bakteri,
mantar gibi canlı organizmaların numune içinde
bulunmaması demektir. Sterilizasyon ise bu
organizmaların yok edilmesidir.

1-Membran Filtrasyon

2-Direkt inokülasyon
PİROJENİTE NEDİR?
 BAKTERİEL ENDOTOKSİN
 Bakteriel endotoksin analizi lal çözeltisi kullanılarak yapılır,
 Her numune için dört adet lal tüpü alınır (iki numune, bir
negatif, bir de pozitif kontrol),
 Lal tüplerinin ikisine numune, birine endotoksin (pozitif
kontrol), birine de steril apirojen su (negatif
kontrol)konulur,
 Her tüpün üzerine eşit hacimde lal eklenir ve 37C da su
banyosunda bekletilir,
 Bu süre sonunda lal tüpleri ters çevrilerek pıhtılaşma olup
olmadığı kontrol edilir,
 STABİLİTE
 Hazırlanan radyofarmasötikler çeşitli nedenler ile (ışık, pH,
ısı, radyoliz vb) saflıklarını yitirirler.
 Örneğin 99mTc radyofarmasötiklerinde havadaki oksijenin
etkisi ile 99mTcO4 miktarı zamanla artabilir. Yani indirgenmiş
(+5) halindeki teknesyum oksitlenip (+7)’ye dönüşebilir.
 Bu nedenle radyofarmasötiğin;
 Kararlı olduğu süre (raf ömrü) belirlenmeli

 Kararlı olduğu koşullar tespit edilmeli (saklama sıcaklığı

ve koşulları)
 belirlenen raf ömrü ve saklama koşullarında stabil olduğu
gösterilmelidir.
 BİYODAĞILIM
 Radyofarmasötiğin hedef organda tutulup
tutulmadığı BİYODAĞILIM çalışmaları ile tespit
edilir.
 Biyodağılım çalışmaları hayvanlarda (fare, sıçan vb)
gerçekleştirilir.
 Bu amaçla radyofarmasötik uygulanmış hayvanlar
belirli aralıklar ile sakrifiye edilir. Hedef ve komşu
organları çıkartılarak bu organlardaki radyoaktivite
düzeyleri sayılır (kuyu tipi sayıcıda, gama counter)
 Bu sayımlardan her organın ihtiva ettiği doz %’si ve
%doz/doku miktarları tespit edilir. Ayrıca hedef
organla komşu organ aktivite konsantrasyon
oranları hesaplanır.
 TOKSİSİTE
 Radyofarmasötikler insanda kullanılmaya
başlanmadan önce diğer ilaçlarda olduğu gibi toksik
olup olmadıklarının ve emniyet doz aralığının tespit
edilmesi gerekir.
 Toksisite genellikle fare/sıçanlarda
radyofarmasötiğin artan dozlarda uygunlaması ile
hayvanlarda ölüm oranlarının tespit edilmesi ile
belirlenir ve toksisite test sonuçlarında
radyofarmasötiğin LD50’si(ölümcül dozu) belirlenir.