CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI GIỜ HỌC ĐỊA LÍ

Cảnh vùng cực Cảnh vùng Xích đạo

Em có nhận xét gì về khí hậu ở 2 khu vực này?

 Bài 13. THỜI TIẾT VÀ KHÍ HẬU.
CÁC ĐỚI KHÍ HẬU TRÊN TRÁI ĐẤT.
I. Nhiệt độ không khí

HS làm việc theo cặp/bàn theo phiếu học tập trong thời gian 3-5 phút
 Phiếu học tập số 1
Quan sát hình 13.1 và thông tin kênh chữ SGK trang 155 tìm các
thông tin cần thiết và điền đầy đủ nội dung vào phiếu học tập sau:
Nhiệt độ không khí là:

Nguồn cung cấp nhiệt cho không khí:

Không khí có nhiệt độ vì:

Dụng cụ đo nhiệt độ không khí:

Dụng cụ hình 13.1 chỉ số độ là:

- Số lần đo nhiệt độ không khí trong

ngày:
- Thời điểm đo:
Cách tính nhiệt độ không khí trung
bình ngày:
 Kết quả phiếu học tập số 1.
Nhiệt độ không khí là: độ nóng hay lạnh của không khí.
Nguồn cung cấp nhiệt cho
không khí: Mặt trời
Không khí có nhiệt độ vì: - Là do mặt đất hấp thu năng lượng nhiệt của Mặt Trời, bức xạ lại
vào không khí, làm không khí nóng lên.
Dụng cụ đo nhiệt độ không
khí là: Nhiệt kế

Dụng cụ hình 13.1 chỉ số độ

là: Nhiệt kế chỉ: 250C

- Số lần đo nhiệt độ không

khí trong ngày: - Phổ biến là: 4 lần đo
- Thời điểm đo: - Thời điểm đo: 1 giờ, 7 giờ, 13 giờ và 19 giờ.
Cách tính nhiệt độ không khí
trung bình ngày: - Được tính bằng trung bình cộng của những lần đo trong ngày.
 Mặt Trời là nguồn cung cấp ánh sáng và
nhiệt chủ yếu cho Trái Đất.

Độ nóng hay lạnh đó là

nhiệt độ của không khí Mặt đất hấp thụ lượng nhiệt của Mặt Trời  bức
xạ lại vào không khí  làm không khí nóng lên.
 Nhiệt độ trung bình ngày
= Trung bình cộng
các lần đo trong ngày

Số lần đo nhiệt độ không khí trong

ngày phổ biến là 4 lần đo vào lúc:
1 giờ, 7 giờ, 13 giờ, 19 giờ

Dụng cụ đo: Nhiệt kế

Nhiệt độ trung bình ngày
= Trung bình cộng
các lần đo trong ngày

Nhiệt độ trung bình tháng

= Trung bình cộng
nhiệt độ các ngày trong tháng

Nhiệt độ trung bình năm

= Trung bình cộng
12 tháng trong năm
 Em có biết
Nhiệt độ bề mặt trung
bình bằng 735 K (462 °C), Nhiệt độ trung bình của
Nhiệt độ bề mặt trung
Sao Kim là hành tinh nóng sao Thủy là 167 độ C (332
bình ở đây là 7, 2 °C
nhất trong Hệ Mặt Trời. độ F).
 Câu hỏi đặt
ra
Vậy có phải càng gần Mặt
Trời, sẽ càng nóng đúng
không?
 Nhiệt độ
bề mặt
Trái Đất
• Dựa vào hình 13.1,
em hãy cho biết
nhiệt độ trên Trái
Đất được hấp thụ và
phân tán như thế
nào?
 Hiệu ứng
nhà kính
• Hiệu ứng nhà kính
tác động đến nhiệt
độ bề mặt Trái Đất
như thế nào?
Hậu quả của
gia tăng hiệu
ứng nhà kính
 II. Sự thay đổi nhiệt độ không khí trên bề mặt trái đất theo vĩ độ
• Dựa vào bảng 13.1, em hãy nhận xét nhiệt độ của các vị trí trên Trái Đất
• Nhận xét mối quan hệ giữa vĩ độ và nhiệt độ trung bình năm

Nhiệt độ trung bình

Địa điểm Vĩ độ Nhận xét Nhận xét
năm (ºC)
An-ta (Alta), Na Uy 69º58’B 2.5
Vĩ độ cao Những nơi ở vĩ
Mát-xcơ-va, LBN 55º49’B 7.3 độ cao 
Nhiệt độ thấp
Va-len-xi-a (Valencia), TBN 37º27’B 17.5
Ma-ni-la (Manila), Phi-líp-pin 14º35’B 26.5 Những nơi ở vĩ
độ thấp 
Xin-ga-po (Singapore) 1º17’B Vĩ độ thấp 28.3 Nhiệt độ cao

Tại sao nhiệt độ không khíNhiệt độ không thay đổi theo vĩ độ:
Em có nhận xét gì về sự thay đổi nhiệt độ
trên bề mặt Trái đất thay Không
đổi khí ở vùng vĩ độ thấp nóng hơn
không khí trên bề mặt Trái đất theo vĩ độ?
theo vĩ độ? không khí ở vùng vĩ độ cao.
 Nguyên nhân
do đâu
Ở vùng vĩ độ cao, góc
chiếu của tia sáng Mặt
Trời với bề mặt Trái Đất
nhỏ nên nhận được ít
nhiệt.

Ở vùng vĩ độ thấp, góc

chiếu của tia sáng Mặt
Trời với bề mặt Trái
Đất lớn nên nhận
được nhiều nhiệt hơn.
II. Sự thay đổi nhiệt độ không
khí trên bề mặt Trái Đất theo vĩ
độ
• Nhiệt độ không khí thay
đổi dần theo vĩ độ.
• Vĩ độ càng cao thì nhiệt
độ càng thấp và ngược
lại.
 III. Độ ẩm không khí. Mây và mưa
Hoạt động nhóm, các nhóm chung nhiệm vụ, theo phiếu học tập:
Dựa vào bảng số liệu 13.2 và thông tin kênh chữ SGK trang 157, cho
biết:
1. Độ ẩm không khí là gì?
2. Dụng cụ và đơn vị độ ẩm của không khí là gì?
3. Nhận xét độ ẩm không khí ở các mức nhiệt độ khác nhau (bảng 13.2)?
4. Hãy mô tả sự hình thành mây và mưa theo gợi ý sau:
- Hơi nước trong không khí được cung cấp từ những nguồn nào?
- Khi nào hơi nước ngưng tụ thành mây?
- Khi nào mây tạo thành mưa?
Hơi nước chiếm một tỉ lệ rất nhỏ III. ĐỘ ẨM KHÔNG KHÍ, MÂY VÀ MƯA
trong thành phần của không khí 1. Độ ẩm không khí
nhưng lại là nguồn gốc sinh ra các
hiện tượng khí tượng như: mây, mưa,
sương,…

Dụng cụ đo độ ẩm không khí: Ẩm kế

 Không khí đã bão hòa nhưng vẫn được cung cấp thêm hơi nước hoặc khi nhiệt độ
không khí giảm, hơi nước ngưng tụ sinh ra các hiện tượng: sương mù, mây, mưa,…

Sương mù Mây

Mưa

1. Mây Gặp lạnh

Hạt nước li ti

Mây được tạo thành khi hơi

nước bốc lên cao  gặp lạnh
 ngưng tụ thành những hạt
nước li ti  những đám mây
Bốc hơi
Ngưng tụ
2. Mưa

Nếu hơi nước trong các đám mây tiếp tục ngưng tụ,
Hạt nước to dần + đủ nặng = hạt nước rơi  mưa
3. Sương mù
Sương mù là hiện tượng hơi nước trong khí quyển ngưng kết lại
thành những hạt nước rất nhỏ lơ lửng trong không khí và làm
giảm tầm nhìn của chúng ta
 - Độ ẩm không khí là lượng hơi nước chứa trong
Quákhông
- Lượng khí.
trìnhhơi
hình
Nhiệt thành
nướcđộcócàng mây, mưa:
caokhông
trong thì lượng
khí làhơi
do
- bốc
Dụng
-sựMây hơicụ
đượctừđo:
nước đại
tạo ẩm
chứa kế
trong
dương,
thành không
biển,
bởi sông
hơi khíngòi,
nước càng
bốc lên
- Đơn vị đo: g/m 3
nhiều.
cao, hồ,…
ao, gặp lạnh rồi ngưng tụ thành những hạt
nước li ti tạo ra những đám mây.
- Khi hơi nước trong các đám mây tiếp tụ
ngưng tụ, các hạt nước to dần và đủ nặng thì
hạt nước rơi trở lại mặt đất tạo thành mưa.
Quá trình hình thành mây, mưa
 IV. Thời tiết và khí hậu
Dựa vào thông tin kênh chữ SGK trang 164:
Hãy quan sát các hiện tượng khí tượng xảy ra ở Thành
phố Hồ Chí Minh trong một ngày của tháng 12:
Sáng sớm trong làn sương mỏng, không khí se lạnh; khi
Mặt Trời lên, không khí ấm áp, sương tan. Buổi trưa nắng
NêuThời
Việtcáctiết
Nam là:
hiện các kiểu
tượng
thuộc hiện tượng
khíđitượng
khí khí
hậu gắt, không khí nóng bức. Buổi chiều gió nhẹ, không khí lại
Khí
Vậyhậu:
khí là
hậu sựlàlặp
gì? lặp lại
tượng
nào? Vậy
Kiểu như
thời
khíthờimưa,
tiết
hậu nắng,
làđóHồ
gì?
có đặc gió, trở nên mát mẻ.
xảytình
ra ởhình
Thành phố Chí
tiếttrong Minh
của một
địa
nhiệt
điểm gì? độ,... xảy ra Các hiện tượng khí tượng như mưa, nắng, gió, nhiệt
trong
thờimột
phương ngày
gianđó ngắn
theocủamộttháng
ở mộtquy12?
luật
địa độ,... xảy ra trong một thời gian ngắn ở một địa phương, gọi
nhất định.
phương. là thời tiết. Thời tiết luôn thay đổi.
Việt Nam thuộc kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa nên nhiệt
độ trung bình năm cao: Hàng năm, từ tháng 5 đến tháng 10 là
mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau là mùa khô.
Đây là hiện tượng lặp đi lặp lại của thời tiết có tính quy
luật. Khí hậu ở một địa phương là sự lặp đi lặp lại tình hình
thời tiết của địa phương đó theo một quy luật nhất định. Khí
hậu có tính quy luật.
 Thời tiết và khí hậu khác nhau như thế nào?

- Còn khí hậu diễn ra trong

- Thời tiết diễn ra trong
thời gian dài, có tính quy
thời gian ngắn, phạm vi
luật. Khí hậu diễn ra trong
nhỏ và luôn thay đổi.
phạm vi rộng và khá ổn định.
 V. Các đới khí hậu trên Trái đất

Quan sát hình bên, em hãy:

Bề sao
Vì
Cácmặt
Kể
đới trái
tên
bề mặtđất
các được
đới
hậuTrái
khíđịnh trênĐấtphân
khí
tráihậuchia
được
đất: thành
trên
phân
hàn chia
đới,
Xác giới hạn của mỗi
cácđới,
đới nhiệt
Trái khí hậu khác nhau là do sự phân
ôn
thành đớiĐất?
các khíđới
đới hậu hậu
khí trênkhác
Trái nhau?
Đất
bố nhiệt và ánh sáng mặt trời trên bề
mặt trái đất không đều đã dẫn đến sự
phân hóa khí hậu và hình thành các đới
khí hậu.
 V. Các đới khí hậu trên Trái Đất
• Nguyên nhân: Do trái đất có dạng hình cầu nên từ Cực về Xích Đạo có
sự phân hóa về khí hậu

Đới nóng Đới ôn hòa Đới lạnh

Phạm vi

Nhiệt độ
Loại gió
Lượng mưa
 V. Các đới khí hậu trên Trái Đất
• Nguyên nhân: Do trái đất có dạng hình cầu nên từ Cực về Xích Đạo có
sự phân hóa về khí hậu

Đới nóng Đới ôn hòa Đới lạnh

Phạm vi Nằm giữa CTB và Chí tuyến đến vòng Từ vòng cực đến cực
CTN cực ở hai bán cầu ở hai bán cầu
Nhiệt độ Nóng Trung bình Thấp
Loại gió Mậu Dịch Tây Ôn Đới Đông cực
Lượng mưa 1000 – 2000 mm 500 – 1500 mm Dưới 500 mm
Nên: Ở trong nhà khi trời
mưa giông có sấm sét, rút
Em hãy cho biết cần làm
dây điện của các thiết bị
gì và không được làm gì
điện tử,…
để phòng tránh tai nạn do
sấm sét?nên: Ra ngoài khi
Không
trời mưa gió, không trú
mưa dưới những cây lớn,
đặc biệt là những cây
riêng lẻ….
 LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG

1. Nêu cách tính nhiệt độ trung bình tháng và nhiệt độ trung bình năm?
(dựa vào cách tính nhiệt độ trung bình ngày).
Cách tính:
- Nhiệt độ trung bình tháng tính bằng cách cộng tổng nhiệt độ các ngày
trong tháng và chia cho số ngày trong 1 tháng.

- Nhiệt độ trung bình năm tính bằng cách cộng tổng nhiệt độ trung bình
các tháng lại và chia cho 12 tháng trong một năm.
- Nhiệt độ trung bình ngày trong tháng 11 của Hà Nội:
(19+19+27+23) : 4 = 220C
- Nhiệt độ cao nhất là 270C. Nhiệt độ thấp nhất là 190C.
- Nhiệt độ cao nhất và thấp nhất chênh nhau 80C.
TẠM BIỆT CÁC EM

CHÚC CÁC EM HỌC TỐT!

HĐ nhóm:
Nhóm 1, 3, 5: Thực hiện nhiệm vụ theo phiếu học tập số 2

Nhóm 2, 4, 6: Thực hiện nhiệm vụ theo phiếu học tập số 3

Vòng 1: 5-7p
Vòng 2: 3-5p
- Các nhóm (chẵn, lẻ) thảo luận nội dung trong phiếu học tập nhóm mình.
- Sau thảo luận xong, 1 nhóm chẵn sẽ ghép 1 nhóm lẻ (1-2,3-4,5-6,) để tạo
thành nhóm mới. Nhóm mới tiếp tục thảo luận vòng 2, trình bày nội dung ở
vòng 1 cho nhóm còn lại nắm được toàn bộ nội dung của vòng 1.
Phiếu học tập số 2: Nhóm 1, 3, 5
Dựa vào số thông tin kênh chữ và hình 13.4 SGK trang 165 hoàn thành nội
dung bảng sau:
Đới khí hậu Hàn đới Ôn đới Nhiệt đới
Nhiệt độ
Lượng Mưa
Gió thổi thường xuyên
Phiếu học tập số 3: Nhóm 2, 4, 6
Dựa vào hình 13.5 SGK trang 165 hoàn thành thông tin trong bảng sau:
Nhiệt độ
Cao nhất
Thấp nhất
Nhận xét về nhiệt độ
Lượng mưa trung bình năm
Nhận xét về lượng mưa
Thuộc đới khí hậu
 Kết quả phiếu học tập số 2.

Đới khí hậu Hàn đới Ôn đới Nhiệt đới

Nhiệt độ Quanh năm lạnh giá Trung bình Quanh năm nóng

Lượng mưa Dưới 500mm 500mm-1500mm 1000mm-2000mm

Gió thổi thường Gió Đông cực Gió Tây ôn đới Gió Mậu dịch.
xuyên
 Kết quả phiếu học tập số 3

Địa điểm Xin-ga-po (1017/B)

Nhiệt độ: Cao nhất 270C
Thấp nhất 250C
Nhận xét về nhiệt độ Cao quanh năm
Lượng mưa trung bình năm 2417 mm

Nhận xét về lượng mưa Lượng mua trung bình năm lớn, mưa nhiều quanh
năm.
Thuộc đới khí hậu Đới nóng
 ời 4% tới bề mặt
Tr Trái Đất bị phản
ặt
x ạM hồi vào không
c gian
n bứ
u ồ
Ng

51% bề mặt
Trái Đất hấp thụ

30% Phản hồi

vào không gian 19%
khí quyển và mây
hấp thụ
 Nguyên nhân
do đâu
Ở vùng vĩ độ cao, góc
chiếu của tia sáng Mặt
Trời với bề mặt Trái Đất
nhỏ nên nhận được ít
nhiệt.

Ở vùng vĩ độ thấp, góc

chiếu của tia sáng Mặt
Trời với bề mặt Trái
Đất lớn nên nhận
được nhiều nhiệt hơn.